Xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang thị trường Trung Quốc vẫn đang đối mặt với nhiều rào cản

Từ vị trí số 3, Trung Quốc đã vươn lên thành thị trường nhập khẩu thủy sản lớn thứ 2 của Việt Nam sau Hoa Kỳ. 

7 sản phẩm thủy sản của Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc nhiều nhất gồm tôm, cua, cá hồi, mực, cá minh thái, cá tuyết, cá tra. Trong đó, tôm là sản phẩm được Trung Quốc nhập khẩu nhiều nhất, chiếm khoảng 40%.

Đến thời điểm này, 128 sản phẩm thủy sản, 805 doanh nghiệp của Việt Nam đã được phía Trung Quốc cấp phép xuất khẩu thủy sản vào thị trường này. Tuy nhiên nhiều doanh nghiệp đang gặp vướng mắc ngay từ khâu đăng ký trên hệ thống thương mại một cửa của Tổng cục Hải quan Trung Quốc.

Hiện hầu hết thủy sản tươi sống xuất khẩu qua cửa khẩu Móng Cái (Quảng Ninh) chưa được phép nhập khẩu chính ngạch tại Đông Hưng (Trung Quốc), mà chỉ cho nhập khẩu tại chợ Móng Cái - Đông Hưng dưới hình thức xuất khẩu cư dân biên giới.

Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường nông sản cho biết Việt Nam đang đàm phán nhằm đa dạng hóa các mặt hàng xuất khẩu. Hiện mặt hàng hàu sống đã cơ bản hoàn thành thủ tục, còn mặt hàng tôm ướp đá và sứa muối tiếp tục được đánh giá nguy cơ.

Ông Trần Văn Út, Giám đốc Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Vĩ Tuyến, cho biết đối với hầu hết thủy sản tươi sống, phía Trung Quốc chưa cho nhập khẩu chính ngạch tại Đông Hưng (Trung Quốc), mà chỉ cho nhập khẩu tại chợ Móng Cái - Đông Hưng dưới hình thức xuất khẩu cư dân biên giới.

“Hiện nay doanh nghiệp không được trực tiếp xuất khẩu theo quy định của phía Trung Quốc và cũng không được ủy thác xuất khẩu cho cá nhân là cư dân biên giới, cũng như không thể xuất hóa đơn kinh doanh điện tử cho cá nhân theo quy định của cơ quan thuế.

Như vậy, doanh nghiệp không thể làm báo cáo tài chính đối với cơ quan thuế”, ông Út nêu thực tế, đồng thời kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có giải pháp và hướng dẫn cụ thể cho các doanh nghiệp xuất khẩu dưới dạng cư dân biên giới để tránh việc sau này cơ quan thuế kiểm tra truy thu thuế thu nhập, doanh nghiệp không thể giải trình được.

Nhiều ý kiến khác cũng phản ánh việc xử lý, phê duyệt hồ sơ đăng ký trên CIFER và phê duyệt hồ sơ đăng ký bổ sung cơ sở bao gói thủy sản sống của phía Trung Quốc thường chậm. Phía Trung Quốc cũng chậm phản hồi đối với hồ sơ đăng ký bổ sung sản phẩm của Việt Nam.

Trong đó, một số doanh nghiệp cho biết chưa kịp thời bố trí nguồn lực để triển khai việc đăng ký trên CIFER, đặc biệt là đăng ký gia hạn.

"Từ tháng 2, SPS Việt Nam đã phối hợp với Trung Quốc. Chúng tôi đã có công văn gửi 5 cơ quan thẩm quyền, để nghị rà soát tất cả các doanh nghiệp đã nộp hồ sơ sang hải quan Trung Quốc mà hiện nay hải quan Trung Quốc chưa phê duyệt để tổng hợp gửi hải quan Trung Quốc. Hai bên đã thống nhất nếu rà soát doanh sách này có vưóng mắc gì phía hải quan Trung Quốc sẽ tập trung tháo gỡ ngay cho phía Việt Nam", ông Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam, cho biết.

Cục Chế biến và Phát triển thị trường Nông sản cũng đề nghị cơ quan quản lý cần tích cực liên hệ với Tổng cục Hải quan Trung Quốc để bố trí họp trực tuyến nhằm trao đổi, giải đáp kịp thời các vướng mắc trong quá trình đăng ký; cùng với đó phải tổ chức tốt các vùng nguyên liệu tập trung gắn với bao gói, chế biến đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật trong xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc.

Hoàng Hà