Doanh nghiệp gây sự cố chất thải phải trả phí cải tạo, phục hồi môi trường

Trong nỗ lực nâng cao hiệu quả ứng phó sự cố môi trường và tăng cường trách nhiệm của các bên liên quan, ngày 23/4/2025, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà đã ký ban hành Quyết định số 11/2025/QĐ-TTg, chính thức phê duyệt Quy chế ứng phó sự cố chất thải. Văn bản này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện hành lang pháp lý về bảo vệ môi trường, đặc biệt trong bối cảnh nguy cơ sự cố môi trường ngày càng gia tăng.

Theo Quy chế mới, sự cố chất thải được xác định là tình huống môi trường phát sinh từ việc rò rỉ, tràn đổ hoặc phát tán chất thải trong toàn bộ chuỗi hoạt động – từ phát sinh, thu gom đến vận chuyển, xử lý và tiêu hủy. Mức độ nghiêm trọng của sự cố được phân cấp từ cấp cơ sở đến cấp quốc gia, tương ứng với khung phân cấp sự cố môi trường tại Điều 123 của Luật Bảo vệ môi trường.

Doanh nghiệp gây sự cố chất thải phải trả phí cải tạo, phục hồi môi trường

Điểm nhấn quan trọng trong Quy chế là nguyên tắc "bốn tại chỗ" (chỉ huy, lực lượng, phương tiện – vật tư, hậu cần tại chỗ) và "ba sẵn sàng" (phòng ngừa chủ động, ứng phó kịp thời, khắc phục hiệu quả), giúp tăng tính cơ động và hiệu quả trong xử lý sự cố ngay từ cấp địa phương.

Đặc biệt, Quy chế nhấn mạnh trách nhiệm tài chính của tổ chức, cá nhân gây ra sự cố. Những đối tượng này bắt buộc phải chi trả toàn bộ chi phí liên quan đến công tác ứng phó, cải tạo, phục hồi môi trường và bồi thường thiệt hại – trừ các trường hợp được quy định rõ ràng theo pháp luật. Đây là bước đi mạnh mẽ trong việc ràng buộc trách nhiệm và khuyến khích doanh nghiệp nâng cao năng lực quản trị rủi ro môi trường.

Về cơ chế phục hồi sau sự cố, Quy chế phân công rõ ràng trách nhiệm giám sát và tổ chức thực hiện giữa các cấp chính quyền, từ Ủy ban nhân dân cấp xã đến các cơ quan chuyên môn cấp tỉnh và các đơn vị thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường. Quy định yêu cầu quá trình cải tạo môi trường sau sự cố phải đạt quy chuẩn kỹ thuật về chất lượng môi trường, đồng thời phục hồi sinh kế và điều kiện sống cho cộng đồng bị ảnh hưởng.

Quy chế cũng chú trọng đến bảo tồn hệ sinh thái khi yêu cầu khôi phục các đặc điểm chính của môi trường tự nhiên trong các khu vực có giá trị sinh thái, góp phần đảm bảo tính bền vững của công tác phục hồi.

Quyết định 11/2025/QĐ-TTg sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 10/6/2025, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho việc chủ động phòng ngừa và kịp thời xử lý các rủi ro môi trường liên quan đến chất thải, đồng thời khẳng định quyết tâm của Chính phủ trong việc xây dựng một nền kinh tế phát triển bền vững và thân thiện với môi trường.