Vụ án đã thu hút sự chú ý đặc biệt khi các bị cáo như thư ký, tài xế của bị cáo Lan, và chồng là Chu Lập Cơ đưa ra lời khai đáng chú ý trước Hội đồng xét xử (HĐXX).
 |
| Tại phiên tòa, bi cáo Bùi Văn Dũng thừa nhận vận chuyển 108.000 tỷ đồng theo chỉ đạo của bị cáo Trương Mỹ Lan. |
Bị cáo Bùi Văn Dũng, tài xế của Trương Mỹ Lan, khai rằng, nhiệm vụ chính là chở bị cáo Lan đi làm và chở tiền từ Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB) về nhà của bà Lan hoặc trụ sở Công ty CP Tập đoàn Vạn Thịnh Phát (VTP). Với số tiền khổng lồ lên tới 108.000 tỷ đồng và hơn 14,7 triệu USD, bị cáo Dũng khẳng định, mình chỉ là người vận chuyển, không biết rõ về nguồn gốc số tiền và chỉ làm theo chỉ đạo từ thư ký của bị cáo Lan.
Bị cáo Dũng cũng nhấn mạnh: Chỉ là người làm công ăn lương, không được hưởng lợi gì từ các giao dịch này và mong HĐXX xem xét giảm nhẹ hình phạt. Lời khai của bị cáo cho thấy sự hạn chế trong hiểu biết về bản chất của các giao dịch tài chính khổng lồ mà bị cáo chỉ tham gia với tư cách là người vận chuyển.
Bị cáo Trần Thị Hoàng Uyên, thư ký của bị cáo Trương Mỹ Lan, cũng khai rằng, chỉ nhận tiền từ bị cáo Dũng theo chỉ đạo của bị cáo Lan. Uyên chịu trách nhiệm quản lý các thẻ ngân hàng của ông Chu Lập Cơ và hai con gái của bà Lan, cũng như đảm bảo các khoản tiêu dùng không quá hạn. Tuy nhiên, Uyên khẳng định mình không biết về nguồn gốc của số tiền và không ghi chép lại các khoản chi tiêu, đồng thời xin HĐXX xem xét lại trách nhiệm của mình trong vụ án.
Chu Lập Cơ, chồng của bị cáo Trương Mỹ Lan, bị cáo buộc đã giúp vợ rửa hơn 33 tỷ đồng. Theo cáo trạng, bị cáo Cơ mở và sử dụng ba thẻ tín dụng tại SCB để thanh toán cho các dịch vụ xa xỉ và mua sắm nữ trang, kim khí, đá quý trong thời gian sống tại nhiều quốc gia như Việt Nam, Trung Quốc, Pháp, Anh và Italia. Chỉ trong vòng bốn năm, từ 2018 đến 2022, bị cáo đã chi tiêu hơn 225 tỷ đồng thông qua các thẻ này.
Tại phiên tòa, bị cáo Chu Lập Cơ thừa nhận có sử dụng hơn 33 tỷ đồng từ các thẻ tín dụng nhưng khẳng định rằng, không biết nguồn gốc số tiền này, nghĩ rằng đó là tiền lợi nhuận hợp pháp. Ông cho biết, chỉ sau khi đọc cáo trạng mới nhận ra rằng, số tiền này do vợ mình chỉ đạo nhân viên nộp vào thẻ.
Bị cáo Trương Mỹ Lan, trong lời khai của mình, đã lên tiếng bảo vệ chồng, cho rằng, ông Cơ chỉ sử dụng thẻ tín dụng theo yêu cầu của bà nhằm "ủng hộ" Ngân hàng SCB, giúp ngân hàng này đạt được sự công nhận từ các tổ chức tín dụng quốc tế như Visa và Master. Bị cáo Lan khẳng định rằng, chồng bà hoàn toàn không biết về nguồn gốc của số tiền nộp vào thẻ.
Trong suốt phiên tòa, bị cáo Trương Mỹ Lan nhiều lần nhấn mạnh không chỉ đạo các lãnh đạo ngân hàng SCB chi các khoản tiền cho mục đích cá nhân của mình. Bị cáo cũng cho biết, chỉ có 75 tỷ đồng là khoản vay đến hạn thì anh em (cựu lãnh đạo SCB) tự động cơ cấu lại khoản vay.
 |
| Đây là biểu đồ minh họa các khoản tiền liên quan trong vụ án Trương Mỹ Lan, trong phiên tòa ngày 25/9. Thiết kế: HL |
Bị cáo Trương Mỹ Lan cũng đặt vấn đề tại sao chỉ với một hành vi nhưng bà lại bị truy tố cùng lúc với bốn tội danh khác nhau, bao gồm vi phạm quy định về ngân hàng, tham ô tài sản, rửa tiền và vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới. Bị cáo khẳng định mình bị oan trong các cáo buộc tham ô tài sản ở giai đoạn một của vụ án và mong HĐXX xem xét lại trách nhiệm của bà trong từng tội danh.
Vụ án Trương Mỹ Lan đang tiếp tục thu hút sự quan tâm của dư luận khi các tình tiết mới được hé lộ tại phiên tòa. Lời khai của các bị cáo, từ thư ký, tài xế đến chồng của bị cáo Lan, đều có những điểm đáng chú ý và cần được làm rõ thêm từ phía HĐXX. Việc xác định động cơ, vai trò và mức độ liên quan của từng bị cáo sẽ là yếu tố quan trọng để đưa ra những phán quyết chính xác và công bằng.
| Trường hợp bị cáo Trương Mỹ Lan bị truy tố về nhiều tội danh chỉ từ một hành vi, cần xem xét kỹ các quy định trong Bộ luật Hình sự (BLHS) Việt Nam và những nguyên tắc cơ bản trong việc áp dụng pháp luật hình sự. Sau đây là các phân tích từ góc độ pháp lý dựa trên những điều luật có liên quan. 1. Nguyên tắc không bị kết án hai lần cho cùng một hành vi. Theo Điều 13 của Công ước Quốc tế về quyền dân sự và chính trị (ICCPR) mà Việt Nam là thành viên, cũng như theo nguyên tắc không bị kết án hai lần cho cùng một hành vi, một người không thể bị xét xử hoặc bị trừng phạt hai lần cho cùng một tội danh hay hành vi phạm tội. Tuy nhiên, nếu một hành vi vi phạm nhiều yếu tố cấu thành của các tội danh khác nhau thì có thể bị truy tố theo các tội danh tương ứng, phù hợp với quy định trong BLHS Việt Nam. 2. Truy tố nhiều tội danh từ một hành vi. Trong vụ án này, bị cáo Trương Mỹ Lan bị truy tố với bốn tội danh khác nhau: • Vi phạm quy định về ngân hàng (Điều 206 BLHS 2015, sửa đổi bổ sung 2017). • Tham ô tài sản (Điều 353 BLHS 2015, sửa đổi bổ sung 2017). • Rửa tiền (Điều 324 BLHS 2015, sửa đổi bổ sung 2017). • Vận chuyển trái phép tiền tệ qua biên giới (Điều 189 BLHS 2015, sửa đổi bổ sung 2017). Theo nguyên tắc phân loại tội phạm trong BLHS, một hành vi vi phạm có thể phạm vào nhiều điều khoản khác nhau nếu hành vi đó chứa đựng các yếu tố cấu thành của nhiều tội danh. Việc bị cáo Trương Mỹ Lan cho rằng mình bị truy tố cùng lúc với bốn tội danh có thể được phân tích như sau: 3. Phân tích các điều luật liên quan. a. Tội vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến ngân hàng (Điều 206 BLHS 2015, sửa đổi bổ sung 2017). Điều 206 quy định rằng, người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn hoặc thực hiện các hành vi trái pháp luật trong hoạt động ngân hàng, chứng khoán và bảo hiểm gây thiệt hại lớn có thể bị truy tố. Hành vi này có thể liên quan đến việc điều chuyển tiền không đúng quy định hoặc sử dụng hệ thống ngân hàng để phục vụ các mục đích cá nhân, như đã cáo buộc đối với bị cáo Trương Mỹ Lan. b. Tội tham ô tài sản (Điều 353 BLHS 2015, sửa đổi bổ sung 2017). Điều 353 quy định về tội tham ô tài sản, trong đó người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn để chiếm đoạt tài sản nhà nước hoặc tài sản thuộc quyền quản lý của mình thì có thể bị kết án. Trong trường hợp này, việc bị cáo Trương Mỹ Lan sử dụng tiền của các ngân hàng và tập đoàn quản lý có thể bị coi là hành vi chiếm đoạt tài sản của các tổ chức tài chính và bị truy tố theo tội tham ô. c. Tội rửa tiền (Điều 324 BLHS 2015, sửa đổi bổ sung 2017). Điều 324 quy định tội rửa tiền, áp dụng cho những người thực hiện các hành vi nhằm hợp thức hóa số tiền có được từ hành vi phạm tội. Nếu bị cáo Trương Mỹ Lan hoặc đồng phạm chuyển tiền qua các hệ thống ngân hàng để che giấu nguồn gốc bất hợp pháp của số tiền, thì hành vi này có thể cấu thành tội rửa tiền, ngay cả khi hành vi chính là vi phạm quy định ngân hàng hoặc tham ô. d. Tội vận chuyển trái phép hàng hóa, tiền tệ qua biên giới (Điều 189 BLHS 2015, sửa đổi bổ sung 2017). Điều 189 quy định tội vận chuyển trái phép tiền tệ, hàng hóa qua biên giới. Việc chuyển tiền ra nước ngoài mà không tuân thủ quy định về hải quan, kiểm soát ngoại tệ hoặc các quy định pháp lý khác về xuất nhập khẩu tiền tệ có thể dẫn đến bị truy tố theo tội danh này. 4. Áp dụng nhiều tội danh cho một hành vi: Việc truy tố bị cáo Trương Mỹ Lan theo nhiều tội danh từ một hành vi cụ thể phải đáp ứng điều kiện hành vi của bị cáo thỏa mãn từng cấu thành tội phạm trong các tội danh tương ứng. • Hành vi sử dụng tiền từ hệ thống ngân hàng để trả nợ hoặc chuyển ra nước ngoài có thể thỏa mãn đồng thời các yếu tố cấu thành của tội vi phạm quy định về ngân hàng và tội rửa tiền. • Nếu bị cáo Trương Mỹ Lan hoặc đồng phạm sử dụng tài sản của SCB cho mục đích cá nhân mà không có sự đồng ý của ngân hàng, hành vi này có thể cấu thành tội tham ô. • Hành vi chuyển tiền qua biên giới mà không thông qua các kênh hợp pháp có thể dẫn đến cáo buộc về vận chuyển trái phép tiền tệ. |
