Cấm vận Nga ảnh hưởng như thế nào đến kinh tế thế giới?

DNHN - Trong vòng vài ngày, cuộc chiến của Nga ở Ukraine đã gây “rung lắc” nền kinh tế Nga và toàn cầu. Giá năng lượng đã tăng cao gây ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng, những yếu tố có thể làm trầm trọng thêm lạm phát và kìm hãm tăng trưởng.

Lạm phát tiếp tục được chống lưng

Hầu hết mọi người cho rằng, tác động kinh tế của cuộc xung đột Nga - Ukraine và các lệnh trừng phạt được đưa ra sẽ làm tăng lạm phát, chủ yếu do giá năng lượng, kim loại và thực phẩm tăng cao. Giá nhôm đã tăng lên mức kỷ lục, vượt qua mức đỉnh năm 2008 trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu. Các thương nhân lo ngại, các lệnh trừng phạt chống lại Nga và các biện pháp trả đũa từ Moscow có thể làm gián đoạn nguồn cung nhôm toàn cầu. Nga sản xuất khoảng 6% lượng nhôm trên thế giới.

Việc cung cấp kim loại sử dụng nhiều năng lượng cũng sẽ bị ảnh hưởng bởi giá năng lượng cao hơn và tình trạng thiếu điện có thể dẫn đến nhiều nhà máy phải đóng cửa. Jason Tuvey từ Capital Economics cho biết: “Sự gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu mới là một rủi ro chính và ít nhất, giá các mặt hàng này có thể sẽ vẫn tăng cao trong một thời gian, kìm chân lạm phát toàn cầu cao hơn trong thời gian dài”.

Xung đột có nguy cơ làm chệch hướng sự phục hồi kinh tế toàn cầu sau đại dịch, làm phức tạp thêm các vấn đề đối với các nhà hoạch định chính sách, những người dự kiến ​​sẽ thắt chặt nguồn cung tiền để kiềm chế lạm phát đang ở mức cao trong nhiều thập kỷ ở các nước như Mỹ và Đức ngay cả trước chiến tranh.

Sự không chắc chắn xung quanh sự phục hồi kinh tế cuối cùng có thể trì hoãn kế hoạch tăng lãi suất của các ngân hàng trung ương, có nghĩa là các khoản thế chấp siêu rẻ và các khoản vay cá nhân có thể tồn tại lâu hơn một chút.

Lệnh trừng phạt nhằm vào Nga khiến lạm phát tăng cao (Nguồn: Anews)

Giá năng lượng tăng cao

Theo báo trực tuyến Đức Dw.com (DW), các biện pháp trừng phạt của phương Tây đang đe dọa và đưa nền kinh tế Nga vào thế kẹt. Các biện pháp trừng phạt sẽ gây chấn động trên toàn thế giới, từ châu Phi đến châu Âu dưới hình thức lạm phát cao hơn và tình trạng thiếu lương thực. Bộ trưởng Tài chính Pháp Bruno Le Maire cho biết, Liên minh châu Âu và Hoa Kỳ đã phát động một "cuộc chiến kinh tế" chống lại Nga, đề cập đến các biện pháp trừng phạt của phương Tây đối với Moscow đã khiến nước này bị cắt đứt khỏi thị trường tài chính quốc tế.

Cái gọi là chiến tranh kinh tế đã khiến Nga đối mặt với cuộc khủng hoảng tài chính với việc đồng rúp lao dốc xuống mức thấp kỷ lục so với đô la Mỹ, khiến người Nga lo ngại đến xếp hàng tại các máy ATM với hy vọng rút được tiền mặt. Tuy nhiên, không chỉ Nga cảm thấy sức ép của các lệnh trừng phạt của phương Tây, vốn được tung ra để đáp trả cuộc chiến của Tổng thống Nga V. Putin chống lại Ukraine. Các lệnh trừng phạt đang làm tổn thương các quốc gia khác, từ Ai Cập đến Đức, vốn phụ thuộc nhiều vào lúa mì và khí đốt tự nhiên của các bên tham chiến.

Giá dầu và khí đốt tự nhiên tăng vọt sau một đợt trừng phạt khác của phương Tây đối với Nga vào cuối tuần qua khi các thương nhân chuẩn bị cho sự gián đoạn nguồn cung từ Nga, một trong những nhà xuất khẩu dầu khí lớn nhất thế giới và Ukraine, quốc gia trung chuyển khí đốt chính của Nga. Cho đến nay, các lệnh trừng phạt vẫn chưa nhắm trực tiếp vào lĩnh vực năng lượng, nhưng các thương nhân lo ngại rằng, Moscow có thể trả đũa bằng cách hạn chế xuất khẩu dầu và khí đốt và các lệnh trừng phạt của phương Tây cuối cùng có thể được mở rộng để gây tổn hại trực tiếp đến lĩnh vực năng lượng Nga, con ngỗng vàng của đất nước.

Louise Dickson, nhà phân tích thị trường dầu mỏ tại Rystad Energy, cho biết: “Nguồn cung cấp năng lượng của Nga có rất nhiều rủi ro, do bị Nga giữ lại làm vũ khí hoặc bị loại khỏi thị trường do các lệnh trừng phạt”.

Theo AAA., giá xăng cao hơn khoảng một đô la so với một năm trước, với mức trung bình trên toàn quốc là 3,61 đô la/gallon. Giá năng lượng tăng gây khó khăn cho người tiêu dùng, mặc dù tốt cho các nhà sản xuất, kể cả ở Mỹ cũng vậy. Đối với Iran, quốc gia đã đóng cửa nền kinh tế toàn cầu trong nhiều năm, nhu cầu về dầu từ các nguồn khác có thể giúp các cuộc đàm phán dỡ bỏ các lệnh trừng phạt diễn ra suôn sẻ.

Về lâu dài, xung đột hiện tại có thể ảnh hưởng đến các quyết định ngân sách trong tương lai của một số nước. Thủ tướng Đức, Olaf Scholz, đã tuyên bố rằng ông sẽ tăng chi tiêu quân sự lên 2% sản lượng kinh tế của nước này. “Các mảng kiến ​​tạo địa chính trị, các ưu tiên đang thay đổi và sẽ được tăng lên bằng ngân sách”, Olaf Scholz nhấn mạnh.

Cũng có những lo ngại rằng, việc đóng cửa các ngân hàng lớn của Nga khỏi hệ thống thanh toán SWIFT có thể khiến việc mua dầu và khí đốt của Nga trở nên phiền phức hơn. Các ngân hàng châu Âu Societe Generale và Credit Suisse được cho là đã ngừng cấp vốn cho tất cả các mặt hàng từ Nga. Điều đó đang khiến nhiều người ở châu Âu lo lắng, nơi có hơn một phần ba nguồn cung cấp khí đốt và khoảng một phần tư lượng dầu từ Nga. Bất kỳ sự gián đoạn nào trong việc cung cấp khí đốt có thể khiến người châu Âu không có đủ khí đốt để sưởi ấm ngôi nhà của họ chịu các hóa đơn tiền điện cắt cổ, vì các tiện ích sẽ phải tranh giành nhiên liệu để tạo ra điện.

Nhà phân tích Jim Reid của Deutsche Bank nói với các khách hàng: "Cho đến nay, các lệnh trừng phạt dường như đang triệt tiêu năng lượng và do đó sự lan tỏa ít nghiêm trọng hơn có thể”.

Lệnh trừng phạt + chiến sự khiến giá năng lượng cao hơn (Nguồn: DW)

Giá thực phẩm tăng vọt

Cuộc khủng hoảng cũng làm dấy lên lo ngại về nguồn cung cấp ngũ cốc như lúa mì, ngô và hạt có dầu. Giá lúa mì kỳ hạn tại Chicago đã tăng mạnh sau khi chạm mức cao nhất sau gần 14 năm vào thứ Sáu (25-2), trong khi giá ngô cũng đang giao dịch ở mức cao. Nga và Ukraine cùng chiếm khoảng 30% lượng xuất khẩu lúa mì toàn cầu, gần 1/5 lượng ngô thương mại và khoảng 80% lượng xuất khẩu dầu hướng dương. Cả hai đều là những nhà cung cấp lúa mì chính cho Trung Đông và Châu Âu. Thổ Nhĩ Kỳ và Ai Cập là những nước nhập khẩu lúa mì lớn nhất của Nga. Các chuyên gia lo ngại rằng, các hoạt động quân sự của Nga sẽ làm tăng giá lương thực ở các nước như Libya, Yemen và Lebanon, làm sâu sắc thêm cuộc khủng hoảng lương thực ở các nước này.

Xung đột đã làm gián đoạn xuất khẩu từ các cảng Biển Đen, nơi được sử dụng để vận chuyển ngũ cốc đến châu Á, châu Phi và Liên minh châu Âu. Hôm thứ Hai (28-2), Ai Cập đã buộc phải hủy bỏ một cuộc đấu thầu thu mua lúa mì, sau khi chỉ nhận được một vài lời đề nghị với giá rất cao.

Giá thực phẩm tăng vọt ở nhiều nơi thuộc châu Âu (Nguồn: Nytimes).

Chi phí vận tải dự báo sẽ tăng cao

Glenn Koepke, Tổng giám đốc điều hành mạng lưới hợp tác tại FourKites, một công ty tư vấn chuỗi cung ứng ở Chicago, cho biết: “Chúng tôi nhìn thấy giá cước vận chuyển hàng hải và hàng không sẽ tăng vọt. Giá cước vận tải biển có thể tăng gấp đôi hoặc gấp ba, lên 30.000 USD/container từ 10.000 USD/container và chi phí vận tải hàng không dự kiến ​​sẽ còn tăng cao hơn.

Nga đã đóng cửa không phận đối với 36 quốc gia, điều đó có nghĩa là các máy bay vận tải sẽ phải chuyển hướng sang các tuyến đường vòng, khiến họ tiêu tốn nhiều nhiên liệu hơn và có thể khuyến khích họ giảm kích thước tải trọng. “Chúng ta sẽ chứng kiến ​​tình trạng thiếu hụt sản phẩm nhiều hơn. Các công ty đang tăng cường sản lượng cho mùa hè và điều đó sẽ có tác động lớn đến chuỗi cung ứng", Koepke nói thêm.

Giới phân tích và kinh tế học tại phố Wall (Mỹ) thì thừa nhận, họ đã đánh giá thấp mức độ chiến sự giữa Nga với Ukraine và phản ứng quốc tế. Với các sự kiện diễn ra nhanh chóng, các đánh giá về khả năng suy thoái kinh tế dao động từ mức độ nhẹ đến mức độ nghiêm trọng. Lạm phát vốn đã là một vấn đề đáng lo ở Mỹ, đang ở đỉnh cao kể từ những năm 1980. Câu hỏi lạm phát có thể tăng thêm bao nhiêu và cách Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) và các ngân hàng trung ương khác phản ứng trước mọi tình huống vẫn đang được bỏ ngỏ. Desmond Lachman, một thành viên cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chính sách Công của Doanh nghiệp (AEI) cho biết: “Fed đang ở trong tình trạng khó khăn, lạm phát đang ở mức 7,5%, nhưng họ biết nếu họ tăng lãi suất, điều đó sẽ làm suy yếu thị trường”.

Adam Posen, Chủ tịch Viện Kinh tế Quốc tế Peterson đồng quan điểm cho rằng, có nhiều câu hỏi khó trả lời, đặc biệt là ở châu Âu, về ý nghĩa của xung đột đối với lạm phát. Viễn cảnh lạm phát đình trệ, trong đó tăng trưởng kinh tế chậm lại và giá cả tăng nhanh đang là vấn đề nóng được dư luận quan tâm.

Ở Nga, Ngân hàng trung ương và Chính phủ đã thực hiện một loạt hành động, như tăng gấp đôi lãi suất chính lên 20% để tăng sức hấp dẫn của đồng rúp, cấm mọi người chuyển tiền sang tài khoản ở nước ngoài, đồng thời đóng cửa thị trường chứng khoán để kiềm chế thiệt hại và giảm giá.

Chi phí vận tải dự báo tăng cao, nhất là vận tải biển (Nguồn: Reuters).

Khắc Nam/kinhtevadubao.vn