Liên tiếp nhận lệnh yêu cầu điều tra chống bán phá giá: Doanh nghiệp ứng phó ra sao?

Ngành hàng chủ lực liên tiếp nhận "đòn" điều tra

Trong nửa đầu năm 2025, Việt Nam đã ghi nhận nhiều vụ việc điều tra chống bán phá giá và chống trợ cấp từ các thị trường lớn như Mỹ, Ấn Độ, Indonesia... Mới đây nhất, Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) tiếp nhận hồ sơ yêu cầu điều tra áp dụng biện pháp chống bán phá giá sản phẩm kính nổi từ Indonesia, Malaysia.

Cục Phòng vệ thương mại vừa tiếp nhận hồ sơ yêu cầu điều tra áp dụng biện pháp chống bán phá giá sản phẩm kính nổi từ Indonesia, Malaysia

Theo tin từ Bộ Công Thương, ngày 6/6/2025, Cục Phòng vệ thương mại xác nhận hồ sơ yêu cầu điều tra đã đầy đủ, hợp lệ theo quy định của pháp luật về phòng vệ thương mại. Trong thời hạn 45 ngày, tính từ ngày xác nhận hồ sơ đầy đủ, hợp lệ, cơ quan điều tra sẽ thẩm định hồ sơ để trình Bộ trưởng Bộ Công Thương xem xét tiến hành điều tra hoặc không tiến hành điều tra vụ việc.

Nội dung thẩm định hồ sơ bao gồm: Xác định tư cách đại diện hợp pháp của ngành sản xuất trong nước của tổ chức, cá nhân nộp hồ sơ theo quy định của Luật Quản lý ngoại thương; xác định chứng cứ về việc bán phá giá của hàng hóa nhập khẩu gây ra hoặc đe dọa gây ra thiệt hại đáng kể cho ngành sản xuất trong nước hoặc ngăn cản đáng kể sự hình thành ngành sản xuất trong nước...

Trước đó, nhiều quốc gia cũng ra thông báo điều tra chống bán phá giá một số mặt hàng có xuất xứ Việt Nam. Riêng tại Ấn Độ, tính đến tháng 4/2025, quốc gia này đã khởi xướng tổng cộng 39 vụ điều tra phòng vệ thương mại đối với hàng hóa Việt Nam, trong đó có 27 vụ chống bán phá giá, 6 vụ chống trợ cấp và 6 vụ tự vệ. Các sản phẩm bị điều tra trải dài từ thép, ống đồng, sợi nhựa, kính năng lượng mặt trời đến gỗ MDF...

Sự gia tăng này không chỉ phản ánh mức độ cạnh tranh gay gắt trên thị trường toàn cầu mà còn là tín hiệu về việc các quốc gia nhập khẩu đang gia tăng bảo hộ thông qua các rào cản kỹ thuật và thương mại. Giới chuyên gia cảnh báo, trong bối cảnh các vụ việc phòng vệ thương mại diễn ra dồn dập nếu không có sự chuẩn bị tốt, doanh nghiệp Việt có thể bị loại khỏi thị trường lớn một cách dễ dàng.

Cần bật chế độ cảnh báo “phòng từ sớm, từ xa”

Trước tình hình trên, nhiều doanh nghiệp đã chủ động nâng cấp quy trình sản xuất, truy xuất nguồn gốc và xây dựng hồ sơ minh bạch để sẵn sàng hợp tác điều tra. Một doanh nghiệp gỗ xuất khẩu chia sẻ, đã thành lập riêng một tổ phòng vệ thương mại để phối hợp cung cấp dữ liệu khi có vụ kiện xảy ra. Mỗi sản phẩm xuất đi đều có mã số truy xuất, hợp đồng nguyên liệu rõ ràng.

Bên cạnh đó, một số doanh nghiệp bắt đầu đa dạng hóa thị trường, tìm kiếm đối tác mới ngoài các khu vực đang gia tăng biện pháp phòng vệ. Đáng hoan nghênh, cộng đồng doanh nghiệp đã chủ động xây dựng hệ thống quản lý minh bạch, tuân thủ chuẩn mực quốc tế, tăng tỷ lệ giá trị gia tăng trong nước và sử dụng nguyên liệu không bị áp dụng phòng vệ thương mại.

Tuy nhiên trong bối cảnh nền kinh tế thế giới tiếp tục có nhiều biến động, nhất là chính sách thuế toàn cầu; các quốc gia có xu hướng đẩy mạnh việc áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại trước những quy tắc toàn cầu mới về thuế để bảo vệ ngành sản xuất trong nước… thì doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam ngoài việc phải đối diện với số lượng vụ việc gia tăng còn gặp nhiều khó khăn hơn trong xử lý các vụ việc phòng vệ thương mại ngày càng phức tạp hơn.

Với phương châm "phòng từ sớm, từ xa", Cục Phòng vệ thương mại đang theo dõi khoảng 40 nhóm mặt hàng xuất khẩu và định kỳ công bố cảnh báo đối với 10 sản phẩm trọng điểm như: Gỗ dán, đệm mút, lốp xe, ống đồng, mật ong, thép chống ăn mòn, gạch men, tủ gỗ, ghim dập, pin mặt trời...

Riêng với thị trường Ấn Độ, theo bà Nguyễn Hằng Nga - Phó trưởng phòng Phòng Xử lý phòng vệ thương mại nước ngoài, Cục Phòng vệ thương mại, dù Ấn Độ có quy định chọn mẫu trong điều tra nhưng trên thực tế thường áp dụng điều tra diện rộng. Điều này có nghĩa tất cả doanh nghiệp liên quan đều phải trả lời bản câu hỏi, đồng thời mỗi doanh nghiệp sẽ bị tính thuế riêng dựa trên dữ liệu mà họ cung cấp.

Trước làn sóng điều tra chống bán phá giá ngày càng phức tạp, doanh nghiệp Việt cần thay đổi tư duy từ “phản ứng bị động” sang “chủ động phòng ngừa”. Việc nâng cao tính minh bạch, truy xuất nguồn gốc, chuẩn hóa quy trình và xây dựng đội ngũ pháp lý nội bộ là con đường tất yếu nếu muốn bảo vệ vị thế hàng Việt trên bản đồ xuất khẩu toàn cầu.