Điện thoại vệ tinh, hay satphone, sử dụng kết nối từ vệ tinh quay quanh Trái đất để cung cấp dịch vụ thoại và dữ liệu. Không như điện thoại thông thường vốn dựa vào mạng lưới tháp di động và trạm gốc trên mặt đất, điện thoại vệ tinh có thể hoạt động ở mọi nơi trên Trái đất, kể cả vùng sâu vùng xa. Không những thế, loại thiết bị này có ưu thế về mã hóa, độ trễ thấp và không gặp trở ngại trước thiên tai hay tấn công mạng kiểu truyền thống.
Điện thoại vệ tinh cũng có nhiều ưu điểm như mã hóa, độ trễ thấp và khả năng chống chọi với thiên tai và tấn công mạng. Điện thoại vệ tinh là xu hướng mới nhất trên thị trường smartphone, khi hai trong số những nhà sản xuất lớn nhất là Apple và Huawei đã “tham chiến”.
Cả Apple và Huawei đều đang đầu tư mạnh mẽ vào việc phát triển điện thoại vệ tinh của riêng mình. Apple đã công bố mẫu iPhone 14 Pro Max Satellite Edition, có thể thực hiện cuộc gọi và gửi tin nhắn qua vệ tinh khi không có sóng di động. Điện thoại này cũng có tính năng hai SIM cho phép người dùng chuyển đổi giữa mạng vệ tinh và di động. Năm nay, iPhone 15 Pro cũng tiếp tục được Apple trang bị tính năng này, đi kèm khung viền titan - vật liệu thường được dùng trong ngành công nghiệp hàng không vũ trụ.
Trong khi đó, Mate 60 Pro là smartphone hỗ trợ gọi điện qua vệ tinh, được Huawei bất ngờ tung ra ngày 29/8 và lập tức "cháy hàng".
Huawei cho biết, Mate 60 Pro là điện thoại thông minh hỗ trợ cuộc gọi và tin nhắn qua vệ tinh, cho phép người dùng có thể liên lạc ở những nơi không có sóng di động. Cụ thể, Mate 60 Pro có thể thực hiện các cuộc gọi vệ tinh mà không cần sự hỗ trợ của hệ thống liên lạc di động vệ tinh Tiantong-1. Khi người dùng ở vùng đất vắng người trên sa mạc, gặp nạn trên biển hoặc trong môi trường cứu hộ động đất mà không có vùng phủ sóng tín hiệu mạng mặt đất, họ có thể thực hiện các cuộc gọi vệ tinh thông qua Huawei Mate 60 Pro để giữ liên lạc với thế giới bên ngoài và thực hiện tìm kiếm và thông tin cứu hộ.
Cả hai tập đoàn công nghệ đều đang hướng tới mục tiêu chiếm lĩnh thị phần trong thị trường điện thoại vệ tinh đang phát triển, dự kiến sẽ đạt 5,5 tỷ USD vào năm 2026, theo báo cáo của Research & Markets.
Công ty nghiên cứu Global Market Insights nhận định nhu cầu về satphone thông minh đang tăng nhanh, đặc biệt ở thị trường mới nổi, nơi cơ sở hạ tầng mặt đất còn thiếu hoặc kém ổn định. Quy mô thị trường toàn cầu đã được định giá 4,4 tỷ USD vào năm 2020 và dự kiến tăng trưởng với tốc độ hàng năm 7,1% giai đoạn từ 2021 đến 2027. Những người cần đến loại thiết bị này là cơ quan chính phủ, quân nhân, người ứng cứu khẩn cấp, chuyên gia truyền thông và khách du lịch.
Tuy nhiên, cũng có một số thách thức và hạn chế mà người dùng điện thoại vệ tinh có thể gặp phải, chẳng hạn như vùng phủ sóng hạn chế. Điện thoại vệ tinh phụ thuộc vào tính sẵn có và khả năng hiển thị của vệ tinh, điều này có thể không phải lúc nào cũng tối ưu.
Chẳng hạn, một số vệ tinh có thể không bao phủ một số khu vực hoặc quốc gia do các hạn chế pháp lý hoặc chính trị. Một số vệ tinh cũng có thể có quỹ đạo thấp hoặc chùm tia hẹp yêu cầu người dùng phải hướng điện thoại của mình theo một hướng hoặc góc cụ thể.
Ngoài ra, một số yếu tố môi trường như thời tiết, địa hình, tòa nhà hoặc tán lá có thể gây nhiễu chất lượng tín hiệu hoặc việc thu sóng.
Thứ hai là giá cả, điện thoại vệ tinh và các gói cước dịch vụ của chúng thường đắt hơn nhiều so với điện thoại di động thông thường. Điều này là do chi phí phát triển và vận hành vệ tinh rất cao.
Chất lượng cuộc gọi qua điện thoại vệ tinh thường không tốt bằng điện thoại di động thông thường. Điều này là do tín hiệu phải đi qua một khoảng cách xa hơn và có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố môi trường như thời tiết và địa hình.
Tuy nhiên, sự tham gia của Apple và Huawei được đánh giá là yếu tố giúp thiết bị phổ biến hơn trong tương lai, mở ra cuộc đua mới giữa các công ty vệ tinh và nhà sản xuất điện thoại. Điều này cũng đặt ra thách thức cho các công ty viễn thông truyền thống vốn đầu tư nhiều vào xây dựng và duy trì mạng lưới mặt đất.
"Họ có thể có nguy cơ mất khách hàng và doanh thu vào tay nhà cung cấp điện thoại vệ tinh - những công ty sẵn sàng nâng cấp vùng phủ sóng, chất lượng và bảo mật tốt hơn với mức giá cạnh tranh", Tekedia bình luận.
Một số nhà mạng và dịch vụ viễn thông truyền thống cũng nhận ra cơ hội, bằng cách bắt tay với nhà cung cấp dịch vụ nhằm đưa ra giải pháp lai, kết hợp mạng mặt đất và vệ tinh. Chẳng hạn, AT&T hợp tác cùng Iridium Communications, một trong những đơn vị cung cấp điện thoại vệ tinh hàng đầu của Mỹ, để triển khai gói Iridium Certus cho phép người dùng sử dụng thiết bị của họ liên lạc qua sim và qua 66 vùng phủ sóng vệ tinh quỹ đạo thấp (LEO).
Tương tự, Verizon hợp tác với Inmarsat phát triển dịch vụ Globalstar cho phép người dùng sử dụng sim truy cập dịch vụ thoại và dữ liệu qua sóng mặt đất cũng như mạng lưới 24 vệ tinh LEO.
Mới đây, SpaceX và nhà mạng T-Mobile cũng sẽ bắt đầu thử nghiệm dịch vụ điện thoại vệ tinh trong năm nay, hứa hẹn đưa cuộc đua dịch vụ không gian này càng trở nên nóng bỏng. Hai công ty đã công bố thoả thuận đối tác vào tháng 8 năm ngoái, cho biết họ có kế hoạch phủ sóng “gần như mọi nơi tại Mỹ, kể cả ở những vùng hẻo lánh xa xôi nhất mà sóng điện thoại truyền thống không thể với tới”. Ý tưởng là tạo ra mạng lưới mới tận dụng các vệ tinh Starlink và dải tần trung 5G của T-Mobile.
Điện thoại vệ tinh được coi là cuộc đua tiếp theo của các nhà cung cấp dịch vụ kết nối dựa trên không gian.
Năm 2021, gã khổng lồ Amazon từng công bố thoả thuận hợp tác tương tự với nhà mạng Verizon để phát triển Kuiper, dự án vệ tinh băng thông rộng - dù đến nay vẫn chưa có vệ tinh nào được phóng lên quỹ đạo.
Trong khi đó, Apple cũng đã đầu tư gần nửa tỷ USD vào mạng lưới vệ tinh và trạm mặt đất của các công ty như Globalstar để cung cấp tính năng SOS khẩn cấp cho người dùng iPhone.
Ngoài ra, còn có các công ty khởi nghiệp khác đang cạnh tranh gay gắt trong lĩnh vực này. Lynk, công ty phát triển khả năng nhắn tin SMS hai chiều từ không gian, gần đây đã được nhận được giấy phép của FCC để triển khai và vận hành mạng lưới vệ tinh quỹ đạo thấp.
AST SpaceMobile, một startup khác trong lĩnh vực, đặt ra mục tiêu triển khai các vệ tinh khổng lồ để cung cấp băng thông rộng di động trên toàn thế giới. Công ty này đã phóng vệ tinh thử nghiệm đầu tiên vào năm ngoái.
Minh Phương (t/h)
