Bùng nổ mô hình kinh doanh sở hữu kỳ nghỉ du lịch tại Việt Nam
Trong những năm gần đây, mô hình kinh doanh sở hữu kỳ nghỉ du lịch (timeshare) đã trở thành một xu hướng phổ biến tại Việt Nam, đặc biệt được xem như một giải pháp kích cầu du lịch trong giai đoạn hậu Covid-19. Các doanh nghiệp trong lĩnh vực này đã huy động hàng nghìn tỉ đồng từ các nhà đầu tư. Tuy nhiên, đi kèm với sự phát triển mạnh mẽ là những hệ lụy và rủi ro mà người tiêu dùng phải đối mặt.
Nhiều doanh nghiệp đã áp dụng các chiến lược tiếp thị không trung thực, quảng cáo sai lệch để bán các kỳ nghỉ dưỡng hoặc căn hộ nghỉ dưỡng. Hệ quả là không ít người tiêu dùng đã bị lừa mua sản phẩm không giống như quảng cáo, dẫn đến sự thất vọng và thiệt hại tài chính. Bộ Công thương đã nhận được nhiều phản ánh về tình trạng biến tướng trong kinh doanh sở hữu kỳ nghỉ, cho thấy các doanh nghiệp này thường hoạt động theo kiểu chộp giật, gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho người tiêu dùng và xã hội.
Trước thực trạng trên, nhiều chuyên gia kinh tế đã đưa ra cảnh báo và kiến nghị các cơ quan chức năng sớm vào cuộc kiểm tra, thanh tra toàn diện các doanh nghiệp kinh doanh sở hữu kỳ nghỉ. Mục tiêu là để phát triển mô hình này một cách lành mạnh và bền vững tại Việt Nam. Theo Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia (Bộ Công thương), loại hình kinh doanh này là một giao dịch dân sự và chịu sự điều chỉnh của nhiều văn bản pháp luật khác nhau, thuộc thẩm quyền quản lý của nhiều cơ quan nhà nước.
Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia đã tiến hành thanh tra một số doanh nghiệp dựa trên các đơn thư phản ánh và đã xử phạt vi phạm hành chính, yêu cầu sửa đổi hợp đồng theo mẫu để tuân thủ pháp luật về bảo vệ người tiêu dùng. Tuy nhiên, vấn đề là không thể để xảy ra tình trạng "mất bò mới lo làm chuồng". Các chuyên gia đề nghị Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia nên tham mưu và đề xuất đưa hợp đồng sở hữu kỳ nghỉ vào danh sách các loại hợp đồng bắt buộc theo mẫu, cần được kiểm tra trước khi áp dụng.
Theo quy định tại Khoản 1 Điều 28 Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Thủ tướng Chính phủ sẽ ban hành và sửa đổi Danh mục sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ phải đăng ký hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung. Hiện tại, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia đang trong quá trình rà soát, nghiên cứu các thông tin liên quan đến phản ánh về hợp đồng sở hữu kỳ nghỉ.
Cảnh báo từ Bộ Công thương trong mùa du lịch hè
Bộ Công Thương vừa thông báo, trong thời gian cao điểm của mùa du lịch hè, nhu cầu tìm hiểu và tham gia các dịch vụ du lịch của người dân đang tăng cao. Nhiều doanh nghiệp đã triển khai các hình thức khuyến mãi và kích cầu du lịch, bao gồm các gói dịch vụ nghỉ dưỡng định kỳ hàng năm tại các khu nghỉ dưỡng. Trước tình hình này, Bộ Công Thương đã cung cấp thông tin rộng rãi để người dân hiểu rõ về bản chất của hợp đồng sở hữu kỳ nghỉ cũng như những điều cần lưu ý khi giao kết loại hình hợp đồng này. Đồng thời, Bộ cũng đưa ra khuyến cáo nhằm giúp người tiêu dùng lựa chọn dịch vụ phù hợp và an toàn.
Người tiêu dùng được khuyến cáo cần nghiên cứu kỹ lưỡng hợp đồng trước khi ký kết. Đặc biệt, cần chú ý đến các điều khoản liên quan đến quyền lợi của khách hàng, trách nhiệm của doanh nghiệp, giá trị hợp đồng và các chi phí liên quan. Ngoài ra, điều khoản chấm dứt hợp đồng và xử lý vi phạm cũng cần được xem xét kỹ. Nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu không minh bạch hoặc có vấn đề, người tiêu dùng nên kịp thời phản ánh và tố giác đến cơ quan chức năng.
Bà Nguyễn Quỳnh Anh, Phó Chủ tịch Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, nhấn mạnh rằng Bộ Công thương chỉ xem xét các phản ánh của người tiêu dùng từ khía cạnh pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Các Bộ, ngành và địa phương khác sẽ thực hiện chức năng quản lý nhà nước theo thẩm quyền của mình.
Trong thời gian tới, Bộ Công thương sẽ tiếp tục phối hợp với các Bộ, ngành và địa phương liên quan để theo dõi sát sao tình hình và tiến hành thanh, kiểm tra các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ "kỳ nghỉ du lịch". Trên cơ sở đó, Bộ sẽ kiến nghị Chính phủ các biện pháp quản lý phù hợp nhằm bảo vệ quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng. Khi phát hiện sai phạm, Bộ sẽ xử phạt vi phạm hành chính, yêu cầu doanh nghiệp sửa đổi hợp đồng theo mẫu và cải chính thông tin đến người dân.
Bên cạnh các biện pháp quản lý và thanh tra, Bộ Công thương sẽ tổ chức các buổi tiếp công dân và làm việc với doanh nghiệp. Bộ sẽ thu thập và xác minh thông tin, phối hợp với các bên liên quan để xử lý các phản ánh và kiến nghị của người dân. Người tiêu dùng sẽ được hướng dẫn gửi đơn tố cáo đến các cơ quan có thẩm quyền như Cơ quan điều tra của Bộ Công an đối với các dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự, và Tòa án đối với các dấu hiệu vi phạm pháp luật dân sự liên quan đến các giao dịch dân sự đã được xác lập.
Sự phát triển của mô hình kinh doanh sở hữu kỳ nghỉ du lịch tại Việt Nam mang lại nhiều cơ hội nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Bộ Công thương, cùng với các cơ quan chức năng, đang nỗ lực kiểm soát và điều chỉnh để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Người dân cần tỉnh táo, nghiên cứu kỹ lưỡng các hợp đồng và luôn sẵn sàng phản ánh khi gặp phải các vấn đề không minh bạch để đảm bảo an toàn cho mình và phát triển bền vững cho ngành du lịch.
Khi tham gia vào mô hình "Sở hữu kỳ nghỉ du lịch," khách hàng phải đối mặt với một số rủi ro cụ thể:
Kiểm soát hợp đồng khó khăn
Phần lớn các hợp đồng mua bán "Sở hữu kỳ nghỉ du lịch" không nằm trong danh mục hàng hóa và dịch vụ thiết yếu phải đăng ký hợp đồng theo mẫu và điều kiện giao dịch chung theo Quyết định số 01/2012/QĐ-TTg ngày 13/01/2012 của Thủ tướng Chính phủ. Điều này khiến việc kiểm soát các hợp đồng kinh doanh loại này trở nên rất khó khăn.
Hợp đồng dài hạn với chi phí lớn
Các hợp đồng mua bán "Sở hữu kỳ nghỉ du lịch" thường là hợp đồng dài hạn, có thể kéo dài hàng chục năm. Khách hàng phải trả một khoản tiền lớn, từ vài trăm triệu đến hàng tỷ đồng ngay từ đầu, khi chưa rõ khả năng và hiệu quả sử dụng dịch vụ trong tương lai.
Rủi ro dự án chưa hoàn thiện
Tại thời điểm ký hợp đồng, các căn hộ hoặc khách sạn nghỉ dưỡng có thể chỉ mới nằm trên dự án và chưa được xây dựng. Khi xảy ra vướng mắc hoặc khiếu nại trong quá trình sử dụng dịch vụ, bên bán khó đảm bảo được quyền lợi cho khách hàng.
Khó khăn trong việc chuyển nhượng
Nhiều khách hàng sau khi mua dịch vụ sở hữu kỳ nghỉ không thể bán lại cho người khác do không có người mua hoặc chi phí chuyển nhượng quá cao.
Những rủi ro này đòi hỏi khách hàng phải cân nhắc kỹ lưỡng và tìm hiểu thông tin chi tiết trước khi quyết định tham gia vào mô hình "Sở hữu kỳ nghỉ du lịch" để tránh những thiệt hại tài chính và rủi ro không mong muốn.
Quỳnh Anh
