Khi các nhà kinh tế bị chỉ trích vì đưa ra dự báo sai

Đại dịch Covid-19, cuộc xung đột Nga - Ukraine, và gần đây, xung đột ở Trung Đông đã làm cho những chuyên gia gặp khó khăn trong việc đánh giá rõ hơn về tình hình kinh tế toàn cầu.

Chủ tịch Ngân hàng Trung ương Châu Âu, Christine Lagarde, tham gia "dàn đồng ca chỉ trích" tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới ở Davos, Thụy Sĩ vào tháng trước. Bà nhấn mạnh: “Nhiều nhà kinh tế thực sự là một nhóm bộ lạc”, ám chỉ sự thiếu cởi mở đối với các ngành khoa học khác.

“Họ trích dẫn lẫn nhau – đàn ông nhiều hơn phụ nữ, nhưng đó lại là một câu chuyện khác. Nhưng họ không vượt ra ngoài thế giới đó vì họ cảm thấy thoải mái trong thế giới đó”, cựu giám đốc IMF và bộ trưởng tài chính Pháp nói. 

Một số nhà kinh tế học cần phải thoát khỏi vùng an toàn của bảng tính Excel và các mô hình cứng nhắc.

Thế giới “đã thay đổi một chút” - theo Peter Vanden Houte, nhà kinh tế trưởng khu vực đồng euro tại ngân hàng ING

Sau nhiều năm lạm phát ở mức thấp, việc mở cửa trở lại các nền kinh tế sau Covid đã khiến giá cả tăng cao và tăng cao hơn nữa sau khi chiến sự Nga và Ukraine, trái ngược với sự đảm bảo của Lagarde và Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ Jerome Powell rằng mức tăng sẽ chỉ là "tạm thời".

Các ngân hàng trung ương đã phải tung ra hàng loạt đợt tăng lãi suất để chống lạm phát. Trong khi mức tăng giá đã hạ nhiệt trong những tháng gần đây, các nhà hoạch định chính sách vẫn giữ lãi suất ở mức cao khi họ chờ xem liệu có thể cắt giảm vào cuối năm nay hay không.

Lagarde thừa nhận rằng các dự báo được sử dụng làm cơ sở cho các quyết định chính sách của ECB không phải lúc nào cũng đúng và các yếu tố liên quan đến khủng hoảng đã không được tính đến trong các mô hình của tổ chức này.

Vanden Houte cho biết: “Các mô hình chúng tôi hiện đang sử dụng kém tin cậy hơn vì có nhiều yếu tố khó tích hợp”.

Ông trích dẫn những tắc nghẽn trong chuỗi cung ứng sau đại dịch, tình trạng thiếu lao động và căng thẳng địa chính trị.

Các nhà kinh tế đã đánh rơi quả bóng bằng cách nhìn qua lăng kính của quá khứ.

Maxime Darmet, chuyên gia kinh tế tại Allianz Trade, cho biết: “Không phải các mô hình kinh tế thất bại mà là sự thiếu trí tưởng tượng của các nhà kinh tế”.

Darmet nhấn mạnh: “Họ đã ngủ quên trên chiến thắng của mình” sau 30 năm toàn cầu hóa, trong đó “mọi thứ đều diễn ra tốt đẹp”.

Với việc các ngân hàng trung ương sử dụng biện pháp tăng lãi suất để ngăn nền kinh tế khỏi quá nóng, các nhà kinh tế cảnh báo rằng tăng trưởng ở các nước phát triển sẽ giảm mạnh hoặc thậm chí giảm sút vào năm 2023.

Thay vào đó, tăng trưởng kinh tế của Mỹ đã tăng tốc vào năm ngoái trong khi khu vực đồng euro - ngoại trừ Đức - vẫn giữ được sắc xanh.

Đầu tuần này, IMF đã nâng dự báo tăng trưởng toàn cầu năm 2024 lên 3,1%, với lý do khả năng phục hồi bất ngờ ở các nền kinh tế thị trường tiên tiến và mới nổi, bao gồm cả Hoa Kỳ và Trung Quốc.

Giáo sư kinh tế Alan Blinder của Đại học Princeton nói với AFP: “Có một câu đố trong tất cả sự giảm phát hoàn toàn đó”.

Tất cả các dấu hiệu đều đã có: lãi suất báo hiệu sự suy thoái của Mỹ và các chỉ số đều bi quan. Vào những năm 1970, suy thoái là cách duy nhất để thoát khỏi siêu lạm phát.

Một lần nữa các nhà kinh tế lại bị buộc tội là có đầu óc quá hẹp hòi.

Vanden Houte cho biết chất lượng dữ liệu yếu và tỷ lệ phản hồi các cuộc khảo sát giảm là một phần nguyên nhân.

Christophe Barraud, tổng giám đốc của Market Securities Monaco SAM, cho biết các hiện tượng mới cũng tạo ra một đường cong: Tiết kiệm đã giúp tiêu thụ nhiên liệu trong khi các công ty đã "quản lý tốt hơn" tỷ lệ cao so với trước đây.

Người đoạt giải Nobel kinh tế Esther Duflo nói với AFP trong một cuộc phỏng vấn gần đây rằng các nhà kinh tế đã rơi xuống "vị trí cuối cùng" trong danh sách những nghề đáng tin cậy nhất, ít phổ biến hơn những người dự báo thời tiết.

Một số đang cố gắng thay đổi.

Vào tháng 7, Ngân hàng Anh đã thuê cựu Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ Ben Bernanke chỉ đạo đánh giá quá trình dự báo của mình sau khi bị chỉ trích vì không lường trước được lạm phát tăng cao.

Ngân hàng Canada đã quyết định thay thế các mô hình cũ của mình bằng các phương pháp tiên tiến hơn.

Vanden Houte nói: “Mọi người đều biết rằng các mô hình hiện tại không còn phù hợp để đưa ra những dự báo tốt nữa”. “Chúng ta cần phải suy nghĩ khác đi hoặc ít nhất là mở rộng các mô hình bằng cách tích hợp các thành phần khác.”

Quốc Anh t/h