Phát triển doanh nghiệp ngoài nhà nước, những mục tiêu đầy thách thức

Vai trò của kinh tế tư nhân

Nghị quyết số 45/NQ-CP, ngày 31/3/2023 của Chính phủ ban hành Chương trình hành động của Chính phủ tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 10-NQ/TW, ngày 03/6/2017 Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đưa ra các mục tiêu: Số doanh nghiệp đến năm 2025 có khoảng 1,5 triệu doanh nghiệp (đóng góp 55% GDP), trong đó có 60-70 nghìn doanh nghiệp có quy mô vừa và lớn; đến năm 2030, số doanh nghiệp đạt từ 2 triệu trở lên, đóng góp khoảng 60-65% GDP; tốc độ tăng của kinh tế tư nhân cao hơn tốc độ tăng trưởng chung của nền kinh tế; hằng năm có khoảng 35-40% doanh nghiệp tư nhân có hoạt động đổi mới sáng tạo… Kinh tế tư nhân ra đời từ công cuộc đổi mới, chuyển từ cơ chế kế hoạch hóa tập trung bao cấp sang nền kinh tế thị trường, với sự tham gia và phát triển của kinh tế tư nhân.

Kinh tế tư nhân dần dần được xác định là động lực của nền kinh tế. Đó là sự xác nhận có tính định tính, dựa trên một số định lượng chủ yếu. Theo nghĩa rộng, kinh tế ngoài nhà nước hiện chiếm tỷ trọng khá trong cả nước (Biểu đồ 1).

Theo đó, loại hình kinh tế ngoài nhà nước chiếm tỷ trọng lớn nhất trong 3 loại hình kinh tế (nhà nước, ngoài nhà nước, có vốn đầu tư nước ngoài); đặc biệt là về số lao động đang làm việc.

Trong loại hình kinh tế ngoài nhà nước, bộ phận quan trọng là doanh nghiệp. Trong tổng số doanh nghiệp, thì doanh nghiệp ngoài nhà nước chiếm tỷ trọng như Biểu đồ 2.

Biểu đồ 2: Tỷ trọng của doanh nghiệp ngoài nhà nước trong khu vực doanh nghiệp (%)

Chiếm tỷ trọng rất cao về số doanh nghiệp, nhưng doanh nghiệp ngoài nhà nước có quy mô rất nhỏ, hoạt động kém hiệu quả hơn 2 loại hình khác của khu vực doanh nghiệp.

Ngoài vai trò về giải quyết công ăn việc làm, về huy động vốn, đầu tư tài chính dài hạn, tạo ra doanh thu, đóng góp cho tăng trưởng kinh tế và ngân sách nhà nước, khu vực kinh tế tư nhân nói chung và loại hình doanh nghiệp ngoài nhà nước nói riêng còn góp phần cho việc đổi mới tư duy kinh tế thông tin- một trong những nội dung quan trọng của công cuộc đổi mới.

Những mục tiêu đầy thách thức

Nghị quyết số 45/NQ-CP của Chính phủ đã “lượng hóa” cụ thể vai trò và mục tiêu định tính. Theo đó, số doanh nghiệp đang hoạt động đến năm 2025 đạt 1,5 triệu. Đây là mục tiêu rất cao, khi so với số doanh nghiệp đang hoạt động đến cuối năm 2022 là khoảng 920 nghìn. Có nghĩa là chỉ trong 3 năm phải tăng 580 nghìn doanh nghiệp, tức là bình quân 1 năm phải tăng 193 nghìn doanh nghiệp đang hoạt động, trong khi số doanh nghiệp đang hoạt động tăng trong các năm qua thấp hơn nhiều (Biểu đồ 3).

Biểu đồ 3: Số doanh nghiệp đang hoạt động tăng thêm trong các năm (nghìn doanh nghiệp)