 |
| Cơ hội kinh tế hậu Brexit lớn nhất của Vương quốc Anh đã xuất hiện (Ảnh: Reuters). |
Giữa bối cảnh cuộc trưng cầu dân ý Brexit vào tháng 6 năm 2016, những người ủng hộ đã đưa ra những tuyên bố táo bạo về các cơ hội kinh tế lớn mà Vương quốc Anh sẽ có được nếu rời khỏi Liên minh châu Âu. Tuy nhiên, gần một thập kỷ đã trôi qua, những lợi ích này vẫn chưa thực sự được hiện thực hóa.
Một số "giải thưởng lớn" mà các nhà vận động Brexit như ông Boris Johnson (Thủ tướng Anh từ năm 2019 đến 2022) đã đề cập bao gồm các thỏa thuận thương mại với hai nền kinh tế lớn nhất thế giới – Mỹ và Trung Quốc. Nhưng triển vọng đạt được một thỏa thuận với Washington hiện vẫn còn rất mơ hồ, và khả năng đạt được một thỏa thuận với Bắc Kinh thậm chí còn thấp hơn.
Tuy nhiên, một tia sáng đáng kể trên phương diện thương mại và đầu tư là việc Vương quốc Anh sẽ gia nhập Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) vào Chủ nhật (15/12) cùng với 11 thị trường tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương và châu Mỹ. Với sự gia nhập của Vương quốc Anh, tổng GDP của các thành viên CPTPP sẽ tăng từ hơn 9 nghìn tỷ bảng Anh (khoảng 11,4 nghìn tỷ USD) lên khoảng 12 nghìn tỷ bảng Anh (khoảng 15,1 nghìn tỷ USD), và từ khoảng 12% GDP toàn cầu lên mốc 15%.
Cơ hội CPTPP có thể là một lợi ích đáng kể đối với Vương quốc Anh trong dài hạn. Tuy nhiên, ngay cả đánh giá tác động của chính phủ Anh cũng cho thấy lợi ích kinh tế sẽ tương đối hạn chế trong trung hạn – chỉ khoảng 0,08% GDP trong thập kỷ tới.
Dù Vương quốc Anh sẽ là một "ngoại lệ" về mặt địa lý giữa các thành viên hiệp định, động thái này hiện thực hóa nhiều khát vọng hậu Brexit nhằm tăng cường quan hệ với các thị trường chủ chốt ngoài châu Âu, qua đó tạo cầu nối thương mại mạnh mẽ hơn từ châu Âu đến châu Á – Thái Bình Dương và châu Mỹ.
Chính xác nhất, cơ hội từ CPTPP được coi là một cơ hội dài hạn đối với Vương quốc Anh. Những người lạc quan, như bà Kemi Badenoch – lãnh đạo Đảng Bảo thủ Anh, người từng thúc đẩy thỏa thuận với vai trò cựu Bộ trưởng thương mại và kinh doanh Anh – cho rằng CPTPP giống như một lần “khởi nghiệp”. Bà nói rằng ước tính 0,08% trong 10 năm không tính đến việc một số thành viên – chẳng hạn như Việt Nam – đang tăng trưởng nhanh về tầm quan trọng trong thương mại toàn cầu. Bà cũng nhấn mạnh rằng một lợi ích chính của thỏa thuận mới là tiếp cận nhiều hơn tới tất cả các thị trường CPTPP, bao gồm cam kết xóa bỏ hoặc giảm đáng kể phần lớn các khoản thuế nhập khẩu.
Sẽ cần một vài năm nữa để biết liệu bà Badenoch có đúng hay không. Tuy nhiên, điều gần như chắc chắn ngay từ bây giờ là các cơ hội từ CPTPP đối với Vương quốc Anh, ít nhất là trong nửa sau của thập kỷ 2020, sẽ phụ thuộc nhiều vào từng quốc gia và từng lĩnh vực cụ thể.
Một trong những cơ hội thị trường đáng kể có thể là trong ngành thực phẩm và nông nghiệp. Ví dụ, với Malaysia và Brunei, các nhà sản xuất Anh sẽ dần được loại bỏ thuế nhập khẩu, bao gồm dự kiến xóa bỏ gần như hoàn toàn thuế quan của Malaysia đối với nhiều sản phẩm chế biến khi hiệp định có hiệu lực.
Xuất khẩu của Vương quốc Anh sang các thành viên CPTPP khác cũng có thể trở nên hấp dẫn hơn đáng kể. Một phần là nhờ các lợi ích mới, bao gồm hạn ngạch xuất khẩu phô mai không thuế tại Canada; thêm quyền tiếp cận cho sữa và ngũ cốc tại Nhật Bản; quyền tiếp cận sữa tại Chile; và loại bỏ thuế đối với chocolate, kẹo ngọt, cùng cơ hội đối với thịt bò, thịt lợn, và thịt gia cầm tại Mexico.
CPTPP cũng cung cấp sự linh hoạt hơn cho các nhà sản xuất trong việc tiếp cận thương mại không thuế quan. Quy tắc xuất xứ của CPTPP, khác với các hiệp định song phương hiện có của Anh, có thể giúp mở ra các cơ hội bổ sung cho các nhà xuất khẩu.
Ngoài ra, thỏa thuận này có thể giúp tăng tốc độ thương mại thực phẩm và đồ uống có hạn sử dụng ngắn nhờ cam kết đảm bảo hàng hóa được thông quan nhanh nhất có thể sau khi đến nơi. CPTPP cũng bao gồm cam kết áp dụng hệ thống điện tử trong thủ tục hải quan, giúp giảm bớt thủ tục hành chính và chi phí thương mại.
Ngành kim loại, khoáng sản và dữ liệu
Trong lĩnh vực kim loại và tài nguyên khoáng sản, có thể xuất hiện cơ hội cho Vương quốc Anh tại các thị trường rộng lớn hơn, bao gồm Úc và Chile – một phần của “tam giác lithium” với gần hai phần ba trữ lượng toàn cầu cùng với Argentina và Bolivia.
Một lĩnh vực khác có thể mang lại cơ hội lớn cho Vương quốc Anh là dòng chảy dữ liệu. Gia nhập CPTPP sẽ giúp loại bỏ các rào cản mà các công ty tại Anh gặp phải, như yêu cầu lưu trữ dữ liệu nội địa, đảm bảo dữ liệu có thể lưu chuyển giữa Anh và các thành viên CPTPP.
Nhìn chung, gia nhập CPTPP có thể giúp Vương quốc Anh trở thành một nhà lãnh đạo quốc tế mạnh mẽ hơn trong thương mại số, với các quy tắc hiện đại về dữ liệu và quyền tiếp cận tự do hơn vào các lĩnh vực dịch vụ của khối. Các thành viên CPTPP cam kết duy trì tiêu chuẩn bảo vệ dữ liệu cao, giúp các doanh nghiệp Anh mở rộng hoạt động với sự tự tin rằng dữ liệu và tài sản trí tuệ được bảo vệ.
Việt Nam cũng có thể kỳ vọng tận dụng các dịch vụ số tiên tiến của Anh để phát triển ngành công nghệ thông tin và truyền thông, hướng tới mục tiêu trở thành trung tâm số của khu vực và của châu lục. Điều này phản ánh thực tế rằng CPTPP đưa ra các điều khoản hào phóng về dòng chảy dữ liệu, là nền tảng của ngày càng nhiều hoạt động thương mại quốc tế.
Hơn nữa, CPTPP có thể hỗ trợ các nhà sản xuất Anh trong các lĩnh vực như máy móc và dược phẩm – một trong những mặt hàng xuất khẩu có giá trị nhất sang khối – mở rộng chuỗi cung ứng trên các quốc gia thành viên. Không chỉ các tập đoàn lớn, CPTPP đặc biệt có ý nghĩa với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, nhờ khả năng tăng hiệu quả bằng cách nhập khẩu linh kiện từ các nước thành viên để sản xuất hàng hóa xuất khẩu.
Nhìn chung, những cơ hội ban đầu từ CPTPP đối với Vương quốc Anh sẽ phụ thuộc vào từng quốc gia và lĩnh vực cụ thể. Hơn nữa, thỏa thuận này cũng có tiềm năng trở thành nguồn tăng trưởng quan trọng cho Vương quốc Anh trong 25 năm tiếp theo của thế kỷ 21 và có thể lâu hơn nữa.
