Giải pháp nào thúc đẩy chuyển đổi hộ kinh doanh thành doanh nghiệp ?

Những lợi ích khi chuyển sang mô hình doanh nghiệp

PV: Thưa ông, nguyên nhân chính khiến nhiều hộ kinh doanh cá thể chưa nhận thức được những lợi ích này là gì? Và làm thế nào để giải quyết vấn đề này?

Ông Nguyễn Văn Phụng: Một hộ kinh doanh cá thể lên thành doanh nghiệp mang lại vô vàn lợi ích cho các chủ thể kinh doanh, đặc biệt là trong các lĩnh vực tài chính, tín dụng, thị trường và công nghệ. Khi trở thành doanh nghiệp, họ sẽ có cơ hội tiếp cận các chính sách hỗ trợ từ Nhà nước và Đảng, mở ra cánh cửa phát triển bền vững hơn.

Tuy nhiên, một trong những lý do khiến nhiều hộ kinh doanh chưa nhận ra những lợi ích này là do thiếu công tác truyền thông hiệu quả và cải cách hành chính chưa thực sự mạnh mẽ. Điều này đã khiến nhiều hộ kinh doanh chưa nhìn thấy sự khác biệt rõ rệt giữa việc vay vốn với tư cách cá nhân và doanh nghiệp.

Cụ thể, đối với các hộ kinh doanh cá thể, việc vay vốn từ Nhà nước thường rất khó khăn, họ phải có tài sản đảm bảo mới có thể vay. Tuy nhiên, khi trở thành doanh nghiệp, tình hình lại hoàn toàn khác. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể được hỗ trợ vay vốn mà không cần tài sản đảm bảo nhờ vào sự trợ giúp của các quỹ bảo lãnh tín dụng. Các tổ chức tín dụng cũng tin tưởng vào sự ổn định và minh bạch trong hoạt động của doanh nghiệp, từ đó dễ dàng chấp nhận cho vay vốn mà không cần yêu cầu tài sản thế chấp.

Bên cạnh đó, về mặt thuế, các doanh nghiệp sẽ nộp thuế theo quy định chung của các doanh nghiệp, điều này mang lại một lợi thế tài chính đáng kể so với các hộ kinh doanh cá thể. Những lợi thế này không chỉ giúp doanh nghiệp phát triển mà còn tạo đà vững chắc cho sự ổn định tài chính và mở rộng quy mô kinh doanh trong tương lai.

Ông Nguyễn Văn Phụng, nguyên Vụ trưởng Vụ Quản lý Thuế doanh nghiệp lớn - Tổng cục Thuế, (Ảnh: Phan Chính)

PV: Theo ông, làm thế nào để các cơ quan nhà nước có thể tạo ra môi trường hành chính đơn giản và hiệu quả hơn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, đặc biệt là trong việc thực hiện các thủ tục hành chính và thuế?

Ông Nguyễn Văn Phụng: Hiện nay, Việt Nam đang triển khai nhiều chính sách ưu đãi đầu tư, thuế và tín dụng để hỗ trợ phát triển doanh nghiệp. Tuy nhiên, những chính sách này chủ yếu chỉ áp dụng cho các pháp nhân (doanh nghiệp) và không dành cho các cá nhân hay hộ kinh doanh. Điều này khiến nhiều hộ kinh doanh chưa được hưởng những lợi ích từ các chính sách hỗ trợ này, làm hạn chế khả năng phát triển của họ.

Để cải thiện tình hình, cần thiết phải đơn giản hóa quy trình và thủ tục hành chính. Việc đưa ra các chỉ tiêu cần thiết cùng hướng dẫn kê khai rõ ràng, dễ hiểu là điều quan trọng. Cần tránh tình trạng các công chức chỉ ngồi trong phòng làm việc và đưa ra những yêu cầu phức tạp, khiến cho các doanh nghiệp khó có thể tuân thủ. Việc phức tạp hóa mẫu biểu thuế và các thủ tục hành chính sẽ gây cản trở cho sự phát triển của các doanh nghiệp, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Hơn nữa, trong công tác quản lý nhà nước, cần điều chỉnh tư duy về các ngành và lĩnh vực. Hiện nay, quản lý nhà nước về các lĩnh vực như kế toán, thống kê, thị trường, thương mại và xuất nhập khẩu vẫn theo một mô hình áp dụng chung cho tất cả doanh nghiệp, dẫn đến việc đưa ra các mẫu biểu, tờ khai với nhiều chỉ tiêu phức tạp, khó thực hiện. Với các doanh nghiệp nhỏ, vừa và các hộ kinh doanh, những mẫu biểu này là không cần thiết và đôi khi là trở ngại lớn đối với hoạt động của họ.

Do đó, các cơ quan nhà nước cần có sự đầu tư và suy nghĩ kỹ lưỡng trong việc tạo ra các mẫu biểu đơn giản, phù hợp với từng ngành, lĩnh vực cụ thể. Điều này sẽ giúp cộng đồng doanh nghiệp dễ dàng thực hiện các thủ tục, giảm bớt sự phức tạp không cần thiết. Hơn nữa, cần coi người kinh doanh, người nộp thuế là trung tâm và là đối tượng phải được phục vụ, thay vì tạo ra những rào cản gây khó khăn cho họ.

Một vấn đề thực tế cần phải nhìn nhận là, hiện nay có những tình huống mà người dân và doanh nghiệp phải mất tiền và thời gian để hoàn tất thủ tục. Các nhà quản lý cần nhận thức rõ ràng về thực tế này và đưa ra quy định nghiêm minh đối với các cán bộ trong lĩnh vực hành chính công.

Để giải quyết vấn đề này, cần có một đội ngũ cán bộ tận tâm, trung thực và luôn đặt lợi ích của người dân và doanh nghiệp lên hàng đầu. Một ví dụ điển hình là Trung tâm đăng ký doanh nghiệp Hà Nội, nơi mà nếu không có hàng trăm nghìn đồng, nhiều thủ tục sẽ không thể hoàn tất. Do đó, cần phải thay đổi tư duy quản lý hiện nay, tạo điều kiện cho người dân và doanh nghiệp tự làm được các thủ tục mà không gặp phải những rào cản không cần thiết.

Xem xét điều chỉnh mức thuế khoán đối với hộ kinh doanh

PV: Theo ông, làm thế nào để có thể thuyết phục các hộ kinh doanh cá thể chuyển đổi thành doanh nghiệp, đặc biệt là khi họ đang hưởng mức thuế khoán thấp và cảm thấy không cần thiết phải thay đổi?

Ông Nguyễn Văn Phụng: Trước hết, phải thừa nhận rằng tâm lý của nhiều hộ kinh doanh cá thể hiện nay không mặn mà với việc chuyển đổi thành doanh nghiệp. Họ vẫn giữ quan niệm rằng khi trở thành doanh nghiệp, họ sẽ phải chịu thuế cao hơn so với mức thuế khoán hiện tại. Tuy nhiên, thực tế ở nhiều địa phương, như Hà Nội, lại chứng minh điều ngược lại: nhiều trường hợp sau khi chuyển đổi thành doanh nghiệp, mức thuế phải nộp thực tế lại thấp hơn rất nhiều so với thuế khoán mà họ đang phải chịu. Đây là một điểm cần phải xem xét lại, không chỉ đối với các hộ kinh doanh mà còn với những nhà lãnh đạo cấp cao.

Ông Nguyễn Văn Phụng, nguyên Vụ trưởng Vụ Quản lý Thuế doanh nghiệp lớn cho rằng, cần có những bước đi quyết liệt đê hộ kinh doanh cá thể chuyển thành doanh nghiệp.

Được biết, các nhà lãnh đạo cấp cao rất quan tâm đến vấn đề này, nhưng thực tế những người trực tiếp thực thi chính sách ở cơ sở chưa chắc đã hiểu hết được bản chất của vấn đề. Câu chuyện trở nên rõ ràng hơn khi ta nhìn vào tình hình thuế khoán: nếu mức thuế khoán hợp lý và khi chuyển lên doanh nghiệp thuận lợi hơn thì người ta sẽ sẵn sàng chuyển đổi. Tuy nhiên, nếu thuế khoán thấp, người ta sẽ không có lý do gì để thay đổi mô hình kinh doanh của mình.

Chẳng hạn, tại Hà Nội, hiện nay mức thuế khoán của các hộ kinh doanh cá thể đang ở mức khá thấp, chính vì vậy nhiều hộ vẫn lựa chọn duy trì hoạt động dưới hình thức hộ kinh doanh cá thể thay vì chuyển sang doanh nghiệp. Để giải quyết vấn đề này, đã đến lúc chúng ta cần phải xem xét lại và điều chỉnh mức thuế khoán đối với hộ kinh doanh, đồng thời cần phải có một quy trình kiểm tra chéo giữa các quận, các tỉnh để đảm bảo mức thuế công bằng và hợp lý.

Trước đây, mặc dù có các hội đồng thuế ở cấp xã, phường, nhưng hiệu quả thực hiện chưa cao. Việc áp dụng mức thuế khoán thấp đã khiến nhiều hộ kinh doanh không muốn chuyển sang mô hình doanh nghiệp. Để khắc phục điều này, cần phải điều chỉnh mức thuế khoán cao hơn và làm cho quy trình chuyển đổi trở nên thuận lợi hơn, từ đó thúc đẩy người dân chuyển sang hoạt động theo mô hình doanh nghiệp.

Tôi cho rằng, để thực hiện điều này thành công, không thể chỉ dựa vào ngành thuế mà cần có sự vào cuộc mạnh mẽ của toàn bộ hệ thống chính trị. Mỗi cơ quan, tổ chức đều cần đóng góp vào quá trình này, nhằm tạo ra môi trường thuận lợi cho việc chuyển đổi mô hình kinh doanh.

PV: Theo ông, để đạt được mục tiêu thúc đẩy chuyển đổi từ hộ kinh doanh cá thể sang doanh nghiệp, liệu chúng ta có thể cải cách thuế khoán và các thủ tục hành chính một cách hiệu quả mà không gây ra sự phản kháng từ cộng đồng doanh nghiệp nhỏ và vừa?

Ông Nguyễn Văn Phụng: Chính phủ đặt ra mục tiêu đầy tham vọng là năm 2025, cả nước sẽ có khoảng 1,5 triệu doanh nghiệp, và đến năm 2030, con số này sẽ đạt ít nhất 2 triệu doanh nghiệp. Để đạt được mục tiêu này, chúng ta phải giải quyết hai vấn đề quan trọng: Thứ nhất, làm sao để doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể phát triển lên, từ doanh nghiệp nhỏ trở thành doanh nghiệp vừa, và từ doanh nghiệp vừa lên doanh nghiệp lớn. Thứ hai, cần phải thúc đẩy chuyển đổi các hộ kinh doanh cá thể thành doanh nghiệp, tận dụng tối đa tiềm năng này.

Mục tiêu để có 2 triệu doanh nghiệp vào năm 2030.

Để thực hiện được điều này, chúng ta cần có những bước đi quyết liệt. Chính phủ hiện đang thực hiện nhiều biện pháp quan trọng, bao gồm việc xây dựng môi trường pháp lý thuận lợi, sửa đổi các luật liên quan, cải cách thủ tục hành chính, và đưa ra các chính sách hỗ trợ mạnh mẽ cho doanh nghiệp. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả cao nhất, tôi cho rằng chúng ta cũng cần phải rà soát lại các chính sách thuế, đặc biệt là thuế khoán đối với hộ kinh doanh cá thể. Câu hỏi đặt ra là: tại sao nhiều hộ kinh doanh cá thể không muốn chuyển thành doanh nghiệp? Có phải do mức thuế khoán hiện tại chưa hợp lý hay không? Hầu hết chúng ta chỉ nhìn vào thủ tục và sự phức tạp của hệ thống hành chính mà chưa nhìn nhận lại mức thuế khoán.

Để giải quyết vấn đề này, chúng ta cần có một sự quyết tâm chính trị mạnh mẽ và thực hiện một cuộc khảo sát khách quan, minh bạch về mức thuế khoán hiện nay. Chúng ta cần xác định rõ mức thuế khoán hợp lý, đồng thời đưa ra biện pháp kiên quyết để điều chỉnh mức thuế phù hợp với thực tế. Thực tế hiện nay cho thấy, mức thuế khoán hiện tại chưa thực sự phù hợp, và nhiều hộ kinh doanh cá thể vẫn áp dụng cách tính thuế không hợp lý. Ngoài ra, một vấn đề không thể bỏ qua là cơ chế xin-cho trong việc thu thuế, điều này cũng cần được cải cách mạnh mẽ để đảm bảo sự công bằng và minh bạch.

Xin cảm ơn ông!