Jim Power-nhà kinh tế học Ireland: Năm 2023 thật kỳ lạ, nhưng năm 2024 có thể còn kỳ lạ hơn nữa

Từ góc độ kinh tế và tài chính, năm bị chi phối bởi cuộc chiến chống lạm phát đang diễn ra và những lo ngại về tác động tăng trưởng kinh tế của việc thắt chặt chính sách tiền tệ mạnh mẽ bắt đầu từ năm 2022 nhưng vẫn tiếp tục kéo dài đến năm 2023. 

Bất chấp nhiều dè dặt, có vẻ như các ngân hàng trung ương chắc chắn đã chiếm thế thượng phong trước lạm phát nhanh hơn nhiều dự đoán. 

Cuộc chiến vẫn chưa phân thắng bại, nhưng với lạm phát chung ở Mỹ là 3,1% trong tháng 11, tỷ giá khu vực đồng euro là 2,4%, tỷ giá Ireland là 3,9% và tỷ giá ở Anh cũng ở mức 3,9% trong tháng, áp lực lạm phát chắc chắn đã thay đổi.

Trong khi sự sụt giảm giá năng lượng toàn cầu góp phần đáng kể vào việc giảm tốc độ lạm phát chung thì nền tảng tăng trưởng ở khu vực đồng euro và Vương quốc Anh chắc chắn đã giúp ích. 

Về cơ bản, cả hai khối kinh tế này đều tăng trưởng ở mức đáy trong phần lớn thời gian của năm, trong đó Đức đặc biệt yếu. Trong quý cuối cùng của năm, tâm trạng đã thay đổi và khá rõ ràng là các ngân hàng trung ương bắt đầu tin rằng họ đã đạt đến đỉnh điểm của chu kỳ thắt chặt lãi suất. 

Tại cuộc họp tháng 12, ECB, Cục Dự trữ Liên bang và Ngân hàng Anh đều giữ nguyên lãi suất.

Một trong những đặc điểm có phần kỳ lạ của môi trường toàn cầu vào năm 2023 là lạm phát giảm tốc đáng kể và tỷ lệ thất nghiệp thấp và thị trường lao động thắt chặt vẫn tồn tại. 

Quan điểm chung là sẽ rất khó để giảm lạm phát mà không khiến tỷ lệ thất nghiệp tăng đáng kể. Cho đến nay, điều đó vẫn chưa xảy ra và hầu hết các nhà hoạch định chính sách dường như tin rằng điều này sẽ vẫn xảy ra vào năm 2024.

Ở Ireland, môi trường tăng trưởng vẫn khá mạnh mẽ, đặc biệt là thị trường lao động và tài chính công. Việc làm đạt mức cao kỷ lục khác khoảng 2,6 triệu trong tháng 9, tỷ lệ thất nghiệp đứng ở mức toàn dụng ảo là 4,8% lực lượng lao động. 

Thêm vào đó, bất chấp một số điểm yếu về thuế doanh nghiệp trong khoảng thời gian từ tháng 8 đến tháng 10, vẫn có sự phục hồi mạnh mẽ trong tháng quan trọng nhất trong năm, tháng 11. Cả doanh thu VAT và thuế thu nhập đều rất cao trong suốt cả năm.

Tuy nhiên, năm đã kết thúc với việc các cơ quan dự báo chính thức như Ngân hàng Trung ương và ESRI cho rằng tổng sản phẩm quốc nội sẽ giảm vào năm 2023. Thực tế, GDP đã giảm trong suốt cả năm, cho thấy nền kinh tế đã chính thức suy thoái vào năm 2023.

Tuy nhiên, như mọi khi, việc giải thích dữ liệu tăng trưởng kinh tế của Ireland cực kỳ khó khăn và khó hiểu. Nguyên nhân chính khiến GDP giảm là do hoạt động sản xuất theo hợp đồng và xuất khẩu hàng hóa sụt giảm mạnh.

Những sự sụt giảm này phản ánh nền kinh tế toàn cầu đang chậm lại, nhưng hơn thế nữa, đó là một sự điều chỉnh đáng kể sau dịch bệnh. Phản ánh hiệu quả hoạt động đa quốc gia chậm hơn này, việc làm trong các công ty đa quốc gia được IDA hỗ trợ đã giảm nhẹ 0,3% xuống còn 300.583. Mức độ việc làm dồi dào nhưng rõ ràng vai trò của IDA đang trở nên thách thức hơn.

Trong bối cảnh lãi suất thế chấp tăng mạnh và các vấn đề về khả năng chi trả, giá bất động sản nhà ở trung bình trên toàn quốc đã giảm trong nửa cuối năm 2022 và phần lớn năm 2023. 

Tuy nhiên, về cuối năm, áp lực giá bắt đầu có xu hướng tăng trở lại, phản ánh nhu cầu nội tại mạnh mẽ và nguồn cung hạn chế.

Nhìn chung, năm 2023 là một năm kỳ lạ và năm 2024 có thể còn kỳ lạ hơn nữa.

Hải Anh t/h