 |
| Chính sách thuế của ông Trump có thể tác động mạnh đến Trung Quốc và tăng trưởng toàn cầu (Ảnh: NYTimes). |
Theo nhận định của các nhà phân tích, làn sóng bảo hộ thương mại mới này bắt nguồn từ chính sách “Nước Mỹ là trên hết” của Trump. Theo đó, xu hướng này đe dọa đẩy xuất khẩu của Trung Quốc (và do đó là cả dòng chảy thương mại của ASEAN) vào tình trạng nguy hiểm, làm phai mờ một phần đáng kể những lợi ích xuất khẩu toàn cầu dự kiến cho các năm 2025 và 2026, và làm tăng thêm sự bất ổn kinh tế trong khu vực.
Trong bối cảnh bất ổn này, bà Selena Ling, nhà kinh tế trưởng của OCBC, tin rằng tác động ròng lên tăng trưởng và quan hệ thương mại của Trung Quốc có khả năng sẽ là tiêu cực trong ngắn hạn.
Trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, các mức thuế đã được áp đặt lên khoảng 370 tỷ USD hàng nhập khẩu từ Trung Quốc. Thuế quan 25% và 10% cũng đã được áp dụng tương ứng lên thép và nhôm nhập khẩu.
Báo cáo của Allianz Research gần đây cho biết: “Kết quả của chính sách bảo hộ khắt khe từ Mỹ là sự sụt giảm mạnh 1,6% trong khối lượng thương mại toàn cầu năm 2019, ít hơn một nửa so với mức trung bình của lịch sử”.
Các nhà phân tích từ Amundi đề xuất rằng, Trump có thể tập trung vào chính sách thuế quan và nhập cư, điều mà ông có thể nhanh chóng thực thi thông qua các sắc lệnh hành pháp mà không cần sự chấp thuận của Quốc hội. Tổng thống đắc cử mới của Mỹ có thể “ưu tiên các chính sách thuế quan và nhập cư hơn là giảm thuế, vì những điều này có thể được thực hiện thông qua các sắc lệnh hành pháp”.
Cụ thể, phân tích của Amundi cho rằng mức thuế 60% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, một mối đe dọa mà Trump liên tục nêu lên trong chiến dịch tranh cử, có thể làm giảm đến 0,5 điểm phần trăm tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc.
Theo Allianz Research: “Trump dự kiến sẽ tăng thuế nhập khẩu Mỹ sớm nhất là vào quý 2 năm 2025 thông qua một sắc lệnh hành pháp, ban đầu nâng thuế lên 25% cho hàng nhập khẩu từ Trung Quốc và 5% cho hàng nhập khẩu từ các nước khác, ngoại trừ Canada, Mexico và các hàng hóa quan trọng”.
Sự gia tăng ban đầu này có thể đặt khoảng 135 tỷ USD hàng xuất khẩu toàn cầu vào tình trạng nguy hiểm, chiếm khoảng 4% so với mức tăng xuất khẩu toàn cầu dự kiến cho năm 2025 đến 2026.
Trong một “kịch bản nghiêm trọng” - tức là nếu mức thuế đối với tất cả hàng hóa Trung Quốc tăng lên 60% và đối với hàng nhập khẩu toàn cầu lên 10% – tổng số hàng xuất khẩu chịu nguy cơ ảnh hưởng có thể tăng lên 510 tỷ USD.
 |
| Dữ liệu nhập khẩu hàng tháng của Mỹ kể từ khi cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung bùng nổ vào tháng 1/2018 (màu cam: nhập khẩu của Mỹ từ Trung Quốc; màu xanh: nhập khẩu của Mỹ từ ASEAN) (đơn vị: triệu USD) (Ảnh: Teoh Yi Chie, BT). |
Phân tích của Allianz Research cũng chỉ ra rằng, sự leo thang này có khả năng làm giảm tăng trưởng kinh tế toàn cầu xuống 0,8 điểm phần trăm, hệ quả là kiềm chế gần một phần ba mức tăng trưởng toàn cầu.
Đối với Trung Quốc, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, các mức thuế quan dự kiến tăng lên có thể cắt giảm tăng trưởng GDP ở mức 0,5 điểm phần trăm vào năm 2025 và 1,1 điểm phần trăm vào năm 2026, phân tích lưu ý.
Ông Devan Kaloo, Giám đốc toàn cầu về cổ phiếu của abrdn, cho rằng, Bắc Kinh có thể “tăng cường nỗ lực phát triển kinh tế nội địa, có thể giới thiệu các biện pháp kích thích mạnh mẽ hơn” để giảm bớt tác động.
Các chính sách như vậy có thể bao gồm cung cấp hỗ trợ tài chính, thắt chặt quan hệ thương mại khu vực và khuyến khích các công ty Trung Quốc thiết lập cơ sở sản xuất tại các nước ASEAN, nhờ đó bù đắp sự giảm sút dự kiến trong xuất khẩu sang Mỹ, các nhà kinh tế học của Maybank lưu ý.
Ổn định hơn là đáp trả
Trong bối cảnh này, Trung Quốc có thể tận dụng sức ảnh hưởng trong các ngành quan trọng và trả đũa một cách chiến lược để đối trọng với áp lực thương mại đến từ Mỹ.
Giáo sư Lawrence Loh từ Khoa Chiến lược và Chính sách của Trường Kinh doanh Đại học Quốc gia Singapore lưu ý rằng, Trung Quốc có thể tiếp tục vận dụng quyền lực trong các ngành kim loại và công nghệ quan trọng.
Giáo sư Loh cho biết: “Đại lục cũng có thể trả đũa một cách chính xác, ví dụ như áp đặt thuế lên các sản phẩm nông nghiệp từ các miền trung tâm của Mỹ, những khu vực có truyền thống ủng hộ mạnh mẽ đối với Trump”.
Mặt khác, bà Ling từ OCBC cảnh báo rằng, trong “Trump 2.0”, Trung Quốc có thể đã chuẩn bị tốt hơn để đối phó với các khoản thuế mới. Tuy nhiên, với thách thức lớn đến từ nội địa, nước này có thể ít muốn tiến hành các hành động trả đũa.
Bên cạnh đó, giáo sư Loh nhấn mạnh rằng, việc duy trì sự ổn định và tăng trưởng kinh tế nội địa là điều tối quan trọng đối với Trung Quốc, khiến nước này không có khả năng thực hiện các rủi ro đáng kể trong quan hệ kinh tế với Mỹ.
ASEAN cũng sẽ dễ bị tổn thương trước những chính sách có thể được áp dụng khi thặng dư thương mại của khu vực này với Mỹ đã tăng gấp đôi kể từ năm 2018. Đây là kết quả của sự chuyển dịch chuỗi cung ứng để tránh thuế quan, cũng như các hạn chế thương mại được áp dụng từ nhiệm kỳ đầu của Trump.
Nhà kinh tế Denise Cheok từ Moody’s Analytics cho biết thêm rằng, sự phân mảnh của thương mại toàn cầu nói chung và tác động trực tiếp lên xuất khẩu do thuế suất tăng từ Trump sẽ ảnh hưởng đến hầu hết các nền kinh tế ASEAN do khu vực này phụ thuộc vào xuất khẩu. Bà Ling cho biết, nếu Trump áp đặt mức thuế chung lên tất cả các quốc gia khác, không có ngành nào sẽ hoàn toàn miễn nhiễm.
Bà cũng nói thêm rằng, mức độ chuyển hướng hoặc đa dạng hóa thông qua chuỗi cung ứng ASEAN sẽ chủ yếu phụ thuộc vào mức thuế được áp dụng trong khu vực.
Giáo sư Loh nói: “Dù kết quả ra sao, một số hoạt động của chuỗi cung ứng, đặc biệt là trong khâu sản xuất hay thậm chí là tài chính, có thể được chuyển hướng sang các thị trường ASEAN”.
Ông Ryan Gwee, người sáng lập và Chủ tịch của nền tảng fintech Aleta Planet, lưu ý rằng, nhiều công ty Trung Quốc đã bắt đầu tách rời “từ nhiều năm trước”. Công ty của Gwee tư vấn cho tới 600 doanh nghiệp Trung Quốc hàng năm, mỗi doanh nghiệp có doanh thu ít nhất 100 triệu USD, đã chuyển hoạt động ra khỏi Trung Quốc.
Ông Gwee cũng lưu ý rằng, trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump từ 2017 đến 2021, nhiều công ty Trung Quốc đã bắt đầu thiết lập các cơ sở sản xuất “last-mile” (cơ sở lắp ráp sản phẩm cuối) nằm ngoài Trung Quốc, đặc biệt là tại Mexico và ASEAN.
Do đó, ông cho biết, các mức thuế mới dự kiến từ Trump được cho là sẽ có tác động tối thiểu đến những doanh nghiệp này, với xu hướng tách rời dự kiến sẽ tăng tốc trong những năm tới.
