Thứ ba 08/07/2025 15:38
Hotline: 024.355.63.010
Thời cuộc

Pháp luật nên bày “nhiều món” để người kinh doanh lựa chọn

12/10/2020 00:00
Những tranh luận về việc có hay không điều chỉnh hộ kinh doanh trong Luật Doanh nghiệp vẫn chưa kết thúc sau cuộc làm việc của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hôm đầu tuần.

Ông Phan Đức Hiếu, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế quản lý kinh tế Trung ương

Ở góc độ chuyên gia, ông có thể làm rõ hộ kinh doanh khác với các loại hình kinh doanh thế nào?

Để hình dung sự khác nhau, tôi muốn vẽ một sơ đồ.

Mô hình doanh nghiệp

Mô hình doanh nghiệp

Trong Luật Doanh nghiệp hiện tại, có 4 loại tổ chức có tư cách pháp lý độc lập, gồm doanh nghiệp cổ phần, công ty TNHH, doanh nghiệp tư nhân, công ty hợp danh. Mỗi tổ chức này có tên riêng, có bộ máy hoạt động, có tài sản, nhân danh chính tổ chức đó tham gia giao dịch trên thị trường; là chủ thể độc lập với tổ chức, cá nhân đã thành lập nên tổ chức đó.

Cá nhân, tổ chức tham gia thành lập các tổ chức này bằng cách góp vốn vào tổ chức đó. Về lý thuyết, các tổ chức kinh doanh trên có thể tồn tại lâu dài, không phụ thuộc vào người đã tham gia thành lập nên nó. Tổ chức, cá nhân tham gia thành lập có thể rút lui bằng cách chuyển nhượng vốn cho người khác và không làm thay đổi các tổ chức đó...

Còn hộ kinh doanh thì sao?
Cá nhân, tổ chức tham gia thành lập các tổ chức này bằng cách góp vốn vào tổ chức đó. Về lý thuyết, các tổ chức kinh doanh trên có thể tồn tại lâu dài, không phụ thuộc vào người đã tham gia thành lập nên nó. Tổ chức, cá nhân tham gia thành lập có thể rút lui bằng cách chuyển nhượng vốn cho người khác và không làm thay đổi các tổ chức đó...
Trong Luật Doanh nghiệp hiện tại, có 4 loại tổ chức có tư cách pháp lý độc lập, gồm doanh nghiệp cổ phần, công ty TNHH, doanh nghiệp tư nhân, công ty hợp danh. Mỗi tổ chức này có tên riêng, có bộ máy hoạt động, có tài sản, nhân danh chính tổ chức đó tham gia giao dịch trên thị trường; là chủ thể độc lập với tổ chức, cá nhân đã thành lập nên tổ chức đó.

Hộ kinh doanh là một hình thức kinh doanh, tồn tại độc lập, bên cạnh các hình thức trên. Ngoài ra, hộ kinh doanh không được trực tiếp điều chỉnh, mà là gián tiếp được điều chỉnh bởi Luật Doanh nghiệp, bằng một nghị định hướng dẫn thi hành Luật Doanh nghiệp.

Vấn đề lớn nhất hiện nay là tên của mô hình kinh doanh này là “hộ kinh doanh”. Tên này khiến nhiều người khó hình dung ra đúng bản chất của nó. Quy định hiện hành cũng không xác định rõ địa vị pháp lý của mô hình kinh doanh này.

Phải thừa nhận, cái tên này đã được dùng nhiều năm, với những lý do lịch sử, nên có khá nhiều sự lấn cấn khi phân loại hoạt động này, nhưng về bản chất, hộ kinh doanh là một cá nhân đi kinh doanh. Cá nhân đi kinh doanh đó được gọi là chủ hộ kinh doanh, là người đứng ra chịu trách nhiệm và thực hiện mọi giao dịch kinh doanh. Nói một cách nôm na, đây là cơ sở kinh doanh của cá nhân đó. Mô hình này vì vậy rất đơn giản và cần rất ít quy định pháp luật để điều chỉnh so với các mô hình kinh doanh khác. Ví dụ, không cần quy định về quản trị, góp vốn, tên gọi, phá sản, giải thể, chia tách… Việc gia nhập thị trường hay rút lui của mô hình này cũng vậy, đơn giản, nhanh chóng.

Đúng ra, nên thay đổi tên gọi của mô hình kinh doanh này, nhưng thời điểm này thì chưa nên vì có thể tác động lớn đến hệ thống pháp luật.

Điều gì xảy ra khi hộ kinh doanh trở thành đối tượng điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp, thưa ông?

Người kinh doanh sẽ có thêm lựa chọn được pháp luật bảo hộ. Đối tác, bạn hàng có thêm có sở pháp lý để làm việc với hộ kinh doanh, mà không phải lo về việc có phải chuyển thành doanh nghiệp hay xóa bỏ hộ kinh doanh.

Thực tế, việc làm ăn của hộ kinh doanh theo quy định hiện hành có nhiều giới hạn về quyền kinh doanh, như chỉ được đăng ký kinh doanh tại một địa điểm, sử dụng dưới 10 lao động, không được xuất nhập khẩu, nếu muốn kinh doanh vượt ra ngoài địa điểm đăng ký thì phải thông báo cho cơ quan thuế, cơ quan quản lý kinh doanh...

Trong chương về hộ kinh doanh tại Dự thảo Luật Doanh nghiệp sửa đổi, các giới hạn này không còn...

Hạn chế pháp luật tạo ra rủi ro cho hộ kinh doanh và đối tác, bạn hàng. Quan trọng hơn, nguồn lực đầu tư dưới hình thức này không có cơ hội đầy đủ để phát huy tối đa lợi ích.

Quy định mới xóa bỏ tất cả hạn chế nói trên và đảm bảo hộ kinh doanh là một hình thức kinh doanh, để đa dạng hóa hình thức kinh doanh cho nhà đầu tư lựa chọn; thông qua đó thúc đẩy hoạt động đầu tư, kinh doanh. Trong phạm vi điều chỉnh của Luật Doanh nghiệp, sẽ chỉ quy định về địa vị pháp lý và quyền kinh doanh của hộ kinh doanh, tương tự như đối với các loại hình kinh doanh khác đang được quy định tại Luật Doanh nghiệp.

Các cơ chế và quy định khác áp dụng đối với hộ kinh doanh, như thuế, kế toán… không có gì thay đổi so với quy định hiện tại. Tôi chia sẻ quan điểm là, sự minh bạch và rõ ràng này tốt cho cả hộ kinh doanh, cả môi trường kinh doanh...

Nhưng nếu hộ kinh doanh muốn làm lớn, thì có thể đăng ký thành lập doanh nghiệp tư nhân hay các hình thức khác...

Trước hết, nên coi việc lựa chọn mô hình kinh doanh nào là của nhà đầu tư. Công việc của luật pháp là đa dạng hóa sự lựa chọn đó, phù hợp hơn với khẩu vị của nhiều nhà đầu tư khác nhau, không nên áp đặt bởi quy định pháp luật.

Có thể khi bắt đầu, họ muốn thử sức với hình thức là hộ kinh doanh để có sự linh hoạt cả về thủ tục hành chính và quản trị, để dần tích lũy kinh nghiệm. Khi kinh doanh phát đạt, doanh thu lớn hơn, nhu cầu lao động cần nhiều hơn, quan hệ kinh doanh phức tạp hơn... hoặc do yêu cầu của đối tác cần sự chuyên nghiệp hơn trong mô hình hoạt động, họ sẽ chủ động chuyển đổi. Hoặc nhà đầu tư có bài toán lợi ích - chi phí khác mà họ sẽ lựa chọn mô hình hộ hay mô hình khác...

Có nghĩa, pháp luật bày “một mâm cơm”, có nhiều “món”, người kinh doanh có quyền chọn món. Đây là lý do tôi cho rằng, đưa hộ kinh doanh vào một chương của Luật Doanh nghiệp là có lợi cho người kinh doanh. Hơn thế, nền kinh tế sẽ hưởng lợi khi nguồn lực trong dân được kích hoạt tối đa, cả về nguồn vốn, tạo việc làm...

Khánh An

Tin bài khác
Hà Nội mở phiên chất vấn về vấn đề an toàn thực phẩm

Hà Nội mở phiên chất vấn về vấn đề an toàn thực phẩm

Kỳ họp thứ 25 HĐND TP Hà Nội khóa XVI, nhiệm kỳ 2021–2026, khai mạc sáng 8/7/2025, dành thời lượng nửa ngày để thực hiện hoạt động chất vấn về an toàn thực phẩm trên địa bàn thành phố, một vấn đề đang thu hút sự quan tâm đặc biệt của cử tri và dư luận.
Cho phép các địa phương cấp tỉnh bội chi có kiểm soát

Cho phép các địa phương cấp tỉnh bội chi có kiểm soát

Dự thảo Nghị định Luật Ngân sách Nhà nước 2025 cho phép địa phương cấp tỉnh bội chi có kiểm soát, để tạo điều kiện cho các dự án đầu tư phát triển quan trọng.
Thỏa thuận mới với Mỹ mở ra cơ hội tái cấu trúc cho doanh nghiệp Việt

Thỏa thuận mới với Mỹ mở ra cơ hội tái cấu trúc cho doanh nghiệp Việt

Thỏa thuận mới với Mỹ giúp Việt Nam tránh được mức thuế đối ứng 46%, nhưng cũng mở ra một kỷ nguyên thuế cao mới, buộc doanh nghiệp phải tái cấu trúc để tồn tại và thích nghi.
Thủ tướng Chính phủ yêu cầu gỡ vướng để hiện thực hóa phát triển trục Sông Hồng

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu gỡ vướng để hiện thực hóa phát triển trục Sông Hồng

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu các bộ, ngành phối hợp, gỡ vướng mắc để Hà Nội sớm hiện thực hóa trục Sông Hồng, kiến tạo biểu tượng cho Thủ đô.
Xuất khẩu gỗ Việt đối mặt nhiều thách thức, doanh nghiệp chủ động mở rộng thị trường

Xuất khẩu gỗ Việt đối mặt nhiều thách thức, doanh nghiệp chủ động mở rộng thị trường

Thị trường xuất khẩu gỗ Việt Nam đang chịu nhiều tác động từ các cuộc chiến khu vực và xu hướng gia tăng chính sách bảo hộ thương mại tại các thị trường lớn.
Còn nhiều thách thực để kinh tế 2025 đạt mục tiêu tăng trưởng 8%

Còn nhiều thách thực để kinh tế 2025 đạt mục tiêu tăng trưởng 8%

Tăng trưởng GDP 6 tháng đầu năm 2025 đạt 7,52% – một kết quả tích cực, tạo nền tảng quan trọng để hướng tới mục tiêu tăng trưởng 8%. Cục Thống kê đánh giá, dư địa cho tăng trưởng vẫn còn lớn, song cũng thẳng thắn chỉ ra hàng loạt rủi ro và điểm nghẽn cần được tháo gỡ một cách quyết liệt, đồng bộ và kịp thời.
Thủ tướng Chính phủ: Tiến tới xoá room tín dụng theo hạn ngạch

Thủ tướng Chính phủ: Tiến tới xoá room tín dụng theo hạn ngạch

Trong Công điện mới phát đi ngày 6/7, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) khẩn trương trình Chính phủ dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định số 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng trước ngày 15/7.
Chỉ đạo mới của Thủ tướng về chính sách tiền tệ, chính sách tài khóa

Chỉ đạo mới của Thủ tướng về chính sách tiền tệ, chính sách tài khóa

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký Công điện số 104/CĐ-TTg ngày 6/7/2025 về tăng cường hiệu quả điều hành chính sách tiền tệ, chính sách tài khóa và tổ chức sơ kết công tác 6 tháng đầu năm 2025.
Hạ đặt thành công Rotor tổ máy số 1 Nhà máy thủy điện Hòa Bình mở rộng

Hạ đặt thành công Rotor tổ máy số 1 Nhà máy thủy điện Hòa Bình mở rộng

Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và Ban Quản lý dự án Điện 1 phối hợp với các nhà thầu vừa hạ đặt thành công Rotor tổ máy số 1 dự án Thủy điện Hòa Bình mở rộng.
6 tháng đầu năm 2025: Chỉ số sản xuất ngành công nghiệp tăng tới 9,2%

6 tháng đầu năm 2025: Chỉ số sản xuất ngành công nghiệp tăng tới 9,2%

Tính chung 6 tháng đầu năm 2025, chỉ số sản xuất ngành công nghiệp ước tăng 9,2% so với cùng kỳ năm trước, là mức tăng cao nhất kể từ năm 2020 đến nay.
Sản phẩm OCOP – từ địa phương hướng tới thương hiệu Việt Nam toàn cầu

Sản phẩm OCOP – từ địa phương hướng tới thương hiệu Việt Nam toàn cầu

Chương trình OCOP (mỗi xã một sản phẩm) đang bước vào giai đoạn phát triển mới với kỳ vọng vượt ra khỏi phạm vi địa phương để định hình như một thương hiệu quốc gia, hội nhập vững chắc vào thị trường quốc tế.
Thành phố Đà Nẵng mới với nhiều tiềm năng, dư địa để phát triển

Thành phố Đà Nẵng mới với nhiều tiềm năng, dư địa để phát triển

Thành phố Đà Nẵng mới sở hữu 2 sân bay quốc tế, 2 cảng biển loại và hệ thống giao thông khá đồng bộ, kết nối liên hoàn theo trục Bắc - Nam và Đông - Tây. Tất cả sẽ tạo nền tảng vững chắc để Đà Nẵng phát triển trong giai đoạn tới.
Hà Nội đưa kinh tế tư nhân trở thành động lực then chốt vào năm 2030

Hà Nội đưa kinh tế tư nhân trở thành động lực then chốt vào năm 2030

Thực hiện Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế, Hà Nội đang triển khai lộ trình cụ thể với nhiều mục tiêu tham vọng nhằm phát huy tối đa vai trò của khu vực tư nhân trong phát triển kinh tế - xã hội.
Du lịch hồi sinh hàng không Việt bứt tốc vươn tầm quốc tế

Du lịch hồi sinh hàng không Việt bứt tốc vươn tầm quốc tế

Đà phục hồi du lịch bùng nổ đang là bệ phóng cho hàng không Việt. Các hãng bay tăng cường đội tàu, mở rộng mạng lưới, khẳng định vị thế trên bản đồ khu vực.
TP. Hồ Chí Minh: Giải ngân đầu tư công đạt gần 40%, GRDP tăng hơn 6,5%

TP. Hồ Chí Minh: Giải ngân đầu tư công đạt gần 40%, GRDP tăng hơn 6,5%

Trong 6 tháng đầu năm, GRDP của TP. Hồ Chí Minh cũ tăng 7,82%; nếu tính chung sau sáp nhập với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, mức tăng trưởng đạt 6,56%.