Yếu tố quyết định sự phát triển blockchain ở Việt Nam đến 2030

Công nghệ blockchain và các ứng dụng của nó trong tài chính, kinh doanh, nông nghiệp, chuỗi cung ứng, y tế… ngày càng trở nên phổ biến và được công nhận tại nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Điều này thể hiện rõ qua Quyết định số 1236/QĐ-TTg về Chiến lược blockchain quốc gia và sự ra đời của nền tảng blockchain quốc gia NDAChain, hạ tầng lõi cho nền kinh tế số Việt Nam, giúp mọi dữ liệu, giao dịch và tài sản số được xác thực, truy xuất và bảo chứng thống nhất.

Việc Việt Nam từng bước hoàn thiện khung pháp lý cho tài sản mã hóa, phần lớn được tạo lập và xác thực qua blockchain, cũng cho thấy chỗ đứng ngày càng cao của công nghệ này.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Thanh Phong, giảng viên ngành Kinh doanh trên ứng dụng blockchain tại Đại học RMIT Việt Nam, một trong những yếu tố quyết định sự thành công của các nền tảng công nghệ là mức độ tham gia của đông đảo người dân, hộ gia đình và doanh nghiệp.

Tiến sĩ Nguyễn Thanh Phong (trái) và Tiến sĩ Nguyễn Thị Mỹ Linh. Hình: RMIT

Dù tỉ lệ dân số nắm giữ tiền mã hóa ở Việt Nam thuộc top đầu thế giới, việc mở rộng hiểu biết và sự tham gia của đông đảo người dân với các ứng dụng đa dạng khác của blockchain vẫn là mục tiêu quan trọng. Chỉ khi đó, nền kinh tế-xã hội mới khai thác được tối đa những ưu điểm của blockchain như bảo mật cao, hiệu quả và độ chính xác.

“Chúng ta nên hướng đến một tương lai nơi blockchain đi vào nhiều lĩnh vực cuộc sống. Nông dân có thể dùng blockchain để truy xuất nguồn gốc nông sản, tăng giá trị xuất khẩu. Bệnh viện có thể lưu trữ hồ sơ bệnh án an toàn và chia sẻ dữ liệu giữa các cơ sở y tế mà không lo rò rỉ thông tin”, Tiến sĩ Phong nói.

Trong bối cảnh hiện tại, câu hỏi được đặt ra là: Việt Nam cần làm gì và ưu tiên chính sách nào để tăng mức độ sử dụng blockchain và đảm bảo thành công của chiến lược quốc gia.

Thách thức và cơ hội từ góc nhìn nghiên cứu

Theo nghiên cứu của Tiến sĩ Phong và Tiến sĩ Nguyễn Thị Mỹ Linh, Chủ nhiệm cấp cao bộ môn Tài chính tại Đại học RMIT Việt Nam, được đăng trên tạp chí khoa học xếp hạng Q1 Technological Forecasting and Social Change, việc tăng mức độ tham gia sử dụng các sản phẩm, dịch vụ dựa trên blockchain là thách thức không nhỏ đối với các quốc gia.

Dựa trên dữ liệu từ hơn 40 quốc gia, hai chuyên gia nhận định rằng mức độ tham gia blockchain, đặc biệt trong tài chính phi tập trung (DeFi), là một vấn đề vĩ mô, đa chiều.

Theo Tiến sĩ Linh, sự tham gia phụ thuộc vào sự kết hợp hài hòa của nhiều yếu tố: Xã hội - kết nối xã hội, dân trí, dân số; Kinh tế - thu nhập bình quân đầu người, mức độ lạm phát, hệ thống tài chính; Văn hóa - định hướng cho tương lai của quốc gia

“Trong số này, các yếu tố xã hội, kinh tế và văn hóa đóng vai trò then chốt trong việc tăng cường tham gia công nghệ blockchain”, Tiến sĩ Linh nhận định.

Một trong những yếu tố quyết định sự thành công của blockchain là mức độ tham gia của người dân, hộ gia đình và các doanh nghiệp. Hình: Freepik

Yếu tố xã hội: Con người là trung tâm

Về mặt xã hội, nhóm nghiên cứu RMIT đề xuất các cơ quan quản lý nên phát triển con người dựa trên Human Development Index (HDI) của Liên Hợp Quốc.

“Việt Nam cần đẩy mạnh các chính sách về sức khỏe công cộng, nâng cao chất lượng y tế và bảo hiểm. Phát triển giáo dục, đặc biệt mở rộng phổ cập giáo dục và tăng đầu tư cho các vùng sâu, vùng xa là rất quan trọng”, Tiến sĩ Phong nói.

Các biện pháp tăng thu nhập như tăng lương tối thiểu và hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng cần được chú trọng.

“Kiến thức, sức khỏe và chất lượng cuộc sống tốt là tiền đề để người dân sẵn sàng đón nhận các ứng dụng đổi mới từ công nghệ blockchain”, Tiến sĩ Phong nhấn mạnh.

Yếu tố kinh tế: Hệ thống tài chính bền vững

Nghiên cứu của RMIT chỉ ra rằng lạm phát ảnh hưởng tới mức độ sử dụng DeFi, mô hình tài chính phi tập trung trên blockchain, vốn được xem là giải pháp tiềm năng cho tài chính toàn diện.

“Giải pháp quan trọng là xây dựng một hệ thống tài chính tốt và bền vững, với chính sách tiền tệ và khung pháp lý hiệu quả”, Tiến sĩ Linh nhận định.

“Khi hệ thống này vận hành hiệu quả, lạm phát sẽ không còn là yếu tố cản trở việc áp dụng blockchain, từ đó thúc đẩy các ứng dụng công nghệ và tài chính phi tập trung phát triển thuận lợi”.

Yếu tố văn hóa: Định hướng tương lai

Ngoài xã hội và kinh tế, định hướng cho tương lai là yếu tố văn hóa quan trọng. Nghiên cứu của hai chuyên gia RMIT nhấn mạnh giáo dục tư duy định hướng tương lai là thiết yếu trong các chương trình đào tạo.

Đáng chú ý, mức thu nhập bình quân và mức độ khai thác công nghệ thông tin tuy liên quan, nhưng không phải là yếu tố quyết định ban đầu trong việc phát triển blockchain.

“Điều này nghĩa là, ở giai đoạn đầu, việc tăng cường sử dụng blockchain không phụ thuộc nhiều vào mức thu nhập hay tiềm năng khai thác CNTT của quốc gia”, Tiến sĩ Phong giải thích.

Với nền tảng blockchain quốc gia sắp được tích hợp rộng rãi, khung pháp lý đang được hoàn thiện, cùng sự vào cuộc của cơ quan quản lý, doanh nghiệp và các trường đại học, Việt Nam đang đi đúng hướng trong khai thác tiềm năng của công nghệ blockchain.

“Nếu tiếp tục thúc đẩy các yếu tố xã hội, kinh tế và văn hóa như đề xuất, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành quốc gia tiên phong trong ứng dụng blockchain, hướng tới tài chính toàn diện, minh bạch dữ liệu và đổi mới sáng tạo”, Tiến sĩ Linh kết luận.