![]() |
Trong bối cảnh thị trường tài chính Việt Nam đang từng bước lớn mạnh cả về quy mô và chất lượng, dự thảo Thông tư sửa đổi Thông tư số 98/2020/TT-BTC của Bộ Tài chính đề xuất bổ sung hai loại hình quỹ đầu tư mới: Quỹ đầu tư trái phiếu hạ tầng và Quỹ đầu tư công cụ thị trường tiền tệ. Đây là một bước đi đáng chú ý, không chỉ góp phần làm phong phú thêm cấu trúc sản phẩm đầu tư mà còn mở rộng kênh huy động vốn trung và ngắn hạn cho nền kinh tế.
| Quy mô ngành quỹ vẫn còn khiêm tốn khi tổng tài sản quản lý chỉ đạt khoảng 6% GDP, thấp hơn đáng kể so với các nước trong khu vực. Các nhà đầu tư cá nhân và có xu hướng đầu tư trực tiếp thay vì thông qua các tổ chức chuyên nghiệp. Trong khi các sản phẩm quỹ trên thị trường vẫn chưa đủ đa dạng để đáp ứng nhu cầu và khẩu vị rủi ro khác nhau của nhà đầu tư. Tờ trình của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước |
Tín hiệu tích cực từ thị trường quỹ đầu tư
Sau 5 năm triển khai, Thông tư 98 đã ghi nhận những thành tựu đáng kể. Tính đến cuối tháng 9/2025, thị trường đã có 43 công ty quản lý quỹ với tổng giá trị tài sản lên tới 806 nghìn tỷ đồng – gần gấp đôi so với cuối năm 2020. Cùng thời điểm, cả nước có 126 quỹ đầu tư chứng khoán hoạt động hợp pháp, trong đó 91 quỹ đại chúng chiếm tới 72% tổng số.
Đặc biệt, giá trị tài sản ròng (NAV) của các quỹ đạt gần 106 nghìn tỷ đồng, tăng trưởng bình quân 10%/năm trong 5 năm, và đạt lợi suất 13% trong năm 2024 – một con số vượt trội so với chỉ số VN-Index và lãi suất ngân hàng. Đây là tiền đề thuận lợi để mở rộng các dòng sản phẩm mới phục vụ nhu cầu đầu tư đa dạng.
Việc đề xuất hai loại quỹ mới thể hiện nỗ lực rõ ràng của cơ quan quản lý trong việc thích ứng với sự phát triển nhanh chóng của thị trường tài chính. Tuy nhiên, để các sản phẩm này thực sự phát huy hiệu quả, cần nhiều hơn những quy định mang tính khung – đó là sự đồng bộ trong chính sách, hành lang pháp lý và cơ chế vận hành minh bạch.
1. Quỹ đầu tư trái phiếu hạ tầng – hướng đi dài hạn cho nguồn vốn ổn định
| Quỹ đầu tư trái phiếu hạ tầng là quỹ đóng đầu tư vào các loại trái phiếu được phát hành để phát triển hạ tầng, công cụ nợ của Chính phủ, trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh, trái phiếu chính quyền địa phương, tiền gửi và chứng chỉ tiền gửi với tỷ trọng đầu tư vào các tài sản này chiếm từ 65% giá trị tài sản ròng trở lên. |
Theo đề xuất, loại hình này sẽ được tổ chức dưới dạng quỹ đóng – phù hợp với đặc tính dài hạn của các dự án hạ tầng. Việc niêm yết chứng chỉ quỹ trên Sở giao dịch chứng khoán sẽ giúp tăng thanh khoản, tạo điều kiện cho nhà đầu tư linh hoạt chuyển nhượng mà không làm xáo trộn quy mô vốn quỹ.
Tuy nhiên, để thực sự hấp dẫn nhà đầu tư, cần có thêm các cơ chế bảo đảm minh bạch thông tin về các trái phiếu hạ tầng mà quỹ được phép mua vào. Ngoài ra, nên xem xét chính sách ưu đãi thuế cho loại hình quỹ này – tương tự một số quốc gia đã áp dụng với quỹ đầu tư hạ tầng, nhằm khuyến khích dòng vốn dài hạn từ khu vực tư nhân.
2. Quỹ đầu tư công cụ thị trường tiền tệ – linh hoạt cho dòng vốn ngắn hạn
Được thiết kế theo mô hình quỹ mở, quỹ này hướng tới nhà đầu tư có nhu cầu tối ưu hóa dòng tiền ngắn hạn với mức độ rủi ro thấp. Danh mục tài sản của quỹ bao gồm các công cụ tiền tệ an toàn như tiền gửi, trái phiếu chính phủ, chứng chỉ tiền gửi…
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng thị trường tiền tệ có tính chất rất nhạy cảm với thay đổi chính sách lãi suất và thanh khoản hệ thống ngân hàng. Do đó, quy định về giới hạn đầu tư và cơ chế giám sát rủi ro của loại quỹ này cần được thiết kế chặt chẽ, nhằm ngăn chặn các rủi ro lan truyền sang thị trường tiền tệ chính thức.
Những khuyến nghị chính sách
Cụ thể hóa tiêu chí lựa chọn tài sản đầu tư: Nhất là với quỹ trái phiếu hạ tầng – cần xác định rõ tiêu chuẩn trái phiếu được đầu tư để bảo đảm an toàn và hiệu quả sử dụng vốn.
Tăng cường minh bạch và công bố thông tin: Cần quy định định kỳ công bố danh mục đầu tư, tình hình hoạt động của quỹ… để bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư và tránh rủi ro về thông tin bất đối xứng.
Hài hòa với các chính sách huy động vốn khác: Cơ chế vận hành quỹ cần được xây dựng đồng bộ với các chính sách phát hành trái phiếu doanh nghiệp, trái phiếu chính quyền địa phương và kế hoạch tài chính trung hạn của Nhà nước.
Thí điểm và đánh giá hiệu quả thực tế: Trước khi triển khai đại trà, nên có giai đoạn thí điểm với quy mô và phạm vi kiểm soát rõ ràng để rút kinh nghiệm và điều chỉnh kịp thời.
| Quỹ phải đầu tư tối thiểu 80% tổng giá trị tài sản ròng vào tiền gửi, chứng chỉ tiền gửi, công cụ nợ của Chính phủ và các tài sản có thu nhập cố định khác có thời gian đáo hạn còn lại không quá 12 tháng, ngoại trừ công cụ nợ của Chính phủ. Mức tỷ lệ này được xây dựng dựa trên kinh nghiệm quốc tế, như Malaysia và Hồng Kông (Trung Quốc) hiện quy định tỷ lệ tương tự ở mức khoảng 90%. |
Việc bổ sung hai loại quỹ mới vào khung pháp lý là bước đi đáng ghi nhận trong quá trình phát triển thị trường tài chính hiện đại, hướng đến mục tiêu cân bằng giữa tăng trưởng và ổn định. Tuy nhiên, để chủ trương này đi vào thực tiễn hiệu quả, cần có một hệ sinh thái chính sách toàn diện hơn – nơi các quy định không chỉ tồn tại trên giấy mà còn tạo ra niềm tin thực sự cho nhà đầu tư.