 |
| Máy bay rơi vào ngày 12/6/2025, chỉ vài phút sau khi cất cánh từ Sân bay Quốc tế Sardar Vallabhbhai Patel (AMD) tại Ahmedabad. |
Theo Aircargoweek (ACW), ngành hàng không Ấn Độ đang đối diện với cuộc khủng hoảng an toàn nghiêm trọng nhất trong nhiều thập kỷ sau sự cố thảm khốc của chiếc Boeing 787 Dreamliner mang số đăng ký VT‑ANB, thuộc hãng Air India. Chiếc máy bay này đã rơi vào ngày 12/6/2025, chỉ vài phút sau khi cất cánh từ Sân bay Quốc tế Sardar Vallabhbhai Patel (AMD) tại Ahmedabad.
Chuyến bay định kỳ AI171 khởi hành lúc 13:38 giờ Ấn Độ và dự kiến đến London Gatwick (LGW), chở theo 242 người, gồm 230 hành khách và 12 phi hành đoàn. Tuy nhiên, máy bay mất tín hiệu radar ở độ cao khoảng 625 feet, chỉ sau khoảng một phút lên cao.
Máy bay rơi trúng một khu phức hợp y tế nằm trong khu dân cư đông đúc ở quận Meghani Nagar. Ngọn lửa bùng lên mạnh kèm khói dày đặc, buộc sân bay Ahmedabad phải tạm dừng tất cả hoạt động bay và triển khai khẩn cấp cứu hộ đến tận tối. Theo thông báo mới nhất, số người thiệt mạng trong vụ tai nạn, cả người trên máy bay và trên mặt đất, là 269 người và chỉ có một người trên máy bay may mắn sống sót một cách thần kỳ trong vụ tai nạn.
Sai lệch thống kê với ý nghĩa toàn cầu
Vụ tai nạn này mang tính bước ngoặt cả trong bối cảnh quốc tế lẫn nội địa. Từ khi được đưa vào khai thác vào năm 2011, Boeing 787 Dreamliner vốn nổi tiếng về độ an toàn, tiết kiệm nhiên liệu và công nghệ hiện đại. Vụ rơi của VT‑ANB là trường hợp đầu tiên Dreamliner bị mất nguồn vỏ máy bay an toàn và cũng là vụ tai nạn nghiêm trọng nhất lịch sử hàng không dân dụng Ấn Độ kể từ vụ Air India Express tại Kozhikode năm 2020.
VT‑ANB là chiếc Dreamliner đầu tiên của Air India, bàn giao vào năm 2012 trong chương trình hiện đại hóa đội tàu bay. Trước sự cố, nó đã phục vụ liên tục hơn 10 năm mà không gây ra sự cố lớn nào. Điều này càng làm nổi bật tính hiếm hoi của thảm kịch và khiến các cuộc bàn luận về tuổi thọ đội bay, khả năng duy trì lâu dài, cùng quy trình quản lý chất lượng, giám sát với đội bay thân rộng thêm phần nóng bỏng.
Mối lo trước mắt – Quy trình tiêu chuẩn bị phá vỡ
Theo thông tin ban đầu, máy bay khởi hành an toàn từ đường băng 23, triển khai cánh mở (flaps) và lược cánh (slats) đúng quy trình. Tuy nhiên, ngay sau khi cất cánh, tổ lái đã phát tín hiệu Mayday, cho thấy khả năng gặp sự cố hệ thống nghiêm trọng hoặc lỗi điều khiển bay đột ngột. Kiểm soát không lưu báo mất liên lạc ngay sau đó, không thể liên lạc lại trước khi radar mất dấu tín hiệu.
Thời tiết khi đó được cho là thuận lợi và không phải nguyên nhân chính. Việc máy bay đang ở độ cao khá thấp (dưới 700 feet) trong thời điểm mất tín hiệu khiến tổ lái gần như không có cơ hội xử lý khắc phục.
Ứng phó cấp tốc từ cơ quan chức năng
Cơ quan Hàng không Dân dụng Ấn Độ (DGCA) đã khởi động ngay cuộc điều tra toàn diện. Trong bản thông báo, DGCA xác nhận danh sách hành khách có 169 công dân Ấn Độ, 53 người Anh, 7 người Bồ Đào Nha và 1 người Canada. Cuộc điều tra sẽ phối hợp với Boeing, Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) và Văn phòng Điều tra Tai nạn Máy bay (AAIB).
Boeing đã phát biểu rằng đang tích cực phối hợp với cơ quan chức năng để thu thập thêm dữ liệu. Giá cổ phiếu của hãng đã sụt giảm 7–8% trong phiên giao dịch trước khi mở cửa, phản ánh tâm lý lo ngại từ nhà đầu tư. Nhà sản xuất động cơ GEnx của GE, đơn vị trang bị cho VT‑ANB, hiện chưa có tuyên bố cụ thể, nhưng dự kiến sẽ tham gia điều tra kỹ thuật.
Hệ quả chính sách và quy định sâu rộng
Thảm kịch này có thể mở ra cuộc cải tổ hệ thống hàng không Ấn Độ trên nhiều khía cạnh:
Đệm an toàn khu dân cư và sân bay: Cần xem xét lại quy hoạch khu dân cư, bệnh viện, cơ sở y tế quanh sân bay Ahmedabad để thiết lập vùng đệm an toàn hợp lý.
Chấn chỉnh hoạt động kiểm soát không lưu: Sự việc cho thấy có thể tồn tại sai sót trong liên lạc khẩn cấp, buộc chính quyền phải đánh giá lại năng lực, nguồn lực và quy trình đào tạo cho nhân viên ATC.
Tăng cường ứng phó khẩn cấp: Mặc dù lực lượng cứu hộ có mặt nhanh, vụ cháy sau tai nạn và quy mô di tản phức tạp cho thấy Ấn Độ cần nâng cấp khung quản lý sự cố sân bay theo tiêu chuẩn ICAO Annex 14.
Quản lý và kiểm tra đội bay: DGCA có thể yêu cầu rà soát toàn bộ đội bay Boeing 787 tại Ấn Độ, định hướng bảo trì dự đoán và giám sát sức khỏe máy bay theo thời gian thực.
Tác động đến ngành vận tải hàng hóa
Dù AI171 là chuyến bay chở khách, Dreamliner vẫn đóng vai trò quan trọng trong vận tải hàng hóa – đặc biệt với khoang chứa lớn (150–200 m³), dùng để chuyên chở dược phẩm, điện tử, thực phẩm dễ hỏng. Ấn Độ hiện xử lý khoảng 3,5–4 triệu tấn hàng không/năm, dự kiến vượt 10 triệu tấn vào năm 2030. Mỗi sự cố với máy bay thân rộng như VT‑ANB sẽ gây áp lực lên năng lực, giá cả, bảo hiểm vận tải.
Trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu còn căng thẳng và mô hình logistics đang dịch chuyển, mất mát này sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến giá cước, phân bổ công suất và chi phí bảo hiểm hàng không.
Phản ứng quốc tế và phối hợp ngoại giao
Các đại sứ quán nước ngoài – trong đó có Anh – đã huy động đội hỗ trợ lãnh sự để giúp công dân. Phái bộ Anh tại New Delhi đã lên tiếng bày tỏ quan ngại sâu sắc và vẫn đang phối hợp với nhà chức trách Ấn Độ.
Bộ Hàng không Dân dụng và Bộ Ngoại giao Ấn Độ đang làm việc liên tục với các đại sứ quán để hỗ trợ công tác cứu hộ và xác minh danh tính các hành khách. Sự có mặt của nhiều quốc tịch khẳng định tính quốc tế của tai nạn và nhấn mạnh cam kết minh bạch theo Công ước Chicago của ICAO.
Khủng hoảng – Cơ hội tái cấu trúc hệ thống
Vụ rơi VT‑ANB sẽ là điểm ngoặt để Ấn Độ rà soát:
Đào tạo phi công & tổ bay khẩn cấp
Áp dụng công nghệ truyền dữ liệu hộp đen (DADL) theo thời gian thực
Tăng cường khung pháp lý quốc gia về ứng phó tai nạn hàng không
Đầu tư hạ tầng kiểm soát không lưu (ATM NextGen)
Mở rộng hợp tác kỹ thuật với FAA, EASA, ICAO và các đối tác OEM.
Thách thức cho tham vọng trở thành “đầu tàu hàng không toàn cầu”
Dù Ấn Độ được dự báo vào top 3 thị trường hàng không hành khách và hàng hóa lớn nhất thế giới vào năm 2030, sự cố này là lời cảnh báo rõ ràng: tăng trưởng phải đi cùng năng lực quản trị, an toàn và niềm tin toàn cầu.
Trong khi DGCA cùng các cơ quan quốc tế thúc đẩy cuộc điều tra, toàn thế giới đang chú ý đến cách mà Ấn Độ khai thác cơ hội sau thảm kịch để củng cố vị thế một trung tâm hàng không quy mô, đáng tin cậy và an toàn.
