Cát Bà – nơi di sản sống được thắp sáng từng ngày

6 tháng đầu năm 2025 đánh dấu nửa chặng đường với nhiều nỗ lực nổi bật của tập thể cán bộ, viên chức và người lao động Vườn Quốc gia Cát Bà.

Câu chuyện không chỉ là rừng, là biển hay những đàn voọc quý hiếm. Đó là hành trình của nhận thức, của hành động có trách nhiệm, và của những quyết sách mang hơi thở của thời đại.

Giữ vững tuyến đầu bảo vệ thiên nhiên

Trước áp lực từ phát triển du lịch, biến đổi khí hậu và tình trạng xâm hại tài nguyên, Vườn Quốc gia Cát Bà đã chủ động đẩy mạnh công tác tuần tra và kiểm soát tại ba vùng sinh thái đặc thù: rừng, biển và vùng ven. Các hoạt động tuần tra linh hoạt cả ngày lẫn đêm, tập trung vào những điểm nóng như vùng rừng núi phía tây, đảo Cát Bà và khu vực biển vịnh Lan Hạ.

Nhờ đó, hàng loạt hành vi vi phạm như đặt bẫy thú, sử dụng ngư cụ trái phép hay khai thác hải sản trong vùng cấm đã được kịp thời phát hiện và xử lý. Hàng trăm chiếc bẫy tự chế bị tháo gỡ, nhiều cá thể động vật hoang dã bị thương được cứu hộ và thả về tự nhiên

Đáng chú ý, kết quả giám sát cho thấy quần thể voọc Cát Bà đang ổn định và có dấu hiệu phát triển tích cực với sự xuất hiện của nhiều cá thể non. Cùng với đó, một số loài cũng được ghi nhận hiện diện thường xuyên – một tín hiệu rõ ràng về hệ sinh thái rừng vẫn đang duy trì sự bảo tồn.

Bên cạnh đó Ban quản lý Vườn Quốc gia Cát Bà còn chú trọng lan tỏa nhận thức đến cộng đồng. Nhiều buổi tuyên truyền pháp luật về Lâm nghiệp, Thủy sản và bảo vệ động vật hoang dã đã được tổ chức tại các xã vùng đệm, trường học và khu dân cư. Các nội dung được thiết kế sinh động, dễ hiểu, tạo nên “vành đai bảo vệ mềm” từ chính người dân – những người sống giữa rừng và biển.

Cùng với đó, công tác phòng cháy, chữa cháy rừng được triển khai nghiêm ngặt. Đặc biệt trong mùa nắng nóng kéo dài, các tổ công tác trực chiến tại các điểm cao nguy cơ, đảm bảo không để xảy ra sự cố ảnh hưởng đến rừng đặc dụng – “lá phổi xanh” quý giá của khu vực.

Bước chuyển từ giữ rừng sang nuôi rừng

Không dừng lại ở nhiệm vụ bảo vệ, Vườn Quốc gia Cát Bà đang chuyển mình theo hướng bảo tồn chủ động và khoa học hơn. Sự khác biệt không nằm ở quy mô, mà ở tư duy: từ “giữ rừng” sang “nuôi dưỡng rừng”.

Một loạt đề án nghiên cứu và chuyển đổi số đã được triển khai, trong đó nổi bật là ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để phân tích dữ liệu môi trường, cảnh báo cháy rừng và nhận diện mẫu vật ảo. Hệ thống quan trắc tự động được mở rộng, tạo nền tảng cho một hệ sinh thái bảo tồn thông minh, chính xác và hiệu quả.

Trên biển, hồ sơ pháp lý cho Khu bảo tồn biển Cát Bà – Long Châu đang được hoàn thiện theo tiến độ. Khi được công nhận, đây sẽ là vùng lõi quan trọng trong chuỗi bảo tồn biển quốc gia, mở rộng không gian bảo vệ từ rừng ra biển và khẳng định vai trò của Hải Phòng trong mạng lưới sinh quyển toàn cầu.

Ở lĩnh vực di sản, công tác rà soát ranh giới, xây dựng quy chế quản lý di sản vịnh Hạ Long – Cát Bà cũng đã hoàn thiện, sẵn sàng trình các cấp thẩm quyền. Sự đồng hành của UNESCO, IUCN và các tổ chức quốc tế là minh chứng cho vai trò ngày càng chủ động của Việt Nam trong việc gìn giữ giá trị di sản có tầm vóc thế giới.

Cùng với đó, các hoạt động giáo dục môi trường được triển khai một cách sáng tạo. Các tour trải nghiệm thiên nhiên như trồng rừng, theo dấu động vật hay tái thả thú hoang đang thu hút hàng nghìn học sinh, sinh viên và du khách. Đây không chỉ là hoạt động du lịch mà còn là bài học sinh động về mối liên kết giữa con người và tự nhiên.

Bên cạnh các hoạt động chuyên môn, công tác tổ chức bộ máy cũng được kiện toàn: từ đào tạo cán bộ kiểm lâm, tuyển dụng nhân lực trẻ cho đến chuẩn bị đề xuất tăng ngân sách cho các nhiệm vụ bảo tồn và chuyển đổi số.

Cát Bà hôm nay không chỉ là một điểm đến du lịch hay một vùng sinh thái quý hiếm. Đó là biểu tượng cho mối quan hệ hài hòa giữa con người và thiên nhiên. Với sự định hướng đúng đắn, nỗ lực từ cơ sở và sự chung tay của cộng đồng, Cát Bà đang viết tiếp câu chuyện đẹp về một di sản sống – nơi giá trị tự nhiên và phát triển bền vững song hành, bảo tồn, tỏa sáng giữa đại dương xanh.