Tỉnh Bình Phước đang tích cực phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp sạch và hữu cơ. Đặc biệt, tỉnh đã quy hoạch khoảng 10.800 ha cho sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển này.
Sản xuất nông nghiệp được tổ chức theo chuỗi giá trị, chú trọng vào việc bảo quản và chế biến nông sản. Hiện tại, tỉnh có hơn 1.000 doanh nghiệp chuyên chế biến và xuất khẩu các sản phẩm từ cây công nghiệp, góp phần không nhỏ vào việc nâng cao giá trị sản phẩm.
Các sản phẩm chủ lực như hạt điều, cao su, gỗ và cà phê đang dần khẳng định thương hiệu của mình trên thị trường trong nước cũng như quốc tế.
Bình Phước đang tập trung mở rộng thị trường xuất khẩu, đặc biệt là đến các quốc gia có hiệp định thương mại tự do (FTA) với Việt Nam như Hàn Quốc, Mỹ, Singapore, Trung Quốc và Campuchia. Sự hiện diện ngày càng nhiều của sản phẩm nông sản Bình Phước tại các thị trường châu Âu là một tín hiệu tích cực, mở ra cơ hội cho ngành nông nghiệp và chế biến nông sản phát triển nhanh và bền vững hơn.
Ngoài ra, tỉnh cũng đang tăng cường kết nối giữa cung và cầu, hỗ trợ tiêu thụ các sản phẩm chăn nuôi như gà, vịt, heo và trứng gà, nhằm đảm bảo đầu ra cho nông sản.
Trong quá trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp, Bình Phước đang đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức. Trước hết, việc chuyển đổi sang nông nghiệp công nghệ cao và sạch đòi hỏi nguồn vốn lớn, trong khi ngân sách địa phương còn hạn chế, dẫn đến thiếu nguồn lực đầu tư. Bên cạnh đó, nông dân có thể thiếu kiến thức và kỹ năng cần thiết để áp dụng công nghệ mới, khiến hiệu quả sản xuất chưa đạt yêu cầu.
Mặc dù có nhiều cơ hội xuất khẩu, việc tìm kiếm và duy trì thị trường ổn định cho sản phẩm nông sản vẫn là một thách thức lớn. Biến đổi khí hậu cũng gây ra những ảnh hưởng tiêu cực, với thời tiết bất thường và các hiện tượng thiên tai có thể làm hư hại mùa màng. Hơn nữa, sự cạnh tranh gia tăng từ các vùng khác và các quốc gia trong khu vực có thể làm giảm sức cạnh tranh của sản phẩm nông sản Bình Phước.
Hệ thống hạ tầng giao thông, kho bãi và chế biến còn hạn chế, ảnh hưởng đến khả năng vận chuyển và bảo quản sản phẩm. Việc kết nối giữa nông dân, doanh nghiệp và các tổ chức hỗ trợ cũng còn yếu, dẫn đến khó khăn trong việc thực hiện chuỗi giá trị.
Xây dựng chuỗi ngành hàng cây công nghiệp là một trong những ưu tiên quan trọng. Đối với cây cao su, cần đẩy mạnh liên kết theo chuỗi đa giá trị từ mủ cao su đến gỗ, cũng như phát triển các sản phẩm từ mủ cao su như nệm, gối, găng tay, lốp xe ô tô và xe máy. Những sản phẩm này không chỉ phục vụ thị trường trong nước mà còn hướng đến xuất khẩu.
Với cây điều, việc thúc đẩy hợp tác giữa người sản xuất, hợp tác xã và doanh nghiệp là cần thiết, đặc biệt trong việc hình thành và phát triển các nhà máy chế biến điều. Điều này sẽ đảm bảo vùng nguyên liệu có sản lượng ổn định và chất lượng cao, đồng thời phát triển các sản phẩm nông sản, đặc sản dưới tán điều. Thương hiệu "Hạt điều Bình Phước" cần được phát triển theo hướng đặc sản, đa giá trị và đa sản phẩm, nhằm giảm áp lực cạnh tranh từ hạt điều nhập khẩu và ưu tiên cho xuất khẩu cũng như tiêu dùng nội địa.
Đối với hồ tiêu, cần phát triển diện tích trồng theo tiêu chuẩn VietGAP, Rainforest Alliance và hữu cơ, đồng thời chú trọng chế biến sâu để đáp ứng nhu cầu xuất khẩu.
Trong xây dựng chuỗi ngành hàng cây ăn quả, cần tập trung vào sản xuất sạch, an toàn và bền vững, kết hợp với sơ chế, bảo quản và chế biến. Việc xây dựng thương hiệu và nhận diện đặc sản địa phương, cũng như truy xuất nguồn gốc và tìm kiếm thị trường tiêu thụ trong nước và xuất khẩu là rất quan trọng. Cần phát triển chuỗi liên kết thông qua hợp tác giữa nông dân và doanh nghiệp, đồng thời xây dựng hợp tác xã, tổ hợp tác và hội quán theo nhóm ngành hàng và địa phương. Nhà nước cần hỗ trợ quy hoạch vùng nguyên liệu, cung cấp thông tin về thị trường, liên kết và kỹ thuật sản xuất, cũng như bảo hiểm nông nghiệp.
Đối với ngành chăn nuôi, cần đảm bảo an toàn thực phẩm và vệ sinh môi trường, phát triển theo hướng kinh tế tuần hoàn và sinh thái xanh. Chuỗi giá trị từ giống, thức ăn, thú y đến giết mổ, chế biến và tiêu thụ cần được ưu tiên cho thị trường trong nước và hướng tới xuất khẩu.
Cuối cùng, xây dựng hệ sinh thái nông nghiệp với các mô hình chuỗi trong sản xuất nông nghiệp là rất quan trọng. Những mô hình này cần đáp ứng yêu cầu thị trường như nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp xanh, tiết kiệm tài nguyên, nông nghiệp hữu cơ, tuần hoàn và thông minh. Cần nghiên cứu và phát triển nông nghiệp đô thị, nông nghiệp du lịch, cùng các mô hình nông nghiệp sạch và ứng dụng công nghệ cao để cung cấp sản phẩm sạch cho cả thị trường đô thị và ngoài đô thị.
Trần Tùng