Hợp tác công tư – chìa khóa tái tạo sức mạnh khuyến nông Việt Nam

Tọa đàm “Hợp tác công – tư: Khuyến nông với Doanh nghiệp” năm 2025. Ảnh- Bích Liên

Tọa đàm “Hợp tác công – tư: Khuyến nông với Doanh nghiệp” năm 2025 không chỉ là diễn đàn kết nối, mà còn là cú hích quan trọng thúc đẩy hệ thống khuyến nông đổi mới mạnh mẽ, đồng hành chặt chẽ với doanh nghiệp trong hành trình xây dựng nền nông nghiệp xanh, kinh tế tuần hoàn và số hóa sản xuất.

Tọa đàm thu hút hơn 120 đại biểu, trong đó 70 nông dân từ các xã, phường của TP.Hồ Chí Minh cùng nhiều doanh nghiệp lớn như Bình Điền, Bayer Việt Nam, VNF, Phân lân nung chảy Lào Cai, Sài Gòn Kim Hồng… tham dự.

Buổi toạ đàm thu hút đông đảo các doanh nghiệp, đại biểu và nhà nông

Quang cảnh buổi Toạ đàm. Ảnh- Bích Liên

Không gian sự kiện được thiết kế như một “sàn kết nối mở”, tạo điều kiện để doanh nghiệp chia sẻ mô hình hợp tác hiệu quả; trong khi đội ngũ khuyến nông có cơ hội tiếp cận nhu cầu thị trường và lắng nghe trực tiếp những vướng mắc từ nông dân và doanh nghiệp. Các phiên kết nối theo ngành hàng, theo địa phương được đánh giá là “điểm trúng đích”, mở ra cơ hội hình thành các mô hình hợp tác mới, linh hoạt và phù hợp thực tiễn.

Hợp tác công tư – yêu cầu cấp thiết trong bối cảnh mới

Hợp tác công tư trong hoạt động khuyến nông đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ, trở thành một cấu phần quan trọng giúp nông nghiệp Việt Nam tối ưu hóa nguồn lực, ứng dụng công nghệ và nâng cao năng suất bền vững. Tại hội thảo, các chuyên gia, doanh nghiệp và nhà quản lý đã chia sẻ những mô hình thực tiễn, làm rõ định hướng tương lai của hợp tác công tư trong hệ thống khuyến nông quốc gia.

Phó giáo sư, tiến sĩ Lê Quốc Thanh- Giám đốc Trung tâm khuyến nông Quốc gia nhấn mạnh: “Hợp tác công tư là động lực quan trọng đưa khoa học công nghệ vào sản xuất, tạo hệ sinh thái kết nối chặt chẽ giữa nhà nước, doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân. Đây là con đường ngắn nhất để thúc đẩy tăng trưởng xanh, nâng cao thu nhập và bảo đảm sinh kế bền vững cho nông dân”.

Ông Lê Quốc Thanh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia. Ảnh- Bích Liên

Ông Thanh cho biết, trong thời gian tới Trung tâm sẽ tiếp tục hoàn thiện cơ chế hợp tác, tăng cường chuyển đổi số, mở rộng vai trò của Tổ Khuyến nông Cộng đồng và đồng hành cùng doanh nghiệp trong xây dựng nền nông nghiệp hiện đại, hiệu quả và phát thải thấp.

Ông cũng nhấn mạnh mô hình hợp tác công tư trở thành lời giải phù hợp: Nhà nước đảm nhiệm phần nhiệm vụ công, còn doanh nghiệp triển khai phần còn lại, đồng thời sử dụng lực lượng khuyến nông làm kênh tiếp cận hiệu quả tới nông dân. Khi doanh nghiệp cam kết tiêu chuẩn sản phẩm và lợi ích rõ ràng cho người sản xuất, khuyến nông mới quay lại đúng vai trò hỗ trợ nông dân một cách thiết thực.

Những mô hình PPP tạo dấu ấn

Ông Hồ Thế Huy- Phó Giám đốc Marketing của Công ty CP Phân bón Bình Điền chia sẻ: khởi động từ năm 2016, mô hình “Canh tác lúa thông minh” của Bình Điền là minh chứng nổi bật, chương trình đã giúp nông dân tăng lợi nhuận 3,1 - 5,8 triệu đồng/ha, đóng góp quan trọng cho Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp và đã giúp nông dân Đồng bằng sông Cửu Long giảm lượng giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và nâng cao hiệu quả kinh tế, đồng thời mở rộng sang cây cà phê và nhiều loại cây trồng khác theo hướng giảm phát thải. Ông Huy cũng cho rằng hợp tác công tư chỉ thành công khi doanh nghiệp, khuyến nông và nông dân cùng chia sẻ rủi ro, cùng theo đuổi mục tiêu hiệu quả. Liên kết cần mở rộng theo chiều sâu lẫn chiều rộng để tạo ra thay đổi bền vững cho ngành nông nghiệp.

Theo Nguyễn Trường Vương, Trưởng phòng Đối ngoại - Nhánh Khoa học Cây trồng, Công ty Bayer Việt Nam chia sẻ : Bayer Việt Nam mang đến cách tiếp cận mới với sáng kiến Forward Farming, triển khai từ năm 2023, là một mô hình nông nghiệp bền vững tích hợp các giải pháp và công nghệ nhằm giảm chi phí, nâng cao năng suất chất lượng, quản lý dư lượng và giảm phát thải... trong canh tác lúa. Chương trình đã nhận được Giải thưởng GovMedia tại Singapore, đây là lần đầu tiên một dự án hợp tác công - tư (PPP) giữa Bayer và Trung tâm Khuyến nông Quốc gia trong nông nghiệp Việt Nam được vinh danh ở tầm quốc tế.

Ông Hồ Thế Huy- Phó Giám đốc Marketing của Công ty CP Phân bón Bình Điền chia sẻ tại Toạ đàm

Mô hình đã chứng minh hiệu quả rõ rệt trong việc tối ưu hóa sản xuất thông qua giảm lượng giống gieo sạ từ 50% đến 70% (nhờ cơ giới hóa và giống chuẩn) và lượng phân đạm bón từ 30% đến 50% (nhờ tối ưu hóa công thức phân bón), góp phần giảm chi phí đầu vào cho nông dân. Cùng với đó, BFF cũng cho thấy khả năng tiết kiệm nước từ 30% đến 50% và giảm phát thải khí nhà kính (CO2) từ 13,7% đến 28,4% khi ứng dụng kỹ thuật tưới ướt - khô xen kẽ, đồng thời giúp tăng năng suất lúa và nâng cao lợi nhuận.

Đặc biệt, chất lượng gạo tại các mô hình đều đáp ứng tiêu chuẩn dư lượng xuất khẩu châu Âu (EU-MRL), phản ánh tiềm năng xây dựng vùng nguyên liệu đạt chuẩn quốc tế. Song song với đó, Bayer đã tổ chức hơn 100 lớp tập huấn trong giai đoạn 2023 - 2025, hỗ trợ nâng cao năng lực cho hơn 6.717 nông dân tại quy mô 10.000 ha ở ĐBSCL (Cần Thơ, An Giang, Đồng Tháp), góp phần lan tỏa kiến thức thực hành canh tác bền vững vào cộng đồng sản xuất.

Ở lĩnh vực cơ giới hóa, câu chuyện của bà Đào Thị Như Hè- Giám đốc Công ty TNHH TM Dịch vụ Sài Gòn Kim Hồng minh họa cho việc chuyển đổi sang cơ giới hóa nông nghiệp là hoàn toàn có thể, và nó nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thay đổi tư duy sản xuất từ phía nông dân. Ban đầu, nông dân có thể e ngại với các mô hình mới như sạ cụm, nhưng sau đó họ dần chấp nhận khi mô hình này chứng minh được hiệu quả kinh tế thực tế.

Đây là một minh chứng cho vai trò quan trọng của cả khuyến nông lẫn doanh nghiệp trong việc thúc đẩy sự thay đổi này. Quá trình chuyển đổi này có sự đóng góp của khuyến nông, giúp nông dân hiểu rõ và tin tưởng hơn vào các mô hình mới. Doanh nghiệp như Sài Gòn Kim Hồng đóng vai trò then chốt trong việc đưa các giải pháp cơ giới hóa vào thực tế, chứng minh hiệu quả để thuyết phục nông dân. Sự chấp nhận của nông dân cho thấy họ sẵn sàng thay đổi khi chi phí đầu vào tăng và hiệu quả thực tế của mô hình mới được chứng minh.

Tại buổi Hội thảo ông Phan Thanh Lộc- Giám đốc điều hành Việt Nam Food (VNF) nhấn mạnh tới việc hướng đến kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp, giới thiệu hướng tiếp cận mới bằng việc khai thác phụ phẩm nông nghiệp. VNF tiên phong xử lý cả đầu vỏ và đạm trong phụ phẩm tôm để tạo ra sản phẩm có giá trị cao, khác với các doanh nghiệp khác chủ yếu xử lý một trong hai thành phần này. Với khả năng xử lý một triệu kg đầu- vỏ tôm mỗi ngày, VNF có thể tạo ra các nguyên liệu có hoạt tính sinh học cao như: Chitosan, Peptide, Astaxanthin có tiềm năng thay thế các sản phẩm polymer hóa dầu.

Ông Phan Thanh Lộc- Giám đốc điều hành Việt Nam Food (VNF) chia sẻ tại Toạ đàm. Ảnh- Bích Liên

VNF còn đang phát triển các ứng dụng khác từ phụ phẩm, bao gồm cả nguyên liệu mới như rong biển và cua. Công ty đề xuất ba dự án hợp tác công tư tập trung vào giảm thuốc bảo vệ thực vật, giảm phát thải chăn nuôi và kéo dài thời gian bảo quản sau thu hoạch nông sản, qua đó góp phần phát triển ngành nông nghiệp bền vững. Đây là những gợi mở quan trọng cho phát triển nông nghiệp tuần hoàn, thân thiện môi trường.

Tại buổi toạ đàm nhiều vấn đề trọng tâm đã được chia sẻ và lắng nghe, các đại biểu phân tích những hạn chế của hệ thống khuyến nông và yêu cầu đổi mới mạnh mẽ. Nhiều nội dung được thảo luận sâu bao gồm:

Khuyến nông cộng đồng: cần gắn kết chặt chẽ hơn với hợp tác xã, không chỉ chuyển giao kỹ thuật mà còn tư vấn thị trường, tiêu chuẩn, quản lý tài chính.

Đào tạo lực lượng khuyến nông: yêu cầu thiết kế chương trình thực tiễn hơn, tập trung vào thị trường, vận hành tổ chức kinh tế hợp tác, phát triển cộng đồng và cơ chế chính quyền hai cấp.

Khuyến nông số và ứng dụng AI: thách thức lớn nhất là thiếu dữ liệu quy mô lớn. Việc số hóa cần chiến lược rõ ràng, phù hợp đặc thù ngành và năng lực triển khai hiện tại.

Đổi mới tư duy của hệ thống khuyến nông: đội ngũ cơ sở phải chuyển từ tư duy hành chính sang tư duy dịch vụ. Trường Chính sách công đề xuất các khóa đào tạo có chứng chỉ và các chương trình kết nối doanh nghiệp – khuyến nông để triển khai các mô hình hợp tác cụ thể.

Buổi Toạ đàm khép lại bằng lễ ký kết biên bản ghi nhớ hợp tác ba bên được ký giữa Trung tâm Khuyến nông Quốc gia và VNF; giữa Văn phòng thường trực TTKNQG phía Nam và Công ty Phân lân nung chảy Lào Cai; và giữa Trung tâm Khuyến nông TP Hồ Chí Minh với Unifram. Các cam kết này hướng đến nông nghiệp xanh, bền vững và tăng cường liên kết chuỗi giá trị.

Lễ ký kết hợp tác giữa Trung tâm Khuyến nông Quốc gia và các doanh nghiệp trong khuôn khổ Tọa đàm "Hợp tác công - tư: Khuyến nông và Doanh nghiệp"

Lễ ký kết hợp tác giữa Văn phòng thường trực TTKNQG phía Nam và Công ty Phân lân nung chảy Lào Cai. Ảnh- Bích Liên

Trung tâm Khuyến nông TP Hồ Chí Minh với Unifram

Đoàn đại biểu cũng tham quan mô hình thủy canh của Hợp tác xã Tuấn Ngọc tại TP Thủ Đức, một điển hình về ứng dụng công nghệ cao và liên kết tiêu thụ theo chuỗi.

Tọa đàm năm 2025 được kỳ vọng tạo xung lực mới thúc đẩy hệ thống khuyến nông đổi mới toàn diện, mở ra triển vọng mới cho hợp tác công – tư trong nông nghiệp, đẩy mạnh mô hình sản xuất xanh, chuyển đổi số và tăng năng lực cạnh tranh cho nông dân và doanh nghiệp Việt Nam trong thời kỳ hội nhập.