Uỷ ban nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế; Sở Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Long An; Sở Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Bắc Giang; Tập đoàn Điện lực Việt Nam… đề nghị bổ sung quy định: “Nghiêm cấm hành vi cầm cố, mua bán sổ bảo hiểm xã hội; hành vi mượn hồ sơ, giấy tờ của người khác để tham gia quan hệ lao động và tham gia bảo hiểm xã hội”.
Lý do là thực tế hiện nay, có tình trạng thu gom mua bán, cầm cố sổ bảo hiểm xã hội với giá thấp hơn rất nhiều so với giá trị được thanh toán bảo hiểm xã hội một lần, dưới hình thức ủy quyền làm thủ tục đề nghị giải quyết hưởng bảo hiểm xã hội một lần. Điều này dẫn đến quyền lợi của người lao động bị ảnh hưởng, đã phát sinh tranh chấp dân sự, khiếu nại, tố cáo trong việc cho vay, cầm cố…
Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cho biết, do nhận thức của một bộ phận người lao động còn chưa đầy đủ, các đối tượng xấu đã lợi dụng quy định trên để tiếp cận, dụ dỗ, lôi kéo người lao động nhằm thực hiện việc mua bán số bảo hiểm xã hội của người lao động với giá rẻ, kèm theo giấy ủy quyền nhận trợ cấp bảo hiểm xã hội để sau đó làm thủ tục thanh toán với cơ quan bảo hiểm xã hội và hưởng chênh lệch.
Để ngăn chặn tình trạng thu gom, mua bán sổ bảo hiểm xã hội, các đơn vị cũng đề xuất sửa đổi phương án 2 về rút bảo hiểm xã hội một lần theo hướng bỏ quy định chờ sau 12 tháng.
Cụ thể, phương án 2 là sau 12 tháng không thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, không tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện và có thời gian đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ 20 năm mà người lao động có yêu cầu thì được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng bảo hiểm xã hội còn lại được bảo lưu để người lao động hưởng chế độ bảo hiểm xã hội khi đủ tuổi nghỉ hưu.
Theo Uỷ ban nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế, với phương án 2 thì người lao động chỉ hưởng tối đa trên ½ tổng thời gian đóng bảo hiểm xã hội nên vẫn trong diện bao phủ bảo hiểm xã hội và khi về già vẫn có khoản trợ cấp để trang trải cuộc sống. Cùng với đó, một bộ phận người lao động thực sự cần tiền để trang trải nhu cầu cấp bách sau khi nghỉ việc nên cần thiết được hưởng kịp thời để giải quyết nhu cầu trước mắt.
Quy định này cũng nhằm ngăn chặn được tình trạng thu gom sổ bảo hiểm xã hội, người lao động rất thiệt thòi khi thường chỉ nhận được 1/3 đến 1 nửa giá trị thực của sổ. Từ năm 2020 đến 2022 có trên 85.000 trường hợp thu gom kiểu này, dẫn đến tình trạng “tín dụng đen”, gây mất trật tự an toàn xã hội.
Mặt khác, ngay cả khi cơ quan Bảo hiểm xã hội đã có các giải pháp công nghệ tối đa nhưng vẫn bị vi phạm vào thời hạn 12 tháng vì tại thời điểm giải quyết đã đảm bảo đúng quy định nhưng đơn vị báo tăng sau khi cơ quan Bảo hiểm xã hội đã giải quyết (trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày giao kết hợp đồng lao động đơn vị mới phải đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội; do thanh tra, kiểm tra; do hợp đồng lao động có điều khoản thử việc...).
T.H
