Hai anh em Hartono tỷ phú của Indonesia và triết lý làm giàu trong im lặng

Doanh nhân Michael Hartono (bên trái) và doanh nhân R. Budi Hartono (bên phải)

Họ không xuất hiện dày đặc trên truyền thông, không ưa những tuyên ngôn hào nhoáng, càng không xây dựng hình ảnh cá nhân theo kiểu “doanh nhân ngôi sao”. Thế nhưng hơn một thập kỷ qua, cái tên R. Budi Hartono và Michael Hartono vẫn lặng lẽ đứng đầu bảng xếp hạng những người giàu nhất Indonesia. Năm nay, dù tài sản ròng sụt giảm mạnh nhất tính theo USD – mất 6,5 tỷ USD – hai anh em nhà Hartono vẫn giữ vững vị trí số 1 với khối tài sản 43,8 tỷ USD (theo thống kê của Forbes).

Khởi nguồn từ tro tàn

Câu chuyện của gia đình Hartono không bắt đầu trong nhung lụa. Cha họ, ông Oei Wie Gwan, mua lại một nhà máy thuốc lá nhỏ tại Kudus vào đầu thập niên 1950 và đặt tên là Djarum. Năm 1963, một vụ hỏa hoạn lớn gần như thiêu rụi tất cả. Oei Wie Gwan qua đời không lâu sau đó, để lại cho hai người con trai một doanh nghiệp đang bên bờ sụp đổ.

R. Budi và Michael khi ấy còn rất trẻ. Không có “bản đồ chiến lược” hoành tráng, họ chọn cách làm giản dị: dựng lại Djarum từ con số gần như bằng không, kiên trì với thị trường thuốc lá kretek nội địa, cải tiến sản phẩm và âm thầm mở rộng. Ít ai ngờ rằng chính lựa chọn tưởng chừng bảo thủ đó lại tạo ra nền móng tài chính cho một trong những gia tộc giàu nhất châu Á sau này.

Nếu Djarum là gốc rễ, thì Bank Central Asia (BCA) là cú nhảy vọt. Cuối thập niên 1990, khủng hoảng tài chính châu Á khiến hệ thống ngân hàng Indonesia lao đao. Trong lúc nhiều nhà đầu tư tháo chạy, anh em Hartono lại nhìn thấy cơ hội. Họ tham gia mua lại cổ phần chi phối BCA – một quyết định bị xem là mạo hiểm vào thời điểm đó.

Hai mươi năm sau, BCA trở thành ngân hàng tư nhân lớn nhất Indonesia, được coi là “xương sống” của khối tài sản Hartono. Chính BCA đã đưa hai anh em lên đỉnh bảng xếp hạng người giàu và giữ họ ở đó suốt hơn một thập kỷ. Nhưng cũng chính BCA, năm nay, là nguyên nhân lớn nhất khiến tài sản của họ sụt giảm, khi cổ phiếu ngân hàng này giảm khoảng 15% do lo ngại bất ổn chính sách tiền tệ – tài khóa và triển vọng ngành ngân hàng.

Giàu có nhưng không bất khả xâm phạm

Mất 6,5 tỷ USD trong một năm là con số đủ khiến nhiều đế chế rung lắc. Với anh em Hartono, đó là lời nhắc nhở rõ ràng rằng ngay cả những tài sản “lõi” nhất cũng không đứng ngoài chu kỳ kinh tế. Thị trường tài chính biến động, đồng nội tệ chịu áp lực, kỳ vọng nhà đầu tư thay đổi – tất cả đều tác động trực tiếp đến giá trị tài sản của họ.

Tuy nhiên, điều đáng chú ý là phản ứng của nhà Hartono vẫn… im lặng. Không có phát ngôn trấn an thị trường, không có những động thái gây chú ý. Triết lý quen thuộc của họ tiếp tục được giữ nguyên: đầu tư dài hạn, không chạy theo biến động ngắn hạn, tin vào sức khỏe nền tảng của doanh nghiệp.

Bên ngoài thuốc lá và ngân hàng, anh em Hartono vẫn âm thầm mở rộng sang điện tử, bất động sản và kinh tế số. Polytron – thương hiệu điện tử quen thuộc với người Indonesia – hay Blibli, nền tảng thương mại điện tử niêm yết năm 2022, cho thấy họ không đứng ngoài các xu hướng mới, chỉ là lựa chọn cách tiếp cận thận trọng hơn nhiều so với các tỷ phú công nghệ ồn ào.

Song song với kinh doanh, Djarum Foundation trở thành “mặt mềm” của gia tộc này. Từ giáo dục, môi trường đến thể thao – đặc biệt là cầu lông, môn thể thao mang lại niềm tự hào quốc gia cho Indonesia – dấu ấn của Hartono hiện diện bền bỉ, nhưng không phô trương.

Chân dung anh em Hartono, không phải câu chuyện về những cú bứt phá ngoạn mục hay những phát ngôn truyền cảm hứng. Đó là câu chuyện của sự chịu đựng, của việc dám mua vào khi khủng hoảng, và của niềm tin gần như “bảo thủ” vào giá trị dài hạn.

Năm nay, tài sản của họ giảm mạnh nhất trong giới siêu giàu Indonesia. Nhưng có lẽ với R. Budi và Michael Hartono, điều quan trọng không phải là con số sụt giảm trong một năm, mà là việc họ vẫn đứng vững sau hơn nửa thế kỷ, đi qua hỏa hoạn, khủng hoảng tài chính và những cơn gió ngược chính sách. Trong thế giới doanh nhân đầy ồn ào, đó chính là câu chuyện giàu chất kể nhất.