Thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang phải đối mặt với những khó khăn

Chưa đạt được mức đa dạng hóa sản phẩm

Theo dữ liệu của FiinRatings, trong tháng 3/2024, thị trường trái phiếu doanh nghiệp ghi nhận 6 giao dịch phát hành với tổng giá trị 7,25 nghìn tỷ đồng, giảm 71% so với cùng kỳ năm trước. Hoạt động mua lại cũng tương đối trầm lắng, đạt mức 8,03 nghìn tỷ đồng.

Cộng dồn 3 tháng đầu năm 2024, thị trường Trái phiếu doanh nghiệp có tổng cộng 18 lô trái phiếu phát hành mới bởi 15 doanh nghiệp cùng tổng giá trị đạt 18,75 nghìn tỷ đồng. Giá trị phát hành Trái phiếu doanh nghiệp trong quý I/2024 giảm tới 36% so với cùng kỳ năm trước đó.

Theo ông Lê Hồng Khang, Giám đốc Khối phân tích của FiinRatings, nhận định tỷ lệ TPDN riêng lẻ có vấn đề tiếp tục gia tăng trong thời gian này.

“Tâm điểm của thị trường vẫn là trái phiếu bất động sản. Mặc dù có dấu hiệu tích cực từ các thay đổi pháp lý quan trọng liên quan đến Luật Đất đai sửa đổi nhưng tỷ lệ các trái phiếu bất động sản có vấn đề được dự báo sẽ tiếp tục gia tăng trong năm 2024. Ngoài ra, mức độ liên quan của các tổ chức phát hành gặp khó thanh khoản tương đối lớn, gần 47% là các doanh nghiệp có quan hệ đối tác, cùng tập đoàn hoặc cổ đông”, ông Lê Hồng Khang chia sẻ.

Trong khi đó, ông Nguyễn Quang Thuân, Tổng Giám đốc, FiinRatings cũng thừa nhận, thị trường trái phiếu doanh nghiệp đang gặp nhiều khó khăn dù Chính phủ đã ban hành những chuẩn mực mới nhằm tạo điều kiện cho thị trường phát triển. Quy mô kênh trái phiếu doanh nghiệp mới chỉ đạt 11% GDP vào cuối năm 2023, vẫn còn cách khá xa so với quy mô mục tiêu 20% GDP vào năm 2025 mà Chính phủ đề ra.

Theo đó, thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam chưa đạt được mức đa dạng hóa sản phẩm. Phần lớn trái phiếu được phát hành tập trung vào các doanh nghiệp lớn hoặc nhà nước, trong khi doanh nghiệp vừa và nhỏ gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận nguồn vốn trái phiếu. Điều này dẫn đến sự thiếu cạnh tranh và hạn chế tính thanh khoản trong thị trường.

Mặc dù thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã có những bước phát triển, nhưng vẫn tồn tại nhiều lo ngại về rủi ro tín dụng. Điều này đặc biệt đúng đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, với tài sản thế chấp hạn chế và khả năng trả lãi không đảm bảo. Sự thiếu tin tưởng từ phía nhà đầu tư khiến cho việc huy động vốn trái phiếu trở nên khó khăn hơn.

Quản lý và giám sát thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam cũng gặp nhiều khó khăn. Hiện nay, hệ thống quy định và cơ chế giám sát vẫn chưa được hoàn thiện, dẫn đến sự không đồng nhất và còn nhiều hạn chế trong việc đảm bảo tính minh bạch và an toàn cho nhà đầu tư. Điều này làm giảm lòng tin của các nhà đầu tư và gây tổn thất cho thị trường trái phiếu.

Trong đó, thị trường trái phiếu doanh nghiệp không chỉ phải đối mặt với các yếu tố nội tại mà còn chịu sự ảnh hưởng của biến động thị trường toàn cầu. Những biến đổi trong chính sách tiền tệ, tăng trưởng kinh tế toàn cầu và thị trường chứng khoán có thể tạo ra biến động lớn và ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam.

Thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam còn thiếu một môi trường thông tin phát triển và minh bạch. Việc công bố thông tin không đầy đủ và kịp thời cũng như sự thiếu tranh luận và phân tích chuyên sâu về thị trường trái phiếu làm hạn chế sự phát triển của nó.

Niềm tin của thị trường bị ảnh hưởng sau nhiều vụ lùm xùm

Liên quan đến thị trường trái phiếu doanh nghiệp, bà Nguyễn Thị Thu Hiền, Tổng Giám đốc, Công ty Chứng khoán Techcombank (TCBS), cho hay, việc các nhà đầu tư mất niềm tin vào thị trường trái phiếu doanh nghiệp đã ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động phát hành của các doanh nghiệp.

“Niềm tin của nhà đầu tư bị ảnh hưởng sau nhiều vụ lùm xùm khiến các doanh nghiệp rất khó để phát hành trái phiếu doanh nghiệp với kỳ hạn dài như trước. Đơn cử như TCBS đã phải phát hành trái phiếu có kỳ hạn ngắn chỉ khoảng 13 tháng, đi kèm với bảo lãnh trái phiếu doanh nghiệp để tiếp cận các nhà đầu tư. Tuy vậy, niềm tin của họ vẫn chưa đủ”, bà Hiền cho hay.

Thế nhưng theo bà Hiền, cũng nhờ những "cú sốc" nên trong hai năm vừa rồi đã giúp cơ sở hạ tầng của thị trường trái phiếu doanh nghiệp thay đổi nhiều bằng mười mấy năm trước cộng lại.

Như vậy, để khắc phục những khó khăn này và đẩy mạnh sự phát triển của thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam, các biện pháp sau đây có thể được áp dụng:

Một là, cần khuyến khích các doanh nghiệp vừa và nhỏ phát hành trái phiếu để tăng tính cạnh tranh và đa dạng hóa sản phẩm trên thị trường. Đồng thời, cần xây dựng các cơ chế hỗ trợ và giúp các doanh nghiệp này tiếp cận nguồn vốn trái phiếu một cách dễ dàng hơn.

Hai là, cần đẩy mạnh công tác quản lý và giám sát thị trường trái phiếu doanh nghiệp bằng cách hoàn thiện hệ thống quy định và cơ chế giám sát. Điều này sẽ tạo niềm tin và độ an toàn cao hơn cho các nhà đầu tư, đồng thời tăng tính minh bạch và công bằng trên thị trường.

Ba là, nên xây dựng một môi trường thông tin phát triển và minh bạch hơn, đồng thời tăng cường công tác giáo dục và tư vấn cho các nhà đầu tư về trái phiếu doanh nghiệp. Việc cung cấp thông tin đầy đủ và chính xác sẽ giúp tăng lòng tin và sự quan tâm của các nhà đầu tư.

Bốn là, thúc đẩy sự hợp tác quốc tế trong lĩnh vực trái phiếu doanh nghiệp để học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia phát triển thị trường trái phiếu thành công. Việc hợp tác này sẽ giúp nâng cao năng lực quản lý và phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam.

Nhân Hà Phan