Doanh nghiệp cần biết: Kiến thức cơ bản về "Trạm thu phí không dừng ETC"

DNHN - Thẻ này được thiết kế gồm hai phần độc lập, một phần dán trên phương tiện và một phần được lưu trên hồ sơ để kích hoạt tài khoản giao thông. Thẻ E-tag sau khi dán lên phương tiện giao thông nếu cố tình hay vô ý bóc ra khỏi xe sẽ không thể tái sử dụng...

Thời gian gần đây, câu chuyện tiến độ triển khai thu phí không dừng trên các tuyến quốc lộ, cao tốc ở phạm vi toàn quốc đang tiếp tục làm "nóng" nghi trường quốc hội.

Không thể phủ nhận những lợi ích thiết thực về nhiều mặt của công nghệ thu phí không dừng. Vì lẽ đó, Chính phủ đã có những chỉ đạo quyết liệt, thậm chí đã "ra tối hậu thư" về thời hạn chót triển khai thu phí không dừng trong năm 2022.

Hiểu đúng về "làn thu phí ETC"

ETC viết tắt của cụm từ tiếng Anh Electronic Toll Collection - là hệ thống thu phí tự động dựa trên công nghệ nhận dạng bằng sóng điện từ RFID (Radio-frequency identification). Đây được xem là giải pháp hỗ trợ quản lý giao thông thông minh, được áp dụng đầu tiên tại Na Uy từ 30 năm trước và nay rất phổ biến ở nhiều quốc gia trên thế giới.

Thu phí không dừng trên các tuyến đường quốc lộ, các tuyến cao tốc không chỉ giúp chủ phương tiện tiết kiệm thời gian, giảm ùn tắc, giảm ô nhiễm môi trường mà còn giúp tiết kiệm cho nhà đầu tư BOT trong chí phí in vé, chi phí nhân sự, chi phí bảo trì khu vực trạm thu phí, đồng thời tránh được thất thoát.

Để sử dụng dịch vụ này, chủ xe sẽ được phát một thẻ định danh E-tag. Để kích hoạt tài khoản, bạn cần nạp tiền theo nhiều kênh khác nhau: nạp trực tiếp, qua mạng internet, qua ngân hàng, qua thẻ cào, gửi tin nhắn bằng điện thoại.

Lâu nay, ở hầu hết các trạm thu phí đều bố trí làn đường riêng dành cho các phương tiện thanh toán không dừng, có biển chỉ dẫn và vạch kẻ riêng. Tuy nhiên, nhiều tài xế vẫn vô tình hoặc cố ý đi vào làn này dù chưa đăng ký và dán thẻ ETC. Điều này gây ra những xáo trộn tiêu cực cho cả hệ thống trạm thu phí.

Đặc điểm của Trạm thu phí không dừng

Dịch vụ thu phí tự động đường bộ ETC được áp dụng công nghệ có tên là RFID – Radio Frequency Identification sử dụng sóng radio để có thể nhận diện tự động phương tiện xe cơ giới có gắn thẻ E-tag. Với ô tô thẻ E-tag thường được dán lên kính hoặc đèn xe.

Công nghệ RFID là công nghệ mới nhất được sử dụng phổ biến trên thế giới trong lĩnh vực nhận diện điện tử và đã khẳng định được vị thế số 1 trong lĩnh vực thu phí tự động.

Công nghệ này đồng thời đã chứng minh sự ưu việt của nó trong các mô hình giao thông thông minh, đặc biệt ở các nước có hạ tầng giao thông và xã hội gần tương tự Việt Nam như Malaysia, Indonesia, Philippines.

Lợi ích của làn thu phí ETC

Theo tính toán của giới chuyên môn, tổng lợi ích kinh tế – xã hội mà hệ thống ETC mang lại cho Việt Nam là sẽ giúp ta tiết kiệm ít nhất 3400 tỷ đồng/năm.

Đối với nhà nước: giúp nhà nước xây dựng được cơ sở dữ liệu quốc gia về giao thông

Với nhà đầu tư BOT: tránh thất thoát ngân quỹ, tiết kiệm chi phí xây dựng trạm so với trước kia, tiết kiệm được chi phí cho nhân sự tại trạm cũ trước đây, tiết kiệm được chi phi để in giấy vé.

Đối chủ điều khiển phương tiện: không phải dừng lại trả phí, tiết kiệm được thời gian, nhiên liệu và tăng tuổi thọ cho xe

Đối với xã hội: giảm ùn tắc, ô nhiễm môi trường, giảm tai nạn (ít nhất 20%), giảm thanh toán bằng tiền mặt

Dù mang lại nhiều lợi ích nhưng tiến độ triển khai hệ thống thu phí tự động trên cả nước còn chậm ở một số trạm thu phí. Điều này làm dấy lên những nghi ngờ về việc một số chủ đầu tư không muốn minh bạch.

Nguyên tắc hoạt động của làn thu phí ETC

Công nghệ RFID được đưa vào trạm thu phí tự động để thực hiện những công việc sau: mỗi chip nhớ sẽ chứa một mã số mang thông tin về xe và chủ xe đang lưu thông. Khi xe đi qua trạm thu phí thì đầu đọc được bố trí xung quanh trạm sẽ đọc mã số này và truyền về PC/PLC. Sau đó mã số sẽ được PC so sánh với mã số đã có sẵn trong cơ sở dữ liệu của máy tính.

Sau đó, toàn bộ thông tin về xe mang chip nhớ tương ứng được Visual Basic đọc về máy tính và hiển thị lên giao diện HMI. Chương trình lúc này sẽ tự động đối chiếu các thông tin về xe và kiểm tra tài khoản của chủ xe.

Nếu các thông tin hợp lệ và số tiền trong tài khoản đủ cho chuyến đi thì chương trình Visual Basic sẽ tự động trừ số tiền qua trạm của xe tương ứng đồng thời nhắn vào điện thoại đăng ký của chủ phương tiện để kiểm soát. Như vậy, xe qua trạm sẽ bỏ qua được giai đoạn mua và soát vé. Ngoài ra, thời gian trao đổi dữ liệu giữa chip nhớ và PC được diễn ra trong thời gian rất ngắn, từ đó giảm thời gian lưu thông của xe.

Công nghệ RFID đã được chứng minh có độ chính xác cao, có thể được đọc ở mọi tốc độ xe trên đường cao tốc. Cho đến nay, đây được xem là một công nghệ khá phổ biến trong lĩnh vực nhận dạng điện tử

Chú phương tiện cần lưu nhớ rằng: Để sử dụng dịch vụ thu phí tự động không dừng, chủ phương tiện sẽ được phát một thẻ định danh E-tag (miễn phí) để dán lên kính trước xe và kèm theo một tài khoản thu phí để giao dịch.

Thẻ này được thiết kế gồm hai phần độc lập, một phần dán trên phương tiện và một phần được lưu trên hồ sơ để kích hoạt tài khoản giao thông. Thẻ E-tag sau khi dán lên phương tiện giao thông nếu cố tình hay vô ý bóc ra khỏi xe sẽ không thể tái sử dụng.

Tài khoản này có thể nạp tiền bằng nhiều kênh khác nhau như nạp trực tiếp, qua mạng internet, qua ngân hàng, qua thẻ cào, gửi tin nhắn bằng điện thoại. Sau khi xe được gắn thẻ E-tag chạy vào làn thu phí không dừng, hệ thống sẽ nhận diện chụp biển số và phát tín hiệu để đọc thẻ E-tag.

Hình ảnh và thông tin được chuyển về trung tâm dữ liệu để xử lý và kiểm tra số dư tài khoản thu phí của xe. Nếu tài khoản thu phí của xe đủ điều kiện, thanh chắn barrier sẽ mở tự động để xe qua, tin nhắn SMS sẽ gửi về số điện thoại đã đăng ký.

Xử phạt lái xe đi nhầm vào làn thu phí ETC

Nghị định 123/2021/NĐ-CP đã tăng mức phạt với nhiều vi phạm giao thông so với Nghị định 100/2019/NĐ-CP trước đó; đối với các hành vi đi vào làn thu phí điện tử không dừng khi không đủ điều kiện.

Theo Điểm c Khoản 4 Điều 5 Nghị định 100/2019/NĐ-CP; sửa đổi bổ sung bởi Nghị định 123/2021/NĐ-CP quy định:

“Điều khiển xe không đủ điều kiện để thu phí theo hình thức điện tử tự động không dừng đi vào làn đường dành riêng thu phí theo hình thức điện tử tự động không dừng tại các trạm thu phí sẽ bị phạt tiền 1-2 triệu đồng.”

Ngoài ra, áp dụng hình thức xử phạt bổ sung là tước quyền sử dụng Giấy phép lái xe từ 1 đến 3 tháng.

Khi di chuyển qua làn ETC, nhiều chủ phương tiện bám buôi xe phía trước. Đặc biệt là xe tải dẫn đến việc cản tầm nhìn của hệ thống, không nhận diện được thẻ của phương tiện; dẫn đến barrier không mở, hoặc đang di chuyển thì barrier đóng lại.

Để tranh sự cố này, chủ phương tiện cần: duy trì tốc độ tối đa 40km/h khi qua làn ETC; duy trì khoảng cách tối thiểu 3-5m đối với xe phía trước để đảm bảo an toàn, tránh va chạm và không bị cản tầm nhìn của hệ thống nhận diện phương tiện; khi biển điện tử hiển thị biển số xe của phương tiện, đèn bật xanh thì di chuyển xe ra khỏi làn.

Bảo Ngân