Bộ Tài chính: Đề xuất tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá

Bộ Tài chính đang lấy ý kiến về đề nghị xây dựng dự án Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi). Một trong những đề xuất đầu tiên của dự thảo là tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với mặt hàng có hại cho sức khỏe như thuốc lá, rượu, bia. Bộ Tài chính cho rằng, mặc dù đã tăng thuế tiêu thụ đặc biệt nhưng thời gian qua, tỷ lệ hút thuốc lá ở nước ta vẫn giữ mức cao. Vẫn còn 42,3% nam giới hút thuốc (số liệu năm 2020).

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), hút thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây ra tử vong trên thế giới. Sử dụng thuốc lá gây ra 25 căn bệnh, trong đó có ung thư phổi, ung thư thanh quản, ung thư miệng, dạ dày, bàng quang, tụy... và là nguyên nhân của 90% các ca ung thư phổi, 75% các ca bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.

Cũng theo báo cáo của WHO thì các biện pháp phòng chống thuốc lá đã tăng đáng kể trong thập kỉ qua. Theo đó, năm 2007 chỉ có khoảng 1 tỷ người (15% dân số thế giới) được tiếp cận với ít nhất một biện pháp phòng chống thuốc lá. Ngày nay, có khoảng 4,7 tỷ người (chiếm 63% dân số thế giới) được tiếp cận ít nhất một chiến dịch phòng chống thuốc lá với những cảnh báo mạnh mẽ hoặc được tiếp cận những nơi công cộng cấm hút thuốc.

Hiện nay, các nước trên thế giới đang triển khai nhiều biện pháp để ngăn chặn tình trạng hút thuốc lá và biện pháp đầu tiên đó là tăng thuế thuốc lá. Đơn cử, vào năm 2000, giá của một bao thuốc lá tại Pháp là 3,2 EUR, mức giá này đã tăng lên hơn gấp đôi tính đến năm 2016 là 7 EUR cho một bao thuốc. Thời điểm hiện tại, một người hút thuốc tại Pháp sẽ phải chịu mức thuế khoảng 7,90 EUR (khoảng 200.000 đồng) cho thói quen hút thuốc của mình. Mức giá tăng mạnh trong nhiều năm liền khiến lượng thuốc lá bán ra tại Pháp giảm theo thời gian. 

Theo báo cáo của Bộ Y tế Pháp, trong ba tháng sau khi tăng giá 1 EUR, doanh số tiêu thụ thuốc lá giảm tới gần 20%. Bên cạnh đó, trong giai đoạn 2016 - 2017, tỷ lệ người trong độ tuổi từ 18 - 75 hút thuốc hàng ngày giảm từ 29 - 27%. Số người cũng giảm từ 13 xuống 12 triệu người trong giai đoạn này. Pháp dự kiến sẽ tăng giá của một bao thuốc lên tới 10 EUR trong năm 2020. Mức giá này là đủ cao làm cho người Pháp hút ít hơn, đồng thời ngân sách vẫn thu được ở mức 5,5 tỷ EUR tiền thuế

Mức thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá hiện nay ở Việt Nam là 75% tính trên giá xuất xưởng. Theo Bộ Y tế, tỷ lệ này tính theo giá bán lẻ chỉ chiếm khoảng 38,85%. Mức thuế này còn cách xa khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) là 70% giá bán lẻ.Việt Nam là nước có mức thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá thấp gần nhất trong khu vực ASEAN. 

Cuối năm ngoái, Bộ Y tế đã đề nghị cấm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng vì có hại sức khỏe, nguy cơ cao tiềm ẩn và phát sinh các tệ nạn xã hội.

Việc tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá sẽ góp phần định hướng sản xuất cho doanh nghiệp, điều tiết thu nhập của người tiêu dùng đồng thời tăng nguồn thu cho ngân sách … Đồng thời, nghiên cứu áp dụng bổ sung thuế tuyệt đối để loại trừ, giảm sử dụng thuốc lá chất lượng thấp, giá thấp cũng như có lộ trình đảm bảo tăng thuế tuyệt đối qua các năm, tương ứng với tốc độ lạm phát.

Ngọc Phi (TH)