Cách khởi nghiệp có thể hồi sinh cộng đồng địa phương

DNHN - Cả lãnh đạo doanh nghiệp và các nhà hoạch định chính sách từ lâu đã hiểu tiềm năng của tinh thần kinh doanh để thúc đẩy sự phát triển của địa phương. Từ Silicon Savannah của Kenya đến các nỗ lực phục hồi do doanh nghiệp thúc đẩy ở Detroit, Baltimore (Hoa Kỳ) và các khu vực đô thị khác, có rất nhiều chương trình phục hồi nền kinh tế địa phương thông qua đào tạo doanh nhân, đầu tư và tăng tốc kinh tế.

Thật không may, những nỗ lực này đã có kết quả trái ngược nhau. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc đào tạo về tinh thần kinh doanh cho những người sáng lập kém tuổi có rất ít tác động đến lợi nhuận của công ty. Các sáng kiến kinh doanh thường không giải quyết được các vấn đề cấp bách của địa phương và tăng trưởng công nghệ cao ở các vùng nghèo có xu hướng làm tăng chênh lệch thu nhập hơn là tạo ra các hiệu ứng nhỏ giọt như mong đợi. Một đánh giá gần đây của hơn 200 bài báo về tinh thần kinh doanh và xóa đói giảm nghèo cho thấy, các sáng kiến kinh doanh nhằm giải quyết tình trạng nghèo đói thông qua đầu tư mạo hiểm nhìn chung không hiệu quả. Một nghiên cứu đã phân tích tác động của tinh thần kinh doanh trên 44 quốc gia tương tự kết luận, tinh thần kinh doanh theo định hướng tăng trưởng không tạo ra nhiều tác động ở các nền kinh tế mới nổi như ở các nền kinh tế phát triển và các khu vực thường chỉ được hưởng lợi từ tinh thần kinh doanh tăng trưởng cao sau khi đạt đến một ngưỡng nhất định mức độ phát triển.

Tại sao những nỗ lực thúc đẩy tinh thần kinh doanh trong khu vực này - những chiến lược cực kỳ hiệu quả ở những trung tâm như Thung lũng Silicon lại khó nhân rộng ở những nơi nghèo khó? Và có bất kỳ cách tiếp cận thay thế nào để khởi nghiệp có thể thành công hơn trong việc hồi sinh cộng đồng địa phương không?

Để khám phá những câu hỏi này, 1 nhóm nghiên cứu người Hàn Quốc công tác tại Hoa Kỳ đã tiến hành một cuộc điều tra kéo dài 8 năm về hai tổ chức dành riêng cho việc hồi sinh Detroit thông qua tinh thần kinh doanh. Trong khi cả hai theo đuổi cùng một mục tiêu, họ đã áp dụng các cách tiếp cận rất khác nhau. Tổ chức đầu tiên, mà chúng tôi sẽ gọi là ACCEL, là một công ty thúc đẩy kinh doanh truyền thống. ACCEL xác định các dự án có tiềm năng tăng trưởng cao có khả năng thu hút vốn đầu tư mạo hiểm. Tổ chức cung cấp sự cố vấn và các nguồn lực để giúp họ phát triển nhanh nhất có thể. Cái thứ hai, mà chúng tôi sẽ gọi là GREEN - là một lò ấp thay thế. GREEN được thành lập dựa trên triết lý rằng, doanh nghiệp phải “phát triển như một sinh vật sống” và do đó khuyến khích các công ty khởi nghiệp tận dụng các nguồn lực đã tồn tại trong cộng đồng địa phương để nuôi dưỡng sự phát triển của họ.

Để hiểu tác động của hai cách tiếp cận này, nhóm nghiên cứu đã đi sâu vào quá trình thành lập và phát triển giai đoạn đầu của hai liên doanh đại diện từ mỗi tổ chức. Chúng tôi đã tham gia tất cả các cuộc họp phát triển ý tưởng của họ (tổng số 148 cuộc họp) cũng như thường xuyên phỏng vấn cả người sáng lập và người cố vấn cho các công ty này (tổng cộng 67 cuộc phỏng vấn sâu). Ngoài ra, nhóm nghiên cứu đã theo dõi sự phát triển tiếp theo của tất cả 27 liên doanh xuất hiện từ hai tổ chức trong quá trình nghiên cứu của mình, phân tích hơn 600 tin bài về các công ty cùng với các nguồn dữ liệu khác như phỏng vấn tiếp theo, cập nhật công ty và các bài đăng trên mạng xã hội.

Những phân tích chi tiết này đã giúp nhóm nghiên cứu xác định một yếu tố chính góp phần vào hiệu quả hạn chế của mô hình Thung lũng Silicon ở các cộng đồng nghèo: nó tập trung vào việc mở rộng quy mô hơn là mở rộng quy mô sâu. Trong nghiên cứu của mình, nhóm nghiên cứu đã mượn khái niệm sinh thái về “quy mô”, dùng để chỉ cách một sinh vật phát triển trong cả thời gian và không gian, để hiểu các loại hình kinh doanh mạo hiểm khác nhau phát triển như thế nào. ACCEL, giống như nhiều công ty khởi nghiệp khác được thiết kế để tối đa hóa tăng trưởng tài chính, tập trung vào việc giúp các công ty của mình đảm bảo đầu tư mạo hiểm. Bởi vì các nhà đầu tư mạo hiểm tìm kiếm lợi nhuận tối đa với chi phí tối thiểu (nghĩa là trong khoảng thời gian ngắn nhất có thể), các công ty được hỗ trợ vốn mạo hiểm này được khuyến khích mạnh mẽ để mở rộng càng nhanh và càng rộng càng tốt. Do đó, ý tưởng của những người sáng lập liên tục được biến thành các dự án được tối ưu hóa để phát triển rộng rãi và nhanh chóng - tức là các dự án sẽ mở rộng quy mô.

Ví dụ, một trong những người sáng lập mà nhóm nghiên cứu che giấu ban đầu dự định trao quyền cho các nhà bán lẻ thời trang truyền thống của Detroit bằng cách xây dựng một cổng trực tuyến cho các cửa hàng địa phương. Trong quá trình cô này tham gia ACCEL, ý tưởng này đã biến thành một nền tảng thương mại điện tử bán các sản phẩm từ các cửa hàng thời trang trên toàn quốc cho khách hàng trên toàn quốc. Các cố vấn của ACCEL sẽ hỏi cô ấy những câu hỏi như: “Khả năng bạn có thể làm được điều này với các cửa hàng trên toàn quốc là bao nhiêu? Để đối phó với những áp lực như vậy, nhà sáng lập đã loại bỏ một số tính năng ban đầu của dự án kinh doanh của mình, bao gồm hệ thống kiểm kê trực tuyến dành cho các nhà bán lẻ ở Detroit và chiến lược hợp tác với các nhà bán lẻ để tổ chức các sự kiện thời trang địa phương. Những yếu tố này sẽ giúp các nhà bán lẻ gặp khó khăn của Detroit, nhưng chúng không thể nhanh chóng được nhân rộng trên toàn quốc và vì vậy chúng đã bị bỏ rơi để chuyển sang mô hình kinh doanh cho phép tăng trưởng nhanh hơn, rộng hơn. Mặc dù động thái này khiến công ty của cô ấy trở nên hấp dẫn hơn với các nhà đầu tư, nhưng người sáng lập cảm thấy mâu thuẫn và than thở: “Tôi đến đây với một tầm nhìn lớn. Và sau đó nó bị chia thành nhiều mảnh và tôi đã chế tạo ra một thứ gì đó chỉ với một mảnh ”.

Hầu hết các dự án ACCEL đều trải qua các bước chuyển đổi tương tự. Tác động cục bộ của chúng rất bùng nổ, nhưng tương đối ngắn. Mặc dù ban đầu, nhiều người tạo ra cơ hội việc làm đáng kể cho địa phương, nhưng cuối cùng họ có xu hướng rời Detroit để được tiếp cận nhiều hơn với vốn, tài năng và kiến thức ngành cụ thể cần thiết để đảm bảo các vòng tài trợ lớn hơn. Điều quan trọng, điều này cho thấy vấn đề với mô hình Thung lũng Silicon không phải là tinh thần kinh doanh có tốc độ phát triển cao không thể xuất hiện từ những nơi nghèo nàn. Các công ty khởi nghiệp thành công theo nghĩa truyền thống đã xuất hiện từ ACCEL, nhưng họ đã thất bại trong việc tạo ra tác động lâu dài đến cộng đồng địa phương bởi vì cách tiếp cận mở rộng quy mô của họ tập trung vào việc mở rộng nhanh chóng bằng mọi giá - cuối cùng tách thành công ra khỏi quê hương của chính họ.

Ngược lại, GREEN đã có một cách tiếp cận khác biệt rõ rệt để mở rộng quy mô. Trong nghiên cứu của mình, chúng tôi nhận thấy rằng, GREEN khuyến khích những người sáng lập phát triển các dự án của họ thông qua mô hình kinh doanh, tức là một mô hình mà các doanh nhân sử dụng lại và kết hợp các nguồn lực đã có sẵn, thay vì tìm kiếm tài trợ từ các nguồn bên ngoài. Những người sáng lập này đã xây dựng mối quan hệ phong phú với các đối tác địa phương và họ tìm kiếm những cách sáng tạo để tận dụng các nguồn lực sẵn có trong môi trường địa phương của họ để giải quyết các vấn đề cấp bách của địa phương. Điều này có nghĩa là các ý tưởng mạo hiểm của họ đã được đưa vào hệ sinh thái Detroit, phát triển sâu và chậm thay vì rộng rãi và nhanh chóng. Nhóm nghiên cứu gọi đây là quy mô sâu.

Ví dụ, một liên doanh mà nhóm theo dõi đã phát triển một công cụ để giúp người cao niên quản lý thuốc của họ. Mặc dù ban đầu họ nhận được lời đề nghị từ một hiệu thuốc lớn sẽ cho phép họ mở rộng quy mô trên toàn quốc, nhưng thay vào đó, họ đã chuyển đổi thành một công ty thiết kế-dịch vụ, áp dụng các năng lực cốt lõi của mình trong thiết kế sản phẩm chăm sóc người cao tuổi để giải quyết các vấn đề cụ thể ở Detroit với sự hợp tác của các bệnh viện địa phương, cộng đồng sống và các công ty bảo hiểm. Suy nghĩ về quyết định này, người sáng lập bày tỏ cam kết của mình với triết lý mà ông gọi là “tăng trưởng theo chiều sâu”: “Chúng tôi sẽ không sớm bay khắp đất nước,” ông giải thích, “bởi vì hoạt động cộng đồng rất được bản địa hóa.” Tương tự, một người sáng lập khác đã tham gia GREEN với hy vọng xây dựng một nhà máy tái chế lốp xe phế thải, nhưng cuối cùng lại tạo ra một nền tảng huy động người dân địa phương thu gom lốp xe phế thải trong khu vực của họ và làm việc với các trường thiết kế địa phương để cải tiến lốp xe thành các dự án nghệ thuật.

Những liên doanh này không bao giờ mở rộng ra ngoài Detroit, nhưng họ đã triển khai thành công các giải pháp tùy chỉnh theo vị trí cụ thể để giải quyết các vấn đề về vị trí cụ thể. Một công ty đã giảm bớt tình trạng thất nghiệp tại địa phương bằng cách cung cấp cho hơn 200 doanh nhân ẩm thực có hoàn cảnh khó khăn quyền tiếp cận không gian bếp được cấp phép trong các nhà thờ địa phương, nguyên liệu tươi sống từ nông dân thành thị và khách hàng địa phương thông qua chợ nông sản địa phương. Một giải pháp khác đã giải quyết vấn đề thiếu thốn thực phẩm của thành phố bằng cách biến các cửa hàng ở góc phố, trung tâm cộng đồng, trường học địa phương và trạm xăng thành trung tâm phân phối thực phẩm tươi sống. Như một người sáng lập GREEN đã mô tả một cách hùng hồn triết lý tăng trưởng của công ty mình: “Tôi muốn chúng ta giống như một cây sồi, lấy hết năng lượng của mình trong 20 đến 50 năm đầu tiên để tạo ra những gốc rễ sâu và sâu, (và sau đó) tạo ra rất nhiều , con cái giàu có (và trở thành) mỏ neo của hệ sinh thái.”

Nói rõ hơn, những người sáng lập từ cả GREEN và ACCEL đều được thúc đẩy bởi một sứ mệnh chung là hồi sinh Detroit. Nhưng những cách tiếp cận khác nhau về tăng trưởng đã khiến họ tạo ra những tác động rất khác nhau. Trong khi các dự án liên doanh tập trung vào việc mở rộng quy mô mở rộng ra ngoài Detroit để tăng vốn đầu tư cho các vòng gọi vốn tiếp theo của họ, thì các dự án mở rộng quy mô sâu thay vì đầu tư vào việc thúc đẩy các mối quan hệ lâu dài, địa phương, tận dụng các nguồn lực địa phương và giải quyết các vấn đề địa phương.

Điều này cho thấy có lẽ đã đến lúc chúng ta phải suy nghĩ lại cách hiểu về sự phát triển địa phương dựa trên tinh thần khởi nghiệp. Các học giả đều nhấn mạnh một cách đúng đắn thực tế rằng việc xóa đói giảm nghèo ở địa phương đòi hỏi phải nuôi dưỡng các dự án phát triển. Tuy nhiên, sự tập trung mạnh mẽ vào mức độ phát triển của các dự án thường có thể che lấp những khác biệt quan trọng về cách các dự án phát triển. Nghiên cứu của chúng tôi minh họa rằng, mở rộng nhanh chóng, được hỗ trợ bởi vốn đầu tư mạo hiểm không phải là cách duy nhất để phát triển - các dự án liên doanh cũng có thể phát triển bằng cách tăng cường sự gắn bó với địa phương, đồng thời cung cấp và phát triển các nguồn lực địa phương.

Nếu mục tiêu là khai thác sức mạnh của tinh thần kinh doanh để hồi sinh những nơi nghèo khó, chúng ta cần nghĩ về các dự án kinh doanh không phải là phương tiện đầu tư được thiết kế để tối đa hóa lợi nhuận, mà là các nền tảng hợp tác cho phép chúng ta tận dụng các nguồn lực địa phương theo những cách sáng tạo để giải quyết các vấn đề cấp bách của địa phương. Và sự thay đổi tư duy này không chỉ có ý nghĩa đối với cách các nhà sáng lập và cố vấn nghĩ về các dự án kinh doanh mới, mà còn đối với cách các nhà hoạch định chính sách hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp.

Nhiều công ty thúc đẩy (bao gồm ACCEL) nhận được nguồn tài trợ đáng kể từ các cơ quan chính quyền địa phương, thường là trước áp lực ngày càng tăng của chính phủ trong việc đổ tiền của chính phủ vào việc giải quyết tình trạng nghèo đói ở đô thị. Nhưng những công cụ tăng tốc như thế này được thúc đẩy bằng cách đảm bảo lợi tức đầu tư của họ và do đó, họ thúc đẩy những người sáng lập theo đuổi các chiến lược mở rộng quy mô mà ít có khả năng giúp ích cho nền kinh tế địa phương của họ, chẳng hạn như áp dụng các công cụ tự động hóa quy mô lớn thay vì thuê nhân viên địa phương. Để tránh điều này, các nhà hoạch định chính sách nên tập trung rõ ràng vào việc hỗ trợ các liên doanh sẽ tạo ra các giải pháp mới cho các vấn đề địa phương bằng cách tái sử dụng các nguồn lực địa phương - tức là các liên doanh có quy mô sâu rộng.

Như Joel Bothello, Chủ tịch Viện nghiên cứu của Đại học Concordia về Khả năng phục hồi và các tổ chức, tóm tắt ngắn gọn: “Chúng ta cần bớt quảng cáo hóa quy mô chớp nhoáng trong tinh thần kinh doanh và chú ý nhiều hơn đến việc‘ mở rộng quy mô sâu ’để giải quyết các vấn đề địa phương theo cách lâu dài hơn”.

Các liên doanh tập trung vào việc mở rộng quy mô có thể đạt được thành công về mặt tài chính, nhưng chúng sẽ không bao giờ tự mình biến Detroit thành Thung lũng Silicon. Để tạo ra tác động có ý nghĩa đối với cộng đồng địa phương, các nhà lãnh đạo doanh nghiệp và các nhà hoạch định chính sách nên nuôi dưỡng tư duy mở rộng quy mô sâu rộng, hỗ trợ không chỉ các dự án mang lại lợi nhuận cao mà còn hỗ trợ các dự án phát triển ở những nơi nghèo hơn để đạt được khả năng tự lực bền vững.

Đức Nguyễn