Thịt trâu nhập khẩu từ Ấn Độ chủ yếu đến từ giống trâu Murrah – loài vật nuôi chuyên để khai thác sữa. Chất lượng thịt của giống trâu này được đánh giá kém về dinh dưỡng, độ mềm và mùi vị, không phù hợp với thị hiếu của người tiêu dùng Việt. Tuy nhiên, do giá nhập khẩu trung bình chỉ khoảng 2.780 USD/tấn, thấp hơn nhiều so với các loại thịt trong nước, mặt hàng này vẫn được tiêu thụ mạnh, đặc biệt trong bối cảnh lạm phát ảnh hưởng tới hành vi chi tiêu của người tiêu dùng.
Từ góc độ thị trường, việc nhập khẩu thực phẩm giá rẻ là tất yếu trong xu thế hội nhập và mở cửa. Song về lâu dài, nó đặt ra thách thức lớn với ngành chăn nuôi nội địa, vốn đang gặp nhiều khó khăn do chi phí sản xuất cao, đất chăn thả giảm sút và lực lượng lao động nông thôn ngày càng thu hẹp.
Theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, trong 7 tháng đầu năm 2025, Việt Nam đã chi 2,6 tỷ USD để nhập khẩu các sản phẩm chăn nuôi, tăng gần 23% so với cùng kỳ năm trước. Trong khi đó, giá trị xuất khẩu chỉ đạt 339,2 triệu USD, khiến cán cân thương mại ngành này tiếp tục bị thâm hụt hơn 2,2 tỷ USD. Đây là con số đáng báo động cho thấy độ lệ thuộc ngày càng lớn vào nguồn cung thực phẩm nhập khẩu.
 |
| Trâu Ấn Độ nhập khẩu ồ ạt vào Việt Nam - thách thức với quản lý thị trường |
Một thực trạng nghiêm trọng khác đang được đặt ra là việc thịt trâu Ấn Độ kém chất lượng bị “hô biến” thành đặc sản vùng cao của Việt Nam.
Mới đây, lực lượng chức năng tỉnh Phú Thọ đã phát hiện Công ty TNHH MTV MQ Food (trụ sở tại xã Vĩnh Hưng, tỉnh Phú Thọ) sử dụng thịt trâu đông lạnh nhập khẩu từ Ấn Độ để chế biến thịt trâu gác bếp, dán nhãn “đặc sản Hà Giang”. Nguyên liệu sử dụng không có hóa đơn chứng từ và phần lớn không truy xuất được nguồn gốc rõ ràng.
Vấn đề không chỉ nằm ở hành vi gian dối người tiêu dùng, mà sâu xa hơn là sự xâm hại nghiêm trọng tới thương hiệu nông sản Việt, đặc biệt là các sản phẩm địa phương đang trong quá trình xây dựng hình ảnh và phát triển thị trường thông qua OCOP, chỉ dẫn địa lý hay thương hiệu vùng miền.
Trên các nền tảng thương mại điện tử, sản phẩm của MQ Food vẫn tiếp tục được quảng bá với các từ khóa như “thịt trâu gác bếp Tây Bắc”, “chế biến thủ công, không chất bảo quản”… Dù thực tế, nguyên liệu lại là thịt đông lạnh nhập khẩu giá rẻ, chế biến công nghiệp, đóng gói hàng loạt.
 |
| Sản phẩm của MQ Food được quảng bá với các từ khóa như “thịt trâu gác bếp Tây Bắc” |
Thịt ngoại giá rẻ sẽ tiếp tục hiện diện trên thị trường Việt Nam trong dài hạn. Tuy nhiên, đây không nên là lý do để ngành chăn nuôi nội lùi bước. Trái lại, thách thức này cần được nhìn nhận như cơ hội để tái cơ cấu lại chuỗi sản xuất – phân phối – tiêu thụ trong nước.
Các doanh nghiệp nội địa cần chủ động đầu tư vào giống vật nuôi, kỹ thuật chăm sóc, hệ thống truy xuất nguồn gốc, công nghệ chế biến và xây dựng thương hiệu rõ ràng. Bên cạnh đó, mô hình nông nghiệp hữu cơ, chăn nuôi khép kín, liên kết vùng nguyên liệu – nhà máy chế biến – kênh bán lẻ cần được nhân rộng để tạo ra giá trị gia tăng và tăng khả năng cạnh tranh.
Từ phía quản lý nhà nước, đã đến lúc cần chuyển từ tư duy “hậu kiểm” sang “tiền kiểm” trong quản lý chuỗi thực phẩm, đặc biệt với nhóm hàng nhập khẩu giá rẻ nhưng dễ bị lợi dụng để gian lận.
Các giải pháp cần tính đến bao gồm: Siết chặt kiểm tra chất lượng thịt nhập khẩu ngay từ khâu thông quan; tăng cường hậu kiểm các cơ sở chế biến, đóng gói, đặc biệt là cơ sở gắn nhãn “đặc sản”; triển khai đồng bộ hệ thống truy xuất nguồn gốc bắt buộc với nhóm thực phẩm chế biến có yếu tố vùng miền; rà soát lại hệ thống thương hiệu OCOP và chỉ dẫn địa lý, đảm bảo không bị xâm phạm hoặc làm giả bởi các đối tượng gian thương.
Việc mở rộng thị trường, đa dạng nguồn cung là điều cần thiết trong một nền kinh tế hội nhập. Tuy nhiên, sự ồ ạt của hàng hóa giá rẻ, đi kèm những lỗ hổng trong quản lý, đang tạo nên áp lực lớn đối với doanh nghiệp nội địa.
Để giữ vững thị phần, đảm bảo an toàn thực phẩm và bảo vệ thương hiệu nông sản quốc gia, cần sự vào cuộc đồng bộ của cả doanh nghiệp, người tiêu dùng và cơ quan quản lý. Hội nhập là xu thế, nhưng bản sắc và chất lượng Việt cần phải được gìn giữ bằng hành động cụ thể, minh bạch, quyết liệt.
