 |
| 5 trụ cột cho một chiến lược bền vững |
Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội XIV của Đảng đánh dấu một bước tiến quan trọng trong tư duy phát triển khi xác định kinh tế tư nhân là một động lực rất quan trọng của nền kinh tế quốc dân. Đây không chỉ là sự tiếp nối tinh thần đổi mới từ Đại hội VI, mà còn thể hiện tầm nhìn dài hạn về vai trò chiến lược của khu vực tư nhân trong việc thúc đẩy tăng trưởng nội lực, đổi mới sáng tạo và hội nhập sâu rộng vào kinh tế toàn cầu.
Tuy nhiên, để khu vực này thực sự trở thành “động lực quan trọng nhất”, theo ông Nguyễn Quang Huy (Trường Đại học Nguyễn Trãi), cần hội tụ ba trụ cột nền tảng: thể chế tài chính minh bạch, hạ tầng dữ liệu hiện đại và năng lực con người thích ứng. Ba yếu tố này không thể tách rời, mà cần phối hợp chặt chẽ để tạo nên một hệ sinh thái phát triển tư nhân bền vững.
Thể chế tài chính: Minh bạch và bình đẳng trong tiếp cận vốn
Một rào cản lớn đối với doanh nghiệp tư nhân, đặc biệt là nhóm vừa và nhỏ là khó khăn trong việc tiếp cận vốn do hệ thống tín dụng hiện nay vẫn chủ yếu dựa vào tài sản thế chấp. Để thay đổi điều này, cần xây dựng hệ thống dữ liệu tài chính quốc gia liên thông giữa các cơ quan như ngân hàng, thuế, bảo hiểm, kho bạc, hải quan… Qua đó hình thành hồ sơ tín dụng số phản ánh dòng tiền và lịch sử hoạt động thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào tài sản.
Bên cạnh đó, cơ sở dữ liệu về tài sản bảo đảm cần được hoàn thiện, cho phép doanh nghiệp linh hoạt thế chấp các loại tài sản như động sản, hợp đồng, hàng hóa, hay quyền tài sản trong tương lai. Đây là giải pháp giúp các doanh nghiệp nhỏ có thêm “tài sản tín dụng” thông qua dữ liệu số hóa và pháp lý minh bạch.
Một giải pháp khác là bảo lãnh tín dụng công – tư. Thay vì phân tán, các quỹ bảo lãnh cần được tái cấu trúc thành một mạng lưới thống nhất, sẵn sàng chia sẻ rủi ro (50–80%) với ngân hàng, ưu tiên các lĩnh vực như công nghệ, công nghiệp phụ trợ, sản xuất xanh, và đổi mới sáng tạo.
Số hóa dữ liệu: Dấu chân tín dụng số là "tài sản mới" của doanh nghiệp
Trong nền kinh tế hiện đại, số hóa không chỉ là công nghệ, mà là thể chế của niềm tin. Khi mọi hóa đơn, giao dịch, dòng tiền đều được ghi nhận và kết nối, dữ liệu trở thành một “tài sản tín nhiệm” có giá trị.
Dữ liệu này không chỉ giúp doanh nghiệp tiếp cận tín dụng ngân hàng một cách công bằng hơn, mà còn mở rộng cơ hội tiếp cận thị trường vốn, trái phiếu và chứng khoán. Tuy nhiên, để hiện thực hóa điều này, cần phát triển thị trường chứng khoán và trái phiếu doanh nghiệp đa tầng, trong đó có phân khúc riêng cho doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Khung pháp lý cho trái phiếu SME cũng cần được thiết kế đơn giản nhưng vẫn đảm bảo minh bạch thông tin, kiểm toán và giám sát để tạo dựng niềm tin cho nhà đầu tư.
Hiện nay, dòng vốn vẫn chủ yếu tập trung vào khối doanh nghiệp lớn, doanh nghiệp nhà nước hoặc FDI – nơi có hồ sơ minh bạch hơn. Muốn dòng vốn chảy về khu vực tư nhân năng động, cần giảm chi phí giao dịch cho khoản vay nhỏ và đa dạng hóa công cụ tài chính: từ cho thuê tài chính, bao thanh toán đến tài chính chuỗi cung ứng.
Ngân hàng số và fintech tín dụng nếu được quản lý hiệu quả, có thể đóng vai trò cầu nối, đưa vốn đến các hộ kinh doanh và doanh nghiệp siêu nhỏ – những đối tượng lâu nay ít có cơ hội tiếp cận vốn chính thức.
Vốn quốc tế và quản trị minh bạch là đòn bẩy cho phát triển dài hạn
Một hệ sinh thái tài chính lành mạnh không thể thiếu các quỹ đầu tư tư nhân, quỹ mạo hiểm trong nước, nhằm hình thành kênh vốn linh hoạt, giảm sự phụ thuộc vào tín dụng truyền thống. Việt Nam đang thu hút ngày càng nhiều sự quan tâm từ nhà đầu tư quốc tế, nhưng vẫn còn thiếu nền tảng pháp lý và minh bạch để tiếp nhận dòng vốn dài hạn một cách bền vững.
Do đó, cần nâng cao chuẩn mực quản trị doanh nghiệp, bảo vệ cổ đông thiểu số, phát triển thị trường M&A và IPO thực chất. Khi hệ thống pháp lý được củng cố, dòng vốn quốc tế sẽ không chỉ mang theo tài chính, mà còn mang đến công nghệ, tri thức và mạng lưới toàn cầu, những yếu tố giúp tăng tốc khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp Việt.
Cuối cùng, không thể không nhắc đến yếu tố then chốt: con người. Doanh nhân Việt Nam cần được trang bị tư duy chiến lược, khả năng quản trị hiện đại và khát vọng toàn cầu. Việc đào tạo đội ngũ lãnh đạo doanh nghiệp, quản trị cấp trung và nhân lực số chính là khoản đầu tư nền tảng cho sự phát triển dài hạn của khu vực tư nhân.
