Cục Hàng không thông tin, tính đến ngày 8-5-2024, tổng số máy bay của các hãng hàng không nội địa là 199 chiếc, trong đó số lượng máy bay đang khai thác dao động từ 165 – 170 chiếc, giảm khoảng 40 – 45 chiếc các loại so với năm 2023.
Nguyên nhân chính khiến giảm số lượng máy bay của các hãng hàng không nội địa được chỉ ra là nhà sản xuất động cơ Pratt&Whitney (PW) đã thực hiện triệu hồi động cơ PW1100 để kiểm tra và sửa chữa chuyên sâu, nhằm khắc phục lỗi sản xuất.
Tại Việt Nam, thống kê từ Cục Hàng không cho thấy, 42 máy bay Airbus A321 NEO của các hãng hàng không Vietnam Airlines và VietJet Air cũng đang sử dụng động cơ này và đã bị buộc phải ngừng khai thác.
Trong đó, Vietnam Airlines phải tạm dừng khai thác 20 máy bay và Vietjet Airs tạm dừng khai thác 22 máy bay. Việc đưa động cơ đi sửa chữa dự kiến sẽ kéo dài trong khoảng thời gian năm 2024 - 2025. Thời điểm dừng máy bay bắt đầu từ tháng 1-2024, có thể kéo dài từ 140 – 160 ngày, thậm chí lên đến 365 ngày.
Tuy nhiên, theo ông Đinh Việt Thắng, Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam, phải đến hết năm 2026, thậm chí sang đầu năm 2027, động cơ bị lỗi của các hãng hàng không Việt Nam mới hoàn thành việc khắc phục và trở lại hoạt động bình thường.
Khó khăn chưa dừng lại khi kế hoạch nhận tàu bay của các hãng hàng không trong năm nay cũng bị ảnh hưởng do khan hiếm và giá thuê tăng cao. Giá thuê động cơ đối với máy bay Airbus A321 tăng gấp đôi so với năm 2019, từ mức 48.000 - 50.000 USD/tháng vào năm 2019, hiện tăng lên 80.000 - 100.000 USD/tháng (khoảng 2,4 tỷ đồng/tháng). Giá thuê tàu bay Boeing B-787 là 160.000 USD/tháng vào năm 2022, hiện ở mức 370.000 USD/tháng (khoảng 9,4 tỷ đồng/tháng). Chi phí phụ tùng vật tư tăng từ 10-13% so với thời điểm trước năm 2019.
Thực tế này đã khiến một số hãng hàng không trong nước buộc phải đưa ra thông báo cần cân nhắc về việc thuê thêm máy bay. Vietjet Air cho biết, sẽ không nhận thêm bất kỳ tàu bay nào, Vietnam Airlines chỉ nhận thêm 2 tàu bay Boeing 787 vào giai đoạn tháng 6 đến tháng 7 năm nay.
Thuê tàu bay từ lâu đã trở thành một phần quan trọng của chiến lược kinh doanh của các hãng hàng không, giúp tăng công suất tạm thời và giảm bớt gánh nặng tài chính từ việc mua tàu bay. Chi phí thuê máy bay không chỉ đơn giản là một khoản chi phí vận hành mà còn là một chỉ số quan trọng cho sự cạnh tranh và sức khỏe tài chính của hãng hàng không.
Theo số liệu thu thập được, Vietnam Airlines chi hơn 10,000 tỷ đồng để thuê 39 tàu bay trong năm 2016. Khoản chi phí này tăng dần cùng với số lượng tàu bay, đạt đỉnh ở mức 15,300 tỷ đồng và 61 tàu bay vào năm 2020 - năm đầu xảy ra dịch COVID-19. Trong năm này, chi phí thuê tàu bay chiếm tới 38% chi phí sản xuất kinh doanh của hãng hàng không quốc gia.
Với hãng hàng không giá rẻ Vietjet, ban đầu họ chỉ ghi nhận chi phí mua tàu bay và mới bắt đầu xuất hiện các khoản chi phí thuê tàu từ năm 2021. Từ mức 4,000 tỷ đồng trong năm 2021, chi phí này đã tăng vọt lên hơn 11,000 tỷ đồng.
Nếu tiếp tục duy trì lượng tàu thuê như năm 2023, các hãng hàng không Việt có thể phải tốn nhiều chi phí hơn để thuê tàu trong năm nay.
Việc thiếu máy bay có nguy cơ khiến vé máy bay trong dịp cao điểm hè sắp tới khan hiếm và đắt đỏ hơn. Để xử lý tình trạng thiếu hụt máy bay và đáp ứng nhu cầu thị trường, Cục Hàng không đã yêu cầu các hãng hàng không có phương án bổ sung số lượng máy bay bị thiếu, rà soát quy trình để giảm thời gian quay đầu máy bay từ 45 xuống còn 35 phút, tăng thời gian bay đêm và đưa máy bay thân rộng vào khai thác.
