Ước giải ngân vốn đầu tư công 12 tháng đạt trên 77,55% kế hoạch

Giải ngân vốn đầu tư công luôn là một vấn đề lớn trong việc triển khai các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng, phục vụ phát triển kinh tế. Tuy nhiên, theo báo cáo mới nhất từ Bộ Tài chính, tiến độ giải ngân đầu tư công trong năm 2024 vẫn còn rất chậm, đặc biệt là ở một số bộ, ngành và địa phương.

Theo Bộ Tài chính, đến hết tháng 12/2024, tổng số vốn giải ngân của cả nước ước đạt hơn 529,6 nghìn tỷ đồng, đạt 77,55% so với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, thấp hơn so với cùng kỳ năm 2023. Dù tỷ lệ giải ngân tăng dần trong năm nhưng vẫn có đến 30 bộ, ngành và 26 địa phương có tỷ lệ giải ngân thấp hơn mức trung bình chung của cả nước.

Đặc biệt, Thành phố Hồ Chí Minh, một trong những địa phương có kế hoạch đầu tư công lớn nhất trong cả nước với trên 79.263 tỷ đồng, hiện mới chỉ giải ngân được trên 51% kế hoạch. Thành phố này chiếm tới 11,8% kế hoạch đầu tư công của cả nước, vì vậy sự chậm trễ trong giải ngân tại đây ảnh hưởng nhiều đến kết quả chung của cả nước. Một số tỉnh thành khác cũng gặp phải tình trạng giải ngân thấp, như Kon Tum (41,45%), Kiên Giang (41,8%), Bình Phước (49,82%).

Ngoài TP. Hồ Chí Minh, các bộ ngành khác cũng có tỷ lệ giải ngân rất thấp, như Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (2,1%), Ủy ban Dân tộc (6,87%), Đại học Quốc gia Hà Nội (10,31%), Bộ Y tế (15,43%), và Viện Khoa học xã hội Việt Nam (17,78%). Một số dự án ODA, vốn đầu tư phát triển từ ngân sách nhà nước, cũng gặp khó khăn trong việc hoàn thiện thủ tục, dẫn đến việc giải ngân không đạt kế hoạch.

Mặc dù có một số cơ quan giải ngân rất tốt như: Đài Truyền hình Việt Nam, Ngân hàng Chính sách xã hội, và Liên hiệp các Hội Văn học Nghệ thuật với tỷ lệ đạt 100%, nhưng sự chậm trễ tại các bộ ngành và địa phương lớn vẫn gây ra lãng phí nguồn lực và ảnh hưởng đến hiệu quả triển khai các dự án.

Giải ngân đầu tư công tại nhiều địa phương, bộ ngành chưa hiệu quả

Nguyên nhân và giải pháp cải thiện tiến độ giải ngân đầu tư công

Một trong những yếu tố lớn nhất gây chậm tiến độ giải ngân đầu tư công chính là vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng. Việc triển khai các dự án yêu cầu phải có đất sạch, nhưng nhiều địa phương không giải quyết kịp thời các vấn đề về đền bù, tái định cư, và thu hồi đất. Điều này làm chậm việc triển khai các công trình, gây trì hoãn tiến độ.

Các vấn đề liên quan đến quy hoạch sử dụng đất, điều chỉnh dự án theo quy hoạch mới hay thay đổi cơ chế chính sách cũng là một trong những nguyên nhân gây trì hoãn. Nhiều dự án phải thay đổi quy hoạch khi được triển khai, hoặc các quy định chưa đồng bộ gây khó khăn cho các chủ đầu tư trong việc triển khai.

Theo báo cáo của Bộ Tài chính, nguồn thu từ đất của nhiều địa phương chưa đạt dự toán, dẫn đến việc chậm phân bổ và giải ngân vốn. Các dự án sử dụng nguồn thu từ đất gặp khó khăn trong việc huy động và giải ngân vốn, ảnh hưởng đến tiến độ của dự án.

Sự chậm trễ trong việc phối hợp giữa các bộ ngành trung ương và các địa phương cũng là nguyên nhân chính làm chậm giải ngân. Những dự án lớn, đòi hỏi sự phối hợp giữa nhiều bên, gặp khó khăn trong việc thống nhất phương án giải quyết vấn đề hoặc trong việc quyết định các bước tiếp theo.

Các dự án ODA thường có thủ tục giải ngân phức tạp, và nhiều khi phải tuân thủ các quy trình chặt chẽ của các nhà tài trợ nước ngoài. Điều này khiến việc giải ngân trở nên chậm trễ so với kế hoạch.

Để thúc đẩy tiến độ giải ngân, cần tập trung giải quyết triệt để các vấn đề liên quan đến giải phóng mặt bằng, đảm bảo rằng các khu đất đủ điều kiện triển khai dự án sẽ được bàn giao đúng tiến độ. Các chính quyền địa phương cần chủ động triển khai các biện pháp hỗ trợ tái định cư và đền bù hợp lý, tránh kéo dài các tranh chấp.

Cải tiến quy trình phê duyệt dự án và điều chỉnh quy hoạch đất đai là một giải pháp quan trọng giúp rút ngắn thời gian triển khai. Các cơ quan chức năng cần đẩy mạnh việc rà soát và sửa đổi các quy định, tháo gỡ khó khăn về mặt thủ tục, đồng thời thống nhất quan điểm giữa các bộ ngành về các dự án quan trọng.

Để không bị chậm tiến độ do thiếu vốn, các địa phương cần đẩy mạnh công tác thu hồi tiền sử dụng đất và sử dụng nguồn thu này một cách hợp lý. Việc đảm bảo nguồn thu từ đất có thể giúp các địa phương triển khai các dự án đúng tiến độ.

Các cơ quan trung ương và địa phương cần phối hợp chặt chẽ hơn trong việc tháo gỡ khó khăn, giải quyết các vướng mắc phát sinh trong quá trình triển khai dự án. Chính phủ và các bộ ngành cần hỗ trợ các địa phương giải quyết các vấn đề liên quan đến thủ tục, đồng thời tạo ra các cơ chế hỗ trợ kịp thời.

Đối với các dự án ODA, cần đơn giản hóa các thủ tục giải ngân và đẩy nhanh tiến độ hoàn thành các thủ tục hành chính. Các cơ quan chủ quản cần chủ động phối hợp với các nhà tài trợ nước ngoài để tháo gỡ các vướng mắc trong việc giải ngân.