Ngân hàng Nhà nước cho biết, Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý thị trường vàng hiện chưa quy định cụ thể về việc phân biệt giữa vàng miếng và vàng trang sức, mỹ nghệ. Kẽ hở này đã bị một số doanh nghiệp và tổ chức tín dụng lợi dụng để hợp thức hóa vàng lậu, vàng không rõ nguồn gốc bằng cách sản xuất vàng "4 số 9" dưới dạng trang sức mỹ nghệ nhưng có đặc điểm và mục đích sử dụng tương tự vàng miếng – chủ yếu nhằm phục vụ cho đầu tư, tích trữ.
 |
| Ngân hàng Nhà nước cho biết, Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý thị trường vàng hiện chưa quy định cụ thể về việc phân biệt giữa vàng miếng và vàng trang sức, mỹ nghệ. |
Trong báo cáo tổng kết sau gần 13 năm thực hiện Nghị định 24, Ngân hàng Nhà nước đánh giá nghị định này đã góp phần chấm dứt hoạt động huy động, cho vay vốn bằng vàng, đồng thời đưa vàng ra khỏi bảng cân đối kế toán của các tổ chức tín dụng. Giai đoạn 2014–2021, thị trường vàng trong nước tương đối ổn định và bám sát giá thế giới.
Tuy nhiên, từ cuối năm 2021 đến tháng 4/2024, chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới có thời điểm lên tới 18 triệu đồng/lượng (khoảng 25%). Sự chênh lệch này đã ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường tài chính, tiền tệ, tâm lý xã hội và ổn định kinh tế vĩ mô. Dù sau đó, nhờ các biện pháp can thiệp của Ngân hàng Nhà nước, khoảng cách giá đã được thu hẹp, nhưng từ đầu tháng 4/2025 đến nay, tình trạng chênh lệch lại tái diễn.
Nguyên nhân được chỉ ra là do giá vàng quốc tế tăng mạnh, trong khi các kênh đầu tư khác kém hấp dẫn như trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản, lãi suất huy động thấp… khiến xu hướng đầu cơ, tích trữ vàng gia tăng, một phần do yếu tố tâm lý và hiệu ứng truyền thông. Đáng lo ngại, một số doanh nghiệp, tổ chức tín dụng đã lợi dụng hoạt động kinh doanh vàng để hợp thức hóa vàng lậu, trốn thuế, lan truyền thông tin sai lệch về giá vàng và ngoại tệ để đầu cơ trục lợi.
Ngân hàng Nhà nước cũng cho biết, tình trạng buôn lậu vàng qua biên giới vẫn diễn ra, ảnh hưởng đến tỷ giá USD/VND trên thị trường tự do, từ đó gây sức ép lên thị trường ngoại hối và việc điều hành chính sách tiền tệ, làm thất thu ngân sách nhà nước.
Theo Ban Chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, các tuyến đường biên giới có hoạt động buôn lậu vàng phức tạp chủ yếu ở Tây Nam (giáp Campuchia), miền Trung (giáp Lào) và phía Bắc (giáp Trung Quốc). Vàng lậu sau khi đưa vào nội địa thường được phân phối cho các doanh nghiệp, cơ sở chế tác tại TP. HCM, Hà Nội và nhiều tỉnh thành khác để tiêu thụ.
Dù Nghị định 24 cấm doanh nghiệp sản xuất vàng miếng, nhưng việc thiếu quy định rõ ràng giữa vàng miếng và vàng trang sức mỹ nghệ lại tạo điều kiện cho việc "lách luật". Nhiều sản phẩm vàng trang sức mỹ nghệ có hàm lượng 99,99%, tính chất như vàng miếng, vẫn được tung ra thị trường để phục vụ nhu cầu đầu tư. Ví dụ, một số sản phẩm như Âu Vàng Phúc Long, Kim Giáp (liên quan đến một doanh nghiệp lớn ở miền Bắc và một ngân hàng) có giá bán ngang với vàng miếng SJC, thậm chí có thể đổi trực tiếp sang vàng SJC.
Thực tế kiểm tra cho thấy có trường hợp sử dụng vàng nguyên liệu không rõ nguồn gốc để sản xuất những sản phẩm vàng có tính chất tương tự vàng miếng.
Trước thực trạng này, dự thảo sửa đổi Nghị định 24 đang được xây dựng với nhiều điều chỉnh quan trọng, nhằm bịt kín các kẽ hở, ngăn chặn tình trạng hợp thức hóa vàng lậu và làm rõ ranh giới giữa vàng miếng và vàng trang sức, mỹ nghệ.
