Tại tờ trình, Chính phủ nhấn mạnh sự cần thiết xây dựng nghị quyết này và đề nghị xem xét thông qua theo quy trình tại 1 kỳ họp - kỳ họp thứ 5 vào tháng 5 tới đây.
Theo Chính phủ, sau 10 năm thực hiện Nghị quyết 16 của Bộ Chính trị khóa XI và 5 năm thực hiện thí điểm Nghị quyết 54 về cơ chế chính sách đặc thù TPHCM, quy mô kinh tế của TP tăng gấp 2,7 lần, GRDP bình quân đầu người tăng gấp đôi, đạt hơn 6.200 USD/người, thu ngân sách chiếm 27% tổng thu cả nước… Nhưng theo đánh giá của Chính phủ, việc triển khai Nghị quyết 54 “còn chậm và hiệu quả chưa cao”, cùng nhiều nguyên nhân khiến TPHCM chưa phát huy toàn diện cơ chế, chính sách.
Vì vậy, cần thiết ban hành nghị quyết mới để thể chế hóa quan điểm, mục tiêu, định hướng phát triển đã nêu tại các nghị quyết của Bộ Chính trị, Quốc hội về phát triển TP HCM.
Theo tờ trình của Chính phủ, mục tiêu đưa ra là xây dựng các cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội nhằm tạo cơ sở pháp lý hữu hiệu, phát huy tiềm năng, lợi thế, tạo đột phá, giải quyết các điểm nghẽn, nút thắt phát triển kinh tế xã hội của TPHCM.
Tại dự thảo Nghị quyết, Chính phủ trình UBTVQH, Quốc hội dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định thí điểm 7 nhóm cơ chế, chính sách đặc thù về: quản lý đầu tư; tài nguyên chính sách; quản lý đô thị và tài nguyên môi trường; thu hút nhà đầu tư chiến lược; quản lý khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo; tổ chức bộ máy của TP; tổ chức bộ máy của TP Thủ Đức.
Cụ thể, dự thảo Nghị quyết quy định: HĐND TPHCM được phân bổ nguồn tăng thu ngân sách địa phương cho các chương trình, dự án, nhiệm vụ mới sau khi bố trí đủ vốn ngân sách địa phương cho các chương trình, dự án, nhiệm vụ mới sau khi bố trí đủ vốn ngân sách địa phương cho các chương trình, dự án, nhiệm vụ trong tổng số vốn đầu tư công trung hạn ngân sách địa phương.
HĐND TPHCM quyết định bố trí vốn đầu tư công để hỗ trợ giảm nghèo, giải quyết việc làm thông qua việc giao UBND TP được bố trí vốn đầu tư công để ủy thác cho ngân hàng chính sách xã hội chi nhánh TPHCM thực hiện cho vay hỗ trợ hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo, giải quyết việc làm.
Theo tờ trình, TP dự kiến có thể huy động các nguồn tăng thu khoảng 119.000 tỷ đồng, ngoài mức vốn đã được Thủ tướng Chính phủ giao kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 để bố trí cho các dự án trọng điểm, cấp thiết ngoài các dự án đã được Chính phủ giao trong kế hoạch đầu tư công trung hạn.
Dự thảo Nghị quyết cũng quy định thí điểm mô hình phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông. Theo đó, TP sử dụng nguồn ngân sách địa phương triển khai dự án đầu tư công độc lập để thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với các dự án đầu tư vùng phụ cận, các nhà ga thuộc tuyến đường sắt được cấp thẩm quyền phê duyệt dọc theo tuyến Đường sắt đô thị số 1 (Bến Thành – Suối Tiên), Đường sắt đô thị số 2 (Bến Thành – Tham Lương), vùng phụ cận các nút giao thông dọc tuyến đường vành đai 3 thuộc địa phận TP để thu hồi đất, chỉnh trang, phát triển đô thị, thực hiện tái định cư tại chỗ, tạo quỹ đất đấu giá, lựa chọn nhà đầu tư các dự án phát triển đô thị.
Theo tờ trình của Chính phủ, chính sách này đã được một số quốc gia trong khu vực như Singapore, Hồng Kông thực hiện thành công. Để thực hiện chính sách này, dự thảo Nghị quyết cho phép TP được sử dụng ngân sách TP lập dự án đầu tư công độc lập để thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và thu hồi đất, đấu giá khu đất thuộc vùng lân cận làm cơ sở triển khai các dự án phát triển đô thị theo quy hoạch, được cấp có thẩm quyền phê duyệt.
Liên quan tới cơ chế, chính sách về tài chính ngân sách, dự thảo Nghị quyết quy định HĐND TP quyết định áp dụng, điều chỉnh mức hoặc tỷ lệ thu phí, lệ phí chưa được quy định trong danh mục phí, lệ phí ban hành kèm theo Luật phí và lệ phí, trừ án phí, lệ phí tòa án. Ngân sách TP được hưởng 100% số thu tăng thêm từ các khoản thu do việc điều chỉnh chính sách phí, lệ phí nêu trên và không dùng để xác định tỷ lệ phần trăm đối với các khoản thu phân chia giữa ngân sách Trung ương và ngân sách TP.
Bên cạnh đó, HĐND TP quyết định dự toán, phân bổ ngân sách TP để bảo đảm phù hợp với các định hướng cơ cấu lại ngân sách, phát triển kinh tế, xã hội và các lĩnh vực quan trọng theo quy định của Quốc hội và Chính phủ.
Dự thảo Nghị quyết cũng quy định TP được tăng tổng mức dư nợ vay không vượt quá 120% số thu ngân sách TP được hưởng theo phân cấp. Hiện theo Nghị quyết số 54 về cơ chế chính sách đặc thù cho TPHCM, tổng mức dư nợ vay không vượt quá 90%. Tuy nhiên, trong giai đoạn mới, việc triển khai một số dự án như Metro số 2, Metro số 5, dự án cải thiện hệ thống thoát nước… với nhu cầu vay 92.000 tỷ đồng thì sau năm 2026, TP không còn đảm bảo hạn mức dư nợ vay để vay tiếp. Ngân sách Trung ương bổ sung có mục tiêu cho ngân sách TP không quá 70% số tăng thu ngân sách Trung ương từ các khoản thu phân chia giữa ngân sách Trung ương và ngân sách TP so với dự toán được Thủ tướng Chính phủ giao.
Tại dự thảo Nghị quyết, TPHCM được sử dụng các mái nhà của các trụ sở cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp công, trụ sở các cơ quan, đơn vị được xác định là tài sản công trên địa bàn để lắp đặt hệ thống điện mặt trời, cung cấp điện phục vụ cho hoạt động của trụ sở. Phần điện thừa do không sử dụng hết sẽ thực hiện theo quy định của pháp luật.
Về cơ chế chính sách quản lý đô thị và tài nguyên môi trường, dự thảo Nghị quyết quy định HĐND TP quyết định chuyển mục đích sử dụng đất trồng lúa dưới 500 ha phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất trồng lúa dưới 500 ha phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được cấp có thẩm quyền quyết định.
UBND TP được phê duyệt quy hoạch, bố trí quỹ đất nhà ở xã hội trong dự án thương mại theo quy định hiện hành hoặc phê duyệt quy hoạch, bố trí quỹ đất nhà ở xã hội ở vị trí khác tương đương về quy mô. Về nội dung này, theo tờ trình của Chính phủ, pháp luật hiện hành quy định dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại phải dành 20% tổng diện tích đất để xây dưng nhà ở xã hội. Tuy nhiên, quy định này có một số điểm chưa phù hợp trong thực tiễn áp dụng, đặc biệt với các dự án có quy mô nhỏ, dự án nằm trong khu đất có giá trị thương mại cao. Do đó, dự thảo Nghị quyết quy định chính sách này thí điểm giao TP quyết định linh hoạt trong việc quy hoạch bố trí nhà ở xã hội phù hợp với thực tiễn dự án nhưng vẫn bảo đảm trách nhiệm của các chủ đầu tư nhà ở thương mại trong việc thực hiện trách nhiệm xây dựng nhà ở xã hội…
Dự thảo nghị quyết cũng quy định các cơ chế, chính sách về ngành nghề ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược vào TPHCM…
T.H
