Thứ bảy 19/07/2025 06:36
Hotline: 024.355.63.010
Thời cuộc

Pháp luật nên bày “nhiều món” để người kinh doanh lựa chọn

12/10/2020 00:00
Những tranh luận về việc có hay không điều chỉnh hộ kinh doanh trong Luật Doanh nghiệp vẫn chưa kết thúc sau cuộc làm việc của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hôm đầu tuần.

Ông Phan Đức Hiếu, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế quản lý kinh tế Trung ương

Ở góc độ chuyên gia, ông có thể làm rõ hộ kinh doanh khác với các loại hình kinh doanh thế nào?

Để hình dung sự khác nhau, tôi muốn vẽ một sơ đồ.

Mô hình doanh nghiệp

Mô hình doanh nghiệp

Trong Luật Doanh nghiệp hiện tại, có 4 loại tổ chức có tư cách pháp lý độc lập, gồm doanh nghiệp cổ phần, công ty TNHH, doanh nghiệp tư nhân, công ty hợp danh. Mỗi tổ chức này có tên riêng, có bộ máy hoạt động, có tài sản, nhân danh chính tổ chức đó tham gia giao dịch trên thị trường; là chủ thể độc lập với tổ chức, cá nhân đã thành lập nên tổ chức đó.

Cá nhân, tổ chức tham gia thành lập các tổ chức này bằng cách góp vốn vào tổ chức đó. Về lý thuyết, các tổ chức kinh doanh trên có thể tồn tại lâu dài, không phụ thuộc vào người đã tham gia thành lập nên nó. Tổ chức, cá nhân tham gia thành lập có thể rút lui bằng cách chuyển nhượng vốn cho người khác và không làm thay đổi các tổ chức đó...

Còn hộ kinh doanh thì sao?
Cá nhân, tổ chức tham gia thành lập các tổ chức này bằng cách góp vốn vào tổ chức đó. Về lý thuyết, các tổ chức kinh doanh trên có thể tồn tại lâu dài, không phụ thuộc vào người đã tham gia thành lập nên nó. Tổ chức, cá nhân tham gia thành lập có thể rút lui bằng cách chuyển nhượng vốn cho người khác và không làm thay đổi các tổ chức đó...
Trong Luật Doanh nghiệp hiện tại, có 4 loại tổ chức có tư cách pháp lý độc lập, gồm doanh nghiệp cổ phần, công ty TNHH, doanh nghiệp tư nhân, công ty hợp danh. Mỗi tổ chức này có tên riêng, có bộ máy hoạt động, có tài sản, nhân danh chính tổ chức đó tham gia giao dịch trên thị trường; là chủ thể độc lập với tổ chức, cá nhân đã thành lập nên tổ chức đó.

Hộ kinh doanh là một hình thức kinh doanh, tồn tại độc lập, bên cạnh các hình thức trên. Ngoài ra, hộ kinh doanh không được trực tiếp điều chỉnh, mà là gián tiếp được điều chỉnh bởi Luật Doanh nghiệp, bằng một nghị định hướng dẫn thi hành Luật Doanh nghiệp.

Vấn đề lớn nhất hiện nay là tên của mô hình kinh doanh này là “hộ kinh doanh”. Tên này khiến nhiều người khó hình dung ra đúng bản chất của nó. Quy định hiện hành cũng không xác định rõ địa vị pháp lý của mô hình kinh doanh này.

Phải thừa nhận, cái tên này đã được dùng nhiều năm, với những lý do lịch sử, nên có khá nhiều sự lấn cấn khi phân loại hoạt động này, nhưng về bản chất, hộ kinh doanh là một cá nhân đi kinh doanh. Cá nhân đi kinh doanh đó được gọi là chủ hộ kinh doanh, là người đứng ra chịu trách nhiệm và thực hiện mọi giao dịch kinh doanh. Nói một cách nôm na, đây là cơ sở kinh doanh của cá nhân đó. Mô hình này vì vậy rất đơn giản và cần rất ít quy định pháp luật để điều chỉnh so với các mô hình kinh doanh khác. Ví dụ, không cần quy định về quản trị, góp vốn, tên gọi, phá sản, giải thể, chia tách… Việc gia nhập thị trường hay rút lui của mô hình này cũng vậy, đơn giản, nhanh chóng.

Đúng ra, nên thay đổi tên gọi của mô hình kinh doanh này, nhưng thời điểm này thì chưa nên vì có thể tác động lớn đến hệ thống pháp luật.

Điều gì xảy ra khi hộ kinh doanh trở thành đối tượng điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp, thưa ông?

Người kinh doanh sẽ có thêm lựa chọn được pháp luật bảo hộ. Đối tác, bạn hàng có thêm có sở pháp lý để làm việc với hộ kinh doanh, mà không phải lo về việc có phải chuyển thành doanh nghiệp hay xóa bỏ hộ kinh doanh.

Thực tế, việc làm ăn của hộ kinh doanh theo quy định hiện hành có nhiều giới hạn về quyền kinh doanh, như chỉ được đăng ký kinh doanh tại một địa điểm, sử dụng dưới 10 lao động, không được xuất nhập khẩu, nếu muốn kinh doanh vượt ra ngoài địa điểm đăng ký thì phải thông báo cho cơ quan thuế, cơ quan quản lý kinh doanh...

Trong chương về hộ kinh doanh tại Dự thảo Luật Doanh nghiệp sửa đổi, các giới hạn này không còn...

Hạn chế pháp luật tạo ra rủi ro cho hộ kinh doanh và đối tác, bạn hàng. Quan trọng hơn, nguồn lực đầu tư dưới hình thức này không có cơ hội đầy đủ để phát huy tối đa lợi ích.

Quy định mới xóa bỏ tất cả hạn chế nói trên và đảm bảo hộ kinh doanh là một hình thức kinh doanh, để đa dạng hóa hình thức kinh doanh cho nhà đầu tư lựa chọn; thông qua đó thúc đẩy hoạt động đầu tư, kinh doanh. Trong phạm vi điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp, sẽ chỉ quy định về địa vị pháp lý và quyền kinh doanh của hộ kinh doanh, tương tự như đối với các loại hình kinh doanh khác đang được quy định tại Luật Doanh nghiệp.

Các cơ chế và quy định khác áp dụng đối với hộ kinh doanh, như thuế, kế toán… không có gì thay đổi so với quy định hiện tại. Tôi chia sẻ quan điểm là, sự minh bạch và rõ ràng này tốt cho cả hộ kinh doanh, cả môi trường kinh doanh...

Nhưng nếu hộ kinh doanh muốn làm lớn, thì có thể đăng ký thành lập doanh nghiệp tư nhân hay các hình thức khác...

Trước hết, nên coi việc lựa chọn mô hình kinh doanh nào là của nhà đầu tư. Công việc của luật pháp là đa dạng hóa sự lựa chọn đó, phù hợp hơn với khẩu vị của nhiều nhà đầu tư khác nhau, không nên áp đặt bởi quy định pháp luật.

Có thể khi bắt đầu, họ muốn thử sức với hình thức là hộ kinh doanh để có sự linh hoạt cả về thủ tục hành chính và quản trị, để dần tích lũy kinh nghiệm. Khi kinh doanh phát đạt, doanh thu lớn hơn, nhu cầu lao động cần nhiều hơn, quan hệ kinh doanh phức tạp hơn... hoặc do yêu cầu của đối tác cần sự chuyên nghiệp hơn trong mô hình hoạt động, họ sẽ chủ động chuyển đổi. Hoặc nhà đầu tư có bài toán lợi ích - chi phí khác mà họ sẽ lựa chọn mô hình hộ hay mô hình khác...

Có nghĩa, pháp luật bày “một mâm cơm”, có nhiều “món”, người kinh doanh có quyền chọn món. Đây là lý do tôi cho rằng, đưa hộ kinh doanh vào một chương của Luật Doanh nghiệp là có lợi cho người kinh doanh. Hơn thế, nền kinh tế sẽ hưởng lợi khi nguồn lực trong dân được kích hoạt tối đa, cả về nguồn vốn, tạo việc làm...

Khánh An

Tin bài khác
TS. Nguyễn Tuấn Quang: Việt Nam khẩn trương xây dựng thị trường carbon quốc gia

TS. Nguyễn Tuấn Quang: Việt Nam khẩn trương xây dựng thị trường carbon quốc gia

Việt Nam đang gấp rút hoàn thiện hành lang pháp lý để vận hành thử nghiệm thị trường carbon cuối năm 2025. Đây là giải pháp then chốt hiện thực hóa cam kết Net Zero 2050.
Không để gián đoạn dòng chảy vốn đầu tư công nửa cuối năm 2025

Không để gián đoạn dòng chảy vốn đầu tư công nửa cuối năm 2025

Với tổng kế hoạch vốn đầu tư công lên tới hơn 818.000 tỷ đồng, Chính phủ đang đặt mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch trong năm 2025. Đây là thách thức không nhỏ, nhưng theo những tín hiệu tích cực từ kết quả 6 tháng đầu năm, mục tiêu này không phải là bất khả thi.
Đà Nẵng kiến nghị Chính phủ cho thí điểm một số cơ chế đặc thù tạo động lực cho mô hình tăng trưởng mới

Đà Nẵng kiến nghị Chính phủ cho thí điểm một số cơ chế đặc thù tạo động lực cho mô hình tăng trưởng mới

Phát biểu tại Hội nghị trực tuyến Chính phủ với địa phương về kịch bản tăng trưởng kinh tế năm 2025 và các nhiệm vụ, giải pháp để thực hiện mục tiêu tăng trưởng năm 2025, lãnh đạo TP. Đà Nẵng đã kiến nghị loạt giải pháp lớn để đạt mục tiêu tăng trưởng.
Phát triển năng lượng tái tạo: Giải pháp bền vững cho an ninh năng lượng và thích ứng biến đổi khí hậu

Phát triển năng lượng tái tạo: Giải pháp bền vững cho an ninh năng lượng và thích ứng biến đổi khí hậu

Trong bối cảnh nhu cầu điện ngày càng tăng cùng với áp lực từ biến đổi khí hậu, Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức lớn trong đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững.
Sàn giao dịch carbon sắp vận hành, Việt Nam quyết liệt chuyển dịch xanh

Sàn giao dịch carbon sắp vận hành, Việt Nam quyết liệt chuyển dịch xanh

Ngày 17/7/2025, Bộ Tài chính phối hợp cùng Chương trình Đối tác Chuyển dịch Năng lượng Đông Nam Á (ETP - UNOPS) tổ chức Hội thảo tham vấn về xây dựng mô hình vận hành sàn giao dịch tín chỉ các-bon, nhằm chuẩn bị cho giai đoạn thí điểm thị trường các-bon từ năm 2025 đến 2028.
Người lao động mong tăng lương tối thiểu để ổn định sống

Người lao động mong tăng lương tối thiểu để ổn định sống

Giữa bối cảnh lạm phát và chi phí sinh hoạt tăng, người lao động Việt Nam đang rất mong mỏi tăng lương tối thiểu để đảm bảo cuộc sống ổn định.
Chuyển đổi số khu vực công: Nền tảng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội

Chuyển đổi số khu vực công: Nền tảng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội

Sáng 17/7 tại Hà Nội đã diễn ra Diễn đàn “Chuyển đổi số khu vực công – Tiền đề cho phát triển kinh tế xã hội”, thu hút các đại biểu là lãnh đạo các bộ, ngành, viện nghiên cứu, doanh nghiệp nhà nước, tổ chức công nghệ, cùng nhiều chuyên gia trong và ngoài nước.
TP. Hồ Chí Minh đón hơn 5,2 tỷ USD kiều hối trong nửa đầu năm 2025

TP. Hồ Chí Minh đón hơn 5,2 tỷ USD kiều hối trong nửa đầu năm 2025

Theo số liệu vừa công bố từ Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chi nhánh Khu vực 2, tổng lượng kiều hối chuyển về TP. Hồ Chí Minh trong 6 tháng đầu năm 2025 đạt 5,23 tỷ USD, tăng nhẹ so với cùng kỳ năm ngoái.
Ông Phan Đức Hiếu: Cải cách thực chất phải đi từ tư duy đến hành động

Ông Phan Đức Hiếu: Cải cách thực chất phải đi từ tư duy đến hành động

Theo ông Phan Đức Hiếu, Nghị quyết 68 hướng đến giảm phiền hà, tăng bảo vệ và khơi thông nguồn lực cho doanh nghiệp tư nhân. Báo chí cần hiểu sâu sắc để phản biện hiệu quả.
Thúc đẩy cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân vì mục tiêu tăng trưởng

Thúc đẩy cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân vì mục tiêu tăng trưởng

Để đạt được mục tiêu tăng trưởng năm 2025, Bộ Tài chính đề xuất cần tiếp tục triển khai hiệu quả Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 198/2025/QH15 của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân.
Bộ Tài chính đề xuất hai kịch bản tăng trưởng kinh tế năm 2025: Hà Nội cần đạt 8,5%

Bộ Tài chính đề xuất hai kịch bản tăng trưởng kinh tế năm 2025: Hà Nội cần đạt 8,5%

Sáng 16/7, tại Hội nghị trực tuyến giữa Chính phủ và các địa phương nhằm thảo luận về kịch bản tăng trưởng kinh tế năm 2025 và các nhiệm vụ, giải pháp triển khai, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết Bộ đã xây dựng và trình hai kịch bản tăng trưởng cho năm 2025.
Chủ tịch nước Lương Cường: Việt Nam đồng hành cùng doanh nghiệp APEC vì tương lai xanh và số

Chủ tịch nước Lương Cường: Việt Nam đồng hành cùng doanh nghiệp APEC vì tương lai xanh và số

Ngày 16/7, tại Khách sạn Pullman thành phố Hải Phòng, Chủ tịch nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam Lương Cường đã tham dự và phát biểu khai mạc Kỳ họp lần thứ ba năm 2025 của Hội đồng Tư vấn Kinh doanh APEC (ABAC III).
Từ bài học Hàn Quốc, Đài Loan đến chiến lược tăng trưởng mới cho Việt Nam

Từ bài học Hàn Quốc, Đài Loan đến chiến lược tăng trưởng mới cho Việt Nam

Tại Diễn đàn “Xác lập mô hình tăng trưởng mới cho Việt Nam giai đoạn 2026-2030, định hướng đến năm 2045”, TS. Nguyễn Bá Hùng đã chỉ ra những bài học tăng trưởng từ Hàn Quốc và Đài Loan (Trung Quốc), đây là cơ sở để Việt Nam hoạch định con đường phát triển riêng.
Miễn thuế đất: Cú hích mới cho tái cơ cấu nông nghiệp Việt Nam

Miễn thuế đất: Cú hích mới cho tái cơ cấu nông nghiệp Việt Nam

Tái cơ cấu nông nghiệp, miễn thuế đất sản xuất... là chìa khóa mở ra kỷ nguyên mới cho nông nghiệp Việt Nam, thúc đẩy chuỗi giá trị và tăng sức cạnh tranh quốc tế.
Sáu câu hỏi cho tương lai kinh tế Việt Nam: Cần câu trả lời cấp thiết

Sáu câu hỏi cho tương lai kinh tế Việt Nam: Cần câu trả lời cấp thiết

Tại diễn đàn xác lập mô hình tăng trưởng mới cho Việt Nam, PGS. TS Nguyễn Hồng Sơn đã đặt ra những câu hỏi chiến lược, gợi mở hướng đi cho nền kinh tế Việt Nam.