Một số chương trình định cư Mỹ phổ biến hiện nay
Định cư Mỹ diện lao động EB-1 là chương trình dành cho người lao động quốc tế có tài năng xuất chúng, các giáo sư và nhà nghiên cứu nổi bật cũng như các nhà lãnh đạo hoặc giám đốc điều hành của các công ty đa quốc gia. Loại visa này mở ra cơ hội cho những người nước ngoài đến sinh sống và làm việc lâu dài tại Mỹ, với điều kiện họ có thể đáp ứng được các yêu cầu nghiêm ngặt về năng lực chuyên môn và vị trí công việc. Điều kiện để xin visa EB-1 chia theo từng đối tượng: EB-1A dành cho những người có tài năng đặc biệt; EB-1B dành cho giáo sư và nhà nghiên cứu xuất sắc; EB-1C dành cho nhà quản lý hoặc giám đốc điều hành đa quốc gia.
Định cư Mỹ diện lao động EB-2 là chương trình dành cho người nước ngoài có trình độ học vấn cao hoặc khả năng đặc biệt trong các lĩnh vực nghệ thuật, khoa học, kinh doanh. Trong đó EB-2A dành cho người có bằng cấp cao (Thạc sĩ, Tiến sĩ, Bác sĩ); EB-2B dành cho người có khả năng xuất chúng (khả năng vượt trội trong nghệ thuật, khoa học, kinh doanh); EB-2C là visa định cư Mỹ ưu tiên vì lợi ích quốc gia, áp dụng cho những cá nhân có bằng cấp cao hoặc có năng lực đặc biệt và có khả năng mang lại lợi ích đặc biệt, quan trọng cho nước Mỹ.
Định cư Mỹ diện lao động EB-3 là chương trình dành cho người lao động có kỹ năng, chuyên gia, và cả những công nhân không có tay nghề nhưng đáp ứng được nhu cầu lao động của Mỹ. Trong đó EB-3A dành cho công nhân lành nghề (2 năm kinh nghiệm hoặc đã hoàn thành khóa đào tạo liên quan); EB-3B dành cho chuyên gia (công việc mà không có người lao động Mỹ đủ điều kiện thực hiện); EB-3C dành cho lao động phổ thông (không đòi hỏi kinh nghiệm và bằng cấp liên quan).
Định cư Mỹ diện EB-4 là chương trình dành cho người hoạt động trong lĩnh vực tôn giáo, nhân đạo và người có mối liên hệ đặc biệt với chính phủ Hoa Kỳ. Điều kiện để xin visa diện EB-4 là các nhà hoạt động tôn giáo đã phục vụ ít nhất 2 năm trong một tổ chức tôn giáo phi lợi nhuận tại Mỹ; Các nhà báo quốc tế làm việc cho Cơ quan Truyền thông Toàn cầu Hoa Kỳ (USAGM); Nhân viên liên bang Mỹ làm việc ở nước ngoài; Bác sĩ và nhân viên y tế có giấy phép làm việc tại Mỹ; Công dân Iraq và Afghanistan đã làm việc cho chính phủ Mỹ ít nhất một năm và đối mặt với nguy cơ an ninh.
Định cư Mỹ diện EB-5 là chương trình đầu tư nhận thẻ xanh cho cả gia đình, được Quốc Hội Mỹ ban hành những năm 1990. Mục tiêu chính của chương trình là tạo việc làm cho người lao động Mỹ thông qua các khoản đầu tư trực tiếp hoặc gián tiếp vào doanh nghiệp mới. Các nhà đầu tư nước ngoài cùng với gia đình, bao gồm vợ/chồng và con cái dưới 21 tuổi chưa lập gia đình, sẽ nhận được Thẻ xanh, hưởng quyền thường trú nhân và có cơ hội xin nhập quốc tịch Mỹ. Số tiền cần đầu tư khác nhau tùy thuộc vào vị trí dự án: Trong khu vực việc làm mục tiêu (TEA) thì khoản đầu tư là 800.000 đô la Mỹ và trong khu vực Non-TEA thì khoản đầu tư sẽ là 1.050.000 đô la Mỹ.
 |
| Top 10 Quốc gia có nhiều nhà đầu tư được cấp Visa đầu tư định cư EB-5 vào Hoa Kỳ năm 2024 (Nguồn: US State Department and IIUSA) |
Định cư theo diện IR (Immediate Relative) - CR (Conditional Resident) gia đình bảo lãnh, theo đó Visa IR1 và CR1 là loại visa định cư Mỹ theo diện dành cho vợ/chồng của công dân Mỹ; IR2 và CR2 là loại visa định cư Mỹ theo diện dành cho con chưa kết hôn dưới 21 tuổi của công dân Mỹ; IR3 dành cho trẻ mồ côi được công dân Mỹ nhận nuôi ở nước ngoài. Đây là loại visa giúp các gia đình Mỹ có thể mang trẻ em mồ côi từ nước ngoài về Mỹ để nuôi dưỡng và chăm sóc; IR4 là loại thị thực dành cho trẻ mồ côi nước ngoài được công dân Hoa Kỳ nhận nuôi, nhưng việc hoàn tất thủ tục nhận con nuôi phải được thực hiện sau khi đứa trẻ đến Hoa Kỳ; Diện IR5 dành cho cha mẹ của công dân Mỹ giúp cha mẹ của công dân Mỹ có cơ hội định cư và sống cùng con cái tại Mỹ.
Định cư theo diện F (Family Preference) gia đình bảo lãnh, theo đó visa F2A là loại visa nhập cư của Hoa Kỳ dành cho vợ/chồng và con cái chưa kết hôn dưới 21 tuổi của thường trú nhân (người có thẻ xanh); Diện F2B là diện thường trú nhân hợp pháp (người có thẻ xanh) bảo lãnh con trai và con gái chưa lập gia đình từ 21 tuổi trở lên đến Hoa Kỳ làm việc và sinh sống lâu dài; Diện F3 là diện cho phép các công dân Mỹ bảo lãnh con cái đã lập gia đình của mình cùng vợ/chồng và con cái phụ thuộc; Diện F4 là diện cho phép công dân Mỹ (từ 21 tuổi trở lên) bảo lãnh anh, chị, em sang Mỹ (kèm theo vợ/chồng và con độc thân dưới 21 tuổi của họ) để đoàn tụ, sinh sống và học tập.
Chương trình DACA Hoãn hành động đối với trẻ em đến Mỹ (Deferred Action for Childhood Arrivals) là một chính sách nhập cư được ban hành nhằm bảo vệ những người người nhập cư không có giấy tờ đến Hoa Kỳ khi còn nhỏ khỏi nguy cơ bị trục xuất, cung cấp giấy phép lao động, số an sinh xã hội, cùng với giấy phép lái xe để giúp những người này có thể sống và làm việc một cách hợp pháp tại Hoa Kỳ. Tuy nhiên, DACA không cung cấp thẻ xanh vĩnh viễn hay quyền công dân, chỉ là sự hoãn lại tạm thời và cần được gia hạn sau mỗi 2 năm. Chương trình này được Tổng thống Barack Obama chính thức triển khai vào năm 2012, từ đó DACA đã trở thành điểm tựa cho hàng trăm ngàn người trẻ, nhưng cũng đối diện với nhiều thách thức pháp lý và chính trị.
Chính sách di trú thực thi bên trong nước Mỹ
Khảo sát dân số hiện tại của Cục điều tra dân số Hoa Kỳ (www.census.gov) cho thấy tổng dân số sinh ra ở nước ngoài hoặc nhập cư (hợp pháp và bất hợp pháp) là 49,5 triệu người vào tháng 10 năm 2023 tăng 4,5 triệu người kể từ khi Tổng thống Joe Biden nhậm chức và là mức cao kỷ lục mới. Theo Bộ An ninh và Nội địa Mỹ (DHS) thống kê có khoảng 11 triệu người nhập cư đang sinh sống bất hợp pháp tại Mỹ. Nhập cư là vấn đề trọng tâm trong chiến dịch tranh cử trong cuộc bầu cử Tổng thống năm 2024 với việc Tổng thống đắc cử Trump tuyên thệ sẽ hành động nghiêm ngặt để hạn chế cả nhập cư hợp pháp và bất hợp pháp vào Hoa Kỳ.
 |
| Những người không có tư cách thường trú hợp pháp bằng hình thức nhập cảnh bất hợp pháp và quá hạn visa tạm thời dưới thời Tổng thống Joe Biden tăng cao kỉ lục |
Trục xuất dựa theo mô hình Eisenhower: Quan điểm của ông Trump xem những người nhập cư trái phép là “những người xâm lược Hoa Kỳ - những tội phạm băng đảng – những người gây nguy hại và gánh nặng cho Hoa Kỳ”. Tiếp nối theo nhiệm kì 1 thì ở nhiệm kì thứ 2 này, ông kêu gọi trục xuất (Deportation) hàng loạt những người nhập cư đang ở Hoa Kỳ bất hợp pháp và cũng sẽ thực hiện siết các tiêu chí xét duyệt nhập cư để hạn chế nhập cư hợp pháp. Kế hoạch trục xuất người nhập cư bất hợp pháp của ông Trump dựa theo “mô hình Eisenhower” đó là chiến dịch Wetback mà cố tổng thống Mỹ Eisenhower triển khai năm 1954, nhằm giam giữ và trục xuất những người nhập cư từ biên giới Mexico. Chiến dịch ông Trump áp dụng được xem sẽ là chiến dịch trục xuất trong nước lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ. Để đạt được mục tiêu trục xuất hàng triệu người mỗi năm, ông Trump đã tuyên bố ý định mở rộng hình thức trục xuất mà không cần trải qua các phiên điều trần theo đúng thủ tục tố tụng. Ông cũng sẽ ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia và sử dụng quân đội Hoa Kỳ để thực hiện các cuộc trục xuất hàng loạt hàng chục triệu người nhập cư không có giấy tờ đang cư trú tại Hoa Kỳ mặc dù nhiều người trong số họ đã sinh sống và làm việc tại quốc gia này trong nhiều thập kỷ. Đội ngũ cố vấn của ông Donald Trump được cho là đang soạn các sắc lệnh để ông có thể triển khai kế hoạch trục xuất ngay trong ngày đầu tiên lên nắm quyền.
Việc trục xuất hàng loạt cũng có thể tác động tiêu cực đến lực lượng lao động và nền kinh tế Hoa Kỳ, nơi những người nhập cư đóng góp đáng kể. Ở chiều hướng tích cực, người nhập cư có tỷ lệ việc làm tương tự như những người sinh ra tại Hoa Kỳ và đóng vai trò to lớn trong một số ngành nghề nhất định như nông nghiệp, xây dựng và chăm sóc sức khỏe nên trục xuất hàng loạt người nhập cư có thể dẫn đến tình trạng thiếu hụt lực lượng lao động trong các lĩnh vực quan trọng, có thể gây ra hậu quả kinh tế tiêu cực bao gồm cả việc tăng giá các mặt hàng thiết yếu như hàng tạp hóa. Người nhập cư bao gồm cả người nhập cư không có giấy tờ còn giúp thúc đẩy tăng trưởng việc làm thông qua kinh doanh và tiêu dùng hàng hóa và dịch vụ, chi trả hàng tỷ đô la tiền thuế liên bang, tiểu bang và địa phương mỗi năm. Phó Tổng thống đắc cử Vance đã tuyên bố rằng người nhập cư phải chịu trách nhiệm cho cuộc khủng hoảng nhà ở tại Hoa Kỳ. Mặc dù một số nghiên cứu cho thấy mối liên hệ giữa nhập cư và chi phí nhà ở tăng cao, nhưng nhìn chung, các nhà kinh tế vẫn nghi ngờ rằng nhập cư là động lực chính. Việc trục xuất hàng loạt người nhập cư cũng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu nhà ở vì người nhập cư chiếm một phần đáng kể trong số công nhân xây dựng.
Các cuộc đột kích, truy quét người nhp cư bất hợp pháp tại nơi làm việc có thể làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu lao động hiện tại và có tác động tiêu cực đến nền kinh tế địa phương. Hơn nữa, nghiên cứu cho thấy rằng nếu không có những đóng góp của người nhập cư không có giấy tờ vào Quỹ ủy thác Medicare, quỹ này sẽ sớm phá sản và những người nhập cư không có giấy tờ dẫn đến tác động tích cực ròng đến tình hình tài chính của An sinh xã hội. Cũng có khả năng người nộp thuế phải trả một khoản chi phí đáng kể để chính phủ tiến hành giam giữ và trục xuất trên diện rộng. Theo các nhà phân tích tại Viện Brookings, Viện Doanh nghiệp Hoa Kỳ và Trung tâm Niskanen cho rằng dưới thời nhiệm kì 2 của chính quyền Tổng thống Donald Trump số lượng di cư vào Hoa Kỳ có thể giảm mạnh, thậm chí là âm. Các nhà phân tích còn cho rằng điều này sẽ dẫn đến những hậu quả đáng tiếc cho nền kinh tế Hoa Kỳ vì các giới hạn nghiêm ngặt về nhập cư có thể làm giảm nguồn cung lao động sinh ra ở nước ngoài, những người đã hỗ trợ thị trường việc làm của Hoa Kỳ vào thời điểm nhiều thế hệ người Mỹ đến giai đoạn nghỉ hưu hoặc nghỉ hưu sớm hơn tuổi quy định, làm cho nước Mỹ khan hiếm lao động và nhiều nhất là những ngành nghề lao động phổ thông, công việc tay chân nặng nhọc với mức lương khá thấp mà nhiều công dân Hoa Kỳ không muốn làm. Do đó, chính sách siết chặt nhập cư sẽ có khả năng dẫn đến sự chia rẽ giữa các đảng phái và người dân Mỹ, gây áp lực tăng lên đối với chi phí lao động, chia cắt các gia đình, tác động tiêu cực về tinh thần và thể chất đối với các gia đình nhập cư cũng như hậu quả tiêu cực đối với lực lượng lao động và nền kinh tế của quốc gia Hoa Kỳ.
 |
| Người nhập cư trái phép sẽ bị ông Donald Trump trục suất là 11 triệu người, chiếm khoảng 23% tổng số người nhập cư vào Hoa Kỳ năm 2022-2024 (Nguồn: Pew Research Center) |
Xóa bỏ chương trình DACA (viết tắt của “Deferred Action for Childhood Arrivals” - Hoãn hành động đối với trẻ em đến Mỹ, là một chính sách nhập cư được thiết kế nhằm bảo vệ những người nhập cư không có giấy tờ đã đến Hoa Kỳ khi còn nhỏ): Ông Trump được cho là đang tìm cách để xoá bỏ hoàn toàn chương trình DACA và điều này sẽ khiến khoảng 800 ngàn người nhận DACA mất đi tư cách được bảo vệ, trong khi phần lớn trong số họ đang đi làm và nhiều người trong số họ có con sinh ra ở Hoa Kỳ, những người có thể có nguy cơ bị trục xuất khỏi Mỹ nếu chương trình DACA bị xóa bỏ. Việc xoá bỏ chương trình DACA khả năng cao sẽ gây ra làn sóng biểu tình phản đối của dư luận tại Mỹ và khu vực Mỹ Latinh cũng như sẽ dẫn đến cuộc chiến pháp lý giữa chính quyền tiểu bang ủng hộ chương trình DACA với chính quyền nhiệm kì 2 của ông Donald Trump. Ngay cả cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama cũng từng chỉ trích gay gắt các chính sách di trú khắc nghiệt tại nhiệm kì đầu ở Nhà Trắng của ông Trump và cho rằng nếu chương trình DACA bị xoá bỏ sẽ là “rất tàn nhẫn và sai trái”, đi ngược lại các giá trị đạo đức và nhân đạo mà lâu nay nước Mỹ theo đuổi.
Khôi phục những thay đổi đối với chính sách gánh nặng công cộng (Public Charge): Ông Donald Trump đã thực hiện chính sách này trong nhiệm kỳ đầu tiên, dẫn đến gia tăng nỗi sợ hãi và thông tin sai lệch trong số các gia đình nhập cư về việc tiếp cận các chương trình và dịch vụ, bao gồm cả bảo hiểm y tế. Theo chính sách nhập cư lâu đời, các quan chức liên bang có thể từ chối nhập cảnh vào Hoa Kỳ hoặc điều chỉnh tình trạng thường trú nhân hợp pháp (tức là thẻ xanh) đối với những người mà họ xác định là gánh nặng công cộng. Trong nhiệm kỳ trước, Tổng thống đắc cử Trump đã ban hành các quy định vào năm 2019 mở rộng phạm vi các chương trình mà chính phủ liên bang sẽ xem xét trong các quyết định gánh nặng công cộng để bao gồm việc sử dụng các chương trình hỗ trợ không phải tiền mặt như Medicaid và Chương trình Bảo hiểm Y tế Trẻ em (CHIP). Nghiên cứu cho thấy những thay đổi này làm gia tăng nỗi sợ hãi trong số các gia đình nhập cư về việc tham gia các chương trình và tìm kiếm các dịch vụ, bao gồm cả bảo hiểm y tế và chăm sóc y tế.
Sắc lệnh hành pháp chấm dứt quyền công dân khi sinh ra ở Mỹ đối với đối với cha mẹ không có giấy tờ hợp pháp (Birthright Citizenship): Đây là quyền được đảm bảo theo Hiến pháp Hoa Kỳ, điều này sẽ tác động tiêu cực đến lực lượng lao động và nền kinh tế chăm sóc sức khỏe. Hành động được đề xuất này sẽ hạn chế quyền tiếp cận bảo hiểm y tế và chăm sóc sức khỏe cho con cái của những người nhập cư vì họ có thể không có tư cách hợp pháp. Các nghiên cứu khác cũng phát hiện ra rằng con cái của những người nhập cư đóng góp nhiều thuế hơn so với cha mẹ của họ hoặc phần còn lại của dân số sinh ra ở Hoa Kỳ và đóng góp tài chính của họ vượt quá chi phí liên quan đến chăm sóc sức khỏe, giáo dục và các dịch vụ xã hội khác.
 |
| Dân số do người ngoại quốc sinh ra tại Hoa Kỳ năm 2024 đạt mức kỷ lục khi tăng 5,1 triệu kể từ tháng 3 năm 2022 (Nguồn US. Census Bureau) |
Chính sách di trú thực thi bên ngoài nước Mỹ
Sắc lệnh hành pháp cho Visa du lịch, Visa du học và các diện bảo lãnh gia đình: Trong nhiệm kì đầu tiên tại Nhà Trắng, ông Donald Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp để cấm công dân của một số quốc gia Hồi giáo chiếm đa số, cũng như Triều Tiên và Venezuela đến Hoa Kỳ. Ngoài ra, trong nhiệm kỳ tổng thống đầu tiên của mình, ông cũng đề xuất một số hạn chế đối với thị thực sinh viên quốc tế, trong đó có thị thực sinh viên cho dân Trung Quốc Đại Lục. Theo Business Standard, nhiều trường đại học Hoa Kỳ như Viện Công nghệ Massachusetts, Đại học Yale và Đại học Wesleyan đã ban hành khuyến cáo, khuyên sinh viên và nhân viên quốc tế quay trở lại trường tại Mỹ trước khi Tổng thống đắc cử Donald Trump nhậm chức vào tháng 01/2025 trong bối cảnh lo ngại về kế hoạch trục xuất hàng loạt của ông.
Theo Cổng thông tin nhập cư giáo dục đại học, có hơn 400.000 sinh viên không có giấy tờ đang theo học tại các trường đại học Hoa Kỳ. Các quan chức trong chính quyền sắp tới của Trump đã gợi ý rằng họ sẽ xây dựng các cơ sở tạm giữ rộng lớn cho những người nhập cư không có giấy tờ trong danh sách trục xuất. Ông trùm biên giới Tom Homan, đã nói rằng tội phạm bạo lực và các mối đe dọa an ninh quốc gia sẽ được ưu tiên trục xuất khỏi đất nước. Nhưng điều đó không làm giảm bớt lo ngại trong giáo dục đại học. Nhiều sinh viên quốc tế hiện đang vô cùng lo lắng và căng thẳng do tình hình di trú không chắc chắn, cũng như nhiều sinh viên lo ngại về thị thực của mình và liệu họ có được phép tiếp tục học tập tại Mỹ hay không. Bên cạnh đó, với chính sách Public Charge được thực thi cũng sẽ tác động tiêu cực đến các chương trình bảo lãnh gia đình định cư Mỹ theo diện IR (Immediate Relative) - CR (Conditional Resident) và diện F (Family Preference) vì khả năng hồ sơ bảo lãnh sự bị từ chối cao khi viên chức xét duyệt hồ sơ thấy có dấu hiệu Public Charge.
Hạn chế tối đa việc nhập cảnh của những người di cư nhân đạo vào Hoa Kỳ: Ông Trump sẽ thực thi chính sách này một cách quyết liệt trong nhiệm kỳ thứ 2 của mình bằng cách hạn chế giới hạn người tị nạn, đóng đơn xin CBP One cho những người xin tị nạn và xóa bỏ các chỉ định Tình trạng được bảo vệ tạm thời (TPS) cho những người nhập cư từ một số quốc gia. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, Tổng thống Trump đã đặt mức trần tiếp nhận người tị nạn hàng năm ở mức thấp nhất, từ 50.000 vào năm 2017 xuống mức thấp kỷ lục là 18.000 vào năm 2020. Chính quyền Biden đã tăng mức trần lên 65.000 vào năm 2021, mức gần với mức trần hàng năm trước nhiệm kỳ đầu tiên của Trump và tiếp tục tăng mức trần vào năm 2022 và 2024 để ứng phó với các mối lo ngại về nhân đạo. Có khả năng Tổng thống đắc cử Trump sẽ giảm mức trần tiếp nhận người tị nạn trong nhiệm kỳ thứ hai của mình. Tổng thống đắc cử cũng cho biết ông sẽ đóng đơn xin CBP One (CBP One là ứng dụng miễn phí để người nhập cư ở Mexico có thể đặt lịch hẹn với Cơ quan Hải quan và Biên phòng Mỹ - CBP để đến 1 trong 8 cửa khẩu dọc biên giới nhận giấy phép nhân đạo) do chính quyền ông Joe Biden tạo ra, cho phép những người xin tị nạn tìm kiếm quyền nhập cảnh hợp pháp vào Hoa Kỳ bằng cách đặt lịch hẹn phỏng vấn với DHS. Mặc dù đã có những thách thức trong quá trình triển khai đơn xin CBP One, nhưng việc kết thúc đơn xin có thể dẫn đến hủy bỏ hàng loạt các cuộc hẹn của người xin nhập cư và có thể làm tăng các nỗ lực vượt biên giới bên ngoài các cảng nhập cảnh. Tổng thống đắc cử Trump cũng đã chỉ ra rằng ông sẽ hủy bỏ các chỉ định TPS đối với một số người nhập cư, bao gồm cả những người từ Haiti. Các chỉ định TPS bảo vệ những người nhập cư từ các quốc gia mà DHS coi là không an toàn khỏi bị trục xuất và cung cấp cho họ quyền làm việc nhưng không cung cấp con đường để cư trú lâu dài hoặc quyền công dân. Tính đến tháng 3/2024, hơn 860.000 người nhập cư từ 16 quốc gia đã được TPS bảo vệ. Việc mất TPS sẽ khiến mọi người có nguy cơ bị trục xuất, điều này có thể dẫn đến việc chia cắt gia đình, từ đó có thể gây ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe tinh thần và thể chất của các gia đình nhập cư, và hậu quả tiêu cực rộng hơn đối với lực lượng lao động và nền kinh tế.
 |
| 25 Quốc gia có người nhập cư nhiều nhất vào Hoa Kỳ (Nguồn: Migration Policy Institute – MPI) |
Tái lập chính sách biên giới “Ở lại Mexico”: Ngoài việc tiếp tục mở rộng xây dựng bức tường biên giới, ông Trump dự kiến sử dụng chi tiêu quân sự để thực hiện việc thực thi biên giới chặt chẽ hơn, điều này sẽ khiến ngày càng nhiều người xin tị nạn phải đối mặt với điều kiện không an toàn tại biên giới. Chính quyền Trump đầu tiên đã thực hiện Giao thức bảo vệ người di cư, thường được gọi là chính sách “Ở lại Mexico” vào năm 2019. Theo chính sách này, những người xin tị nạn được yêu cầu phải ở lại Mexico, thường trong điều kiện không an toàn, trong khi họ chờ đợi phiên tòa xét xử di trú. Nhưng chính quyền ông Joe Biden đã chấm dứt chính sách này vào năm 2022 sau một số thách thức pháp lý, mặc dù chính quyền này đã thực hiện một loạt các giới hạn ngày càng hạn chế về điều kiện xin tị nạn vào năm 2023 và 2024 để ứng phó với số lượng lớn các cuộc chạm trán ở biên giới. Tổng thống đắc cử Donald Trump cho biết ông có kế hoạch tái lập “Giao thức bảo vệ người di cư”. Ông cũng đã chỉ ra rằng ông sẽ triển khai Vệ binh quốc gia cũng như quân nhân đang tại ngũ đến biên giới Hoa Kỳ-Mexico. Việc tăng cường hiện diện quân sự tại biên giới có thể làm gia tăng nỗi lo sợ trong các gia đình nhập cư sống ở khu vực biên giới và việc sử dụng một phần ngân sách quân sự cho an ninh biên giới có thể phải đối mặt với những thách thức pháp lý.
Ngăn chặn người nhập cư bất hợp pháp từ biên giới Canada: Không chỉ có Mexico, Hoa Kỳ còn có một quốc gia láng giềng khác cũng đang chuẩn bị cho các chính sách nhập cư mà Donald Trump đã hứa sẽ thực hiện ngay khi nhậm chức. Trong số đó có việc trục xuất hàng loạt hàng triệu người, điều mà Canada lo ngại có thể đẩy những người nhập cư về phía bắc để vượt qua biên giới dài 5.525 dặm (8.891 km) ngăn cách hai quốc gia. Đường biên giới quốc tế phi quân sự dài nhất thường không phải là trọng tâm của cuộc tranh luận chính trị của Hoa Kỳ về vấn đề nhập cư, nhưng mọi thứ đều cho thấy điều đó sẽ xảy ra dưới thời tổng thống Trump nhiệm kì 2. Bản thân ông Trump đã tuyên bố sẽ áp thuế 25% đối với 2 quốc gia láng giềng Bắc Mỹ của mình kể từ ngày đầu tiên ông trở lại nắm quyền miễn là họ không siết chặt tình trạng nhập cư bất hợp pháp vào Hoa Kỳ, cùng với nhiều lý do khác mà gây bất lợi cho Hoa Kỳ xuất phát từ biên giới của Mexico và Canada. Trên tài khoản mạng xã hội Truth của mình, ông Trump nhấn mạnh rằng Thuế quan 25% này sẽ vẫn có hiệu lực cho đến khi ma túy, đặc biệt là Fentanyl và tất cả Người nhập cư bất hợp pháp phải chấm dứt việc nhập cư vào Đất nước Mỹ từ Mexico và Canada. Cả Mexico và Canada đều có quyền và sức mạnh tuyệt đối để dễ dàng giải quyết vấn đề âm ỉ từ lâu này. Về phần mình, chính phủ Canada đã phản hồi lại lời đe dọa của ông Trump bằng một tuyên bố trong đó Phó Thủ tướng Chrystia Freeland và Bộ trưởng An toàn Công cộng Dominic LeBlanc khẳng định rằng cả hai nước "có một trong những mối quan hệ bền chặt và gần gũi nhất, đặc biệt là khi nói đến thương mại và an ninh biên giới". Tuyên bố tiếp tục rằng "Canada đặt ưu tiên cao nhất cho an ninh biên giới và tính toàn vẹn của biên giới chung của chúng ta". Thủ tướng Canada Justin Trudeau cũng đã gọi điện cho tổng thống đắc cử Donald Trump vài giờ sau khi thuế quan được công bố để thảo luận về thương mại và an ninh biên giới trong cuộc trò chuyện được mô tả là "mang tính xây dựng".
Trong những tháng gần đây, Ottawa đã thực hiện một số thay đổi đối với chính sách nhập cư của mình để ứng phó với áp lực về kinh tế và cơ sở hạ tầng. Nước này đã giảm đáng kể số lượng thị thực lao động và sinh viên nước ngoài tạm thời, cũng như hạn ngạch cho thường trú nhân. Hiện tại, chính phủ cũng đang lập kế hoạch phân bổ nguồn lực mới cho biên giới trước khi ông Donald Trump vào Nhà Trắng. Cảnh sát Hoàng gia Canada và lực lượng tuần tra biên giới đã chỉ ra rằng họ đang trong tình trạng "báo động" để đáp lại lời hứa trục xuất hàng loạt của ông Trump và Canada đang cân nhắc tăng cả nhân sự, nguồn lực vật chất. Dominic LeBlanc, Bộ trưởng An toàn Công cộng Canada đã nhắc lại rằng các cơ quan của đất nước ông đã làm việc trong một thời gian dài để chuẩn bị cho nhiều tình huống khác nhau. LeBlanc đã cho biết công tác giám sát biên giới đã được cải thiện nhờ đầu tư ngày càng tăng, đặc biệt là vào công nghệ, nhưng Ottawa có thể cung cấp thêm nguồn lực nếu cần thiết. Ngoài ra, Mélanie Joly, Bộ trưởng Ngoại giao Canada, đã chỉ ra vào ngày 7 tháng 11 rằng đất nước của bà sẽ vẫn kiên định với kế hoạch giảm mục tiêu nhập cư. Trong bầu không khí đàm phán và các tình huống có thể xảy ra này, Đảng Dân chủ Mới cánh tả đang yêu cầu chính phủ Canada chuẩn bị một lộ trình với tầm nhìn nhân đạo trước nguy cơ có hàng nghìn người đổ vào. Ông Donlad Trump sắp nhậm chức đã nêu lên hồi chuông cảnh báo về cái mà họ gọi là "cuộc xâm lược" của những người nhập cư không có giấy tờ vượt biên từ Canada vào Hoa Kỳ, một con số đã tăng gấp 6 lần trong bốn năm qua. Mặc dù tổng thống đắc cử chưa phác thảo kế hoạch giảm nhập cư từ Canada, nhưng "ông trùm biên giới" Tom Homan đã nói rõ rằng việc kiểm soát tuyến đường này sẽ là ưu tiên của chính quyền Đảng Cộng hòa.
Trong nhiều năm, mối lo ngại về tình trạng nhập cư bất hợp pháp tại biên giới Hoa Kỳ-Canada chủ yếu tập trung vào những người vượt biên vào Canada để xin tị nạn do những thay đổi trong chính sách của Hoa Kỳ. Tuyến đường quan trọng nhất là Đường mòn Roxham, một con mương nông chia Mooers, New York với Hemmingford ở tỉnh Quebec. Chính phủ Canada đã đóng tuyến đường này vào năm 2023 sau khi khoảng 40.000 người di cư (chủ yếu từ Mỹ Latinh) vượt biên từ Hoa Kỳ bằng tuyến đường này trong một năm. Nhưng xu hướng đó hiện đã đảo chiều khi các số liệu cho thấy hầu hết các cuộc vượt biên là từ Canada vào Hoa Kỳ. Trong năm tài khoá 2024, kết thúc vào tháng 10, chính quyền Hoa Kỳ đã bắt giữ 198.929 người di cư tại biên giới Canada, so với 32.376 người vào năm 2020 (theo dữ liệu từ Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới - CBP). Ông Trump và những người ủng hộ ông đổ lỗi cho chính quyền ông JoeBiden về điều này. Hiện nay, với các cuộc trục xuất hàng loạt mà ông Trump dự định thực hiện, cùng với việc chấm dứt các chương trình bảo vệ một số nhóm người di cư đã có mặt hợp pháp tại Hoa Kỳ, chẳng hạn như TPS, ân xá hoặc DACA trên thực tế có thể lại thay đổi: nhiều người vượt biên vào Canada hơn và ít người vào Hoa Kỳ hơn. Mặc dù các cuộc vượt biên không chính quy dọc biên giới phía bắc chỉ là một phần nhỏ so với các cuộc vượt biên ở biên giới Hoa Kỳ-Mexico, nhưng hoạt động buôn người từ Canada đã tăng đáng kể trong những năm gần đây, đặc biệt là dọc biên giới giữa miền đông Tỉnh bang Ontario, Quebec của Canada, tiểu bang New York và Vermont của Hoa Kỳ. Ngoài ra, chính quyền Hoa Kỳ đã gặp nghi phạm khủng bố từ biên giới Canada vào Mỹ (biên giới phía Bắc) nhiều hơn so với từ Mexico vào Mỹ (biên giới phía Nam). Đây là thực tế mà Homan đã đề cập trong cuộc phỏng vấn trên truyền hình: "Canada phải hiểu rằng họ không thể là cửa ngõ cho những kẻ khủng bố vào Hoa Kỳ". Ông Homan cho biết ông có ý định triển khai thêm nhiều nhân viên di trú đến biên giới phía bắc và sẽ khuyến khích ông Trump đàm phán với Thủ tướng Canada Trudeau để tăng cường thực thi ở phía biên giới Canada. Ottawa và Washington đã có thỏa thuận “quốc gia thứ ba an toàn” kéo dài hai thập kỷ, một hiệp ước theo đó những người xin tị nạn phải nộp đơn ở quốc gia đầu tiên họ đến, có thể là Canada hoặc Hoa Kỳ. Vì vậy, khi những người xin tị nạn đi từ quốc gia này sang quốc gia khác, họ có thể bị trả về, trừ một số ít trường hợp ngoại lệ.
