Quy định sản xuất không gây mất rừng: Những lưu ý cho doanh nghiệp vừa và nhỏ

Hướng dẫn thực hiện Quy định sản xuất không gây mất rừng (EUDR)” tại Việt Nam được xây dựng với sự hỗ trợ của tiểu dự án “Hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ thực hiện EUDR” thuộc Chương trình hỗ trợ Đổi mới và cạnh tranh (ICG) thuộc Chương trình hợp tác thương mại Việt Nam - Thụy Sỹ.

Báo cáo hiện trạng rừng toàn cầu của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp Quốc cho rằng tổng diện tích rừng toàn cầu đang tiếp tục thu hẹp, chiếm khoảng 31% diện tích che phủ (khoảng 4,05 tỷ ha). Liên minh châu Âu (EU) là một trong những thị trường tiêu thụ lớn nhất thế giới đã và đang góp phần vào việc gây ra mất rừng trên quy mô toàn cầu thông qua việc nhập khẩu hàng loạt các sản phẩm có liên quan.

Với kim ngạch nhập khẩu lên đến 85 tỷ Euro mỗi năm, EU đang sử dụng và tiêu thụ một lượng lớn “hàng hóa có nguy cơ từ rừng”.

Tập huấn Hướng dẫn thực hiện Quy định EUDR tại Việt Nam cho doanh nghiệp vừa và nhỏ. Ảnh: Hà Anh.

Nhận thức sâu sắc về vai trò và trách nhiệm trong giải quyết các vấn đề liên quan nạn phá rừng và suy thoái rừng, tháng 7/2019, EU bắt đầu triển khai chiến dịch truyền thông về thúc đẩy hành động nhằm bảo vệ và khôi phục rừng trên toàn thế giới.

Ngày 16/5/2023, Nghị viện Châu Âu và Ủy ban Châu Âu (EC) đã thông qua Quy định EUDR. Quy định này có hiệu lực từ ngày 29/6/2023, với ngày áp dụng là sau 18 tháng (ngày 30/12/2024) đối với các doanh nghiệp lớn và sau 24 tháng (ngày 30/6/2025) đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ đưa sản phẩm vào thị trường EU.

EUDR cấm nhập khẩu hoặc xuất khẩu các sản phẩm và hàng hóa gây ra phá rừng, suy thoái rừng và không tuân thủ luật pháp của quốc gia khai thác và xuất khẩu. EUDR áp dụng cho 7 mặt hàng bao gồm: gia súc, ca cao, cà phê, dầu cọ, cao su, đậu nành và gỗ, cũng như các sản phẩm được sản xuất và chế biến từ nguyên liệu thô của các mặt hàng trên như da, sô cô la, giấy, đồ nội thất, than củi, một số dẫn xuất từ dầu cọ…

Theo đó, Việt Nam có 3 ngành hàng bị ảnh hưởng lớn nhất bởi EUDR gồm: cà phê, cao su và gỗ. Việt Nam là nước xuất khẩu hàng hóa nông nghiệp lớn với tổng kim ngạch xuất khẩu nông sản năm 2024 là 62,5 tỷ USD. Trong đó giá trị giá xuất khẩu các sản phẩm quy định theo EUDR gồm gỗ và sản phẩm gỗ là 16,28 tỷ USD, cà phê là 5,5 tỷ USD và cao su là 3,5 tỷ USD.

Trong các sản phẩm này, các sản phẩm có giá trị thương mại với EU là 40% tổng kim ngạch với cà phê, 10% với cao su và 5% với gỗ và sản phẩm gỗ.

Theo Hướng dẫn thực hiện Quy định EUDR tại Việt Nam, doanh nghiệp vừa và nhỏ cần hướng dẫn cho nhà cung ứng nguyên liệu, sản phẩm thực hiện hồ sơ pháp lý về nguồn gốc hợp pháp và bằng chứng về việc không phá rừng hoặc gây suy thoái rừng theo yêu cầu của Quy định EUDR.

Mặc dù nhà cung ứng không trực tiếp thực hiện hệ thống trách nhiệm giải trình (DDS), nhưng hồ sơ mà họ lập và cung cấp có vai trò then chốt, giúp các bên trung gian, doanh nghiệp chế biến, sản xuất và đặc biệt là các doanh nghiệp xuất khẩu hoàn thiện DDS theo quy định của EU.

Doanh nghiệp phải bảo đảm thông tin nguồn gốc được bảo toàn, đầy đủ và chính xác. Khi chuyển giao, doanh nghiệp phải đảm bảo nguyên liệu, sản phẩm đã tuân thủ các yêu cầu của EUDR.

Doanh nghiệp phải thu thập đầy đủ hồ sơ từ nhà sản xuất; đảm bảo tính hợp lệ và đầy đủ để phục vụ truy xuất nguồn gốc; kiểm tra tính hợp lệ của hồ sơ và lập hồ sơ mua bán với bên mua tiếp theo cũng như bàn giao đầy đủ hồ sơ cho bên mua kèm theo cam kết tuân thủ EUDR.

Việc lưu hồ sơ cần phải đảm bảo Ít nhất 5 năm kể từ ngày doanh nghiệp giao dịch mua bán nguyên liệu, sản phẩm. Cùng đó, doanh nghiệp phải thiết lập hệ thống trách nhiệm giải trình, đánh giá rủi ro theo EUDR.