Nỗ lực đặt nền tảng cho sự phát triển bền vững

Mặc dù năm đầu tiên của kế hoạch 5 năm này (2021 - 2025) chỉ đạt tăng trưởng GDP 2,56%, thấp hơn kế hoạch, tuy nhiên, sự gia tăng này vẫn được đánh giá tích cực trong bối cảnh nhiều nền kinh tế trên thế giới đang ghi nhận mức tăng trưởng âm. Năm 2022, Việt Nam đã có một bước ngoặt mạnh mẽ, với mức tăng trưởng GDP lên đến 8,02%, vượt xa kế hoạch dự kiến (6 - 6,5%) và so với các quốc gia trong khu vực và trên thế giới.

Từ cuối năm 2022, do tác động của biến động chính trị toàn cầu cùng với sự suy giảm của kinh tế và thương mại toàn cầu, kinh tế Việt Nam lại đối mặt với hàng loạt khó khăn và thách thức. Trong 6 tháng đầu năm, tăng trưởng GDP chỉ đạt 3,72%, mặc dù vẫn là mức tăng trưởng khá và xu hướng chuyển biến tích cực, song vẫn đặt áp lực lên việc thực hiện mục tiêu tăng trưởng cả năm (6,5%).

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã thể hiện sự lo ngại, cho rằng kể từ quý IV/2022, kinh tế Việt Nam đã bắt đầu tăng trưởng chậm lại và có nguy cơ không thể đạt được mục tiêu cả năm 2023 theo Nghị quyết của Quốc hội. Không chỉ có nông nghiệp, mà các động lực chính như đầu tư, xuất khẩu và tiêu dùng đều đối mặt với khó khăn và tăng trưởng thấp, thậm chí có sự giảm tốc.

Tình hình không chỉ ảnh hưởng đến mục tiêu tăng trưởng năm 2023, mà còn đặt ra câu hỏi về khả năng thực hiện các mục tiêu của kế hoạch 5 năm 2021 - 2025.

Theo ông Nguyễn Xuân Thành, Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright, Đại học Fulbright Việt Nam, nền kinh tế Việt Nam đối diện với những thách thức lớn về tốc độ tăng trưởng trong ngắn hạn và trung hạn. Ông nói: "Ngay cả khi không có nhiều thay đổi về cơ cấu kinh tế và không tận dụng được tác động tích cực của một số động lực tăng trưởng mới, việc đạt mục tiêu tăng trưởng GDP bình quân 6,5% trong giai đoạn 2021 - 2025 là vô cùng khó khăn."

Theo tính toán của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, để đạt mục tiêu tăng trưởng 6,5% năm nay, cần phải đạt tốc độ tăng trưởng GDP 7,76%/năm trong hai năm 2024 - 2025. Nếu tăng trưởng năm 2023 chỉ là 6%, thì cần phải tăng trưởng 8%/năm trong hai năm đó.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương đã nêu rõ: "Rất khó để đạt được các con số này, nếu như không có thêm những cơ chế, chính sách đột phá." Chính phủ đã quyết tâm thực hiện hàng loạt cơ chế, chính sách và giải pháp, trong đó chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế - xã hội cùng việc giải ngân vốn đầu tư công là một ví dụ tiêu biểu.

Chuyên gia kinh tế Trần Đình Thiên đã chỉ ra hai vấn đề lớn mà kinh tế Việt Nam đang phải đối mặt. Đó là suy giảm động lực tăng trưởng kinh tế liên tục và kéo dài; những nghịch lý trong quá trình phát triển kinh tế.

Để đảm bảo lưu thông các nguồn lực trong nền kinh tế thị trường, chuyên gia Trần Đình Thiên đề xuất hạn chế phân bổ nguồn lực theo cơ chế 'xin - cho', 'hành chính', và ưu tiên thúc đẩy thị trường đầu vào. Điều này sẽ tạo cơ sở cho việc phân phối các nguồn lực dựa trên nguyên tắc thị trường (cạnh tranh). Đồng thời, cần đảm bảo sự thông suốt trong vận hành hệ thống, bao gồm hạ tầng, cơ chế và quá trình vận hành thông minh.

Để thúc đẩy tăng trưởng và đối mặt với những thách thức khó khăn, Việt Nam cần không chỉ làm mới các động lực tăng trưởng truyền thống mà còn tìm kiếm và khai thác hiệu quả các động lực tăng trưởng mới. Điều này bao gồm sự phát triển của kinh tế số, tăng năng suất lao động và năng suất tổng hợp, phát triển khu vực kinh tế tư nhân, chuyển đổi năng lượng và thích ứng với biến đổi khí hậu. Những nỗ lực này sẽ đặt nền tảng cho sự phát triển bền vững và đạt được mục tiêu của Kế hoạch 5 năm 2021 - 2025.

Vũ Quý