Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến ngập úng tại các đô thị là sự tăng cường xây dựng không kiểm soát. Việc mở rộng diện tích đô thị và xây dựng các công trình gây ảnh hưởng đến hệ thống thoát nước tự nhiên. Việc lấp đầy đất và hạ tầng không đảm bảo đủ cho việc thoát nước dẫn đến sự tắc nghẽn và ngập úng khi mưa lớn.
Do đó, việc thiếu quy hoạch đô thị bền vững và không đảm bảo hệ thống thoát nước hiệu quả cũng là một nguyên nhân gây ra ngập úng. Quy hoạch không đồng bộ, việc xây dựng trái phép và không tuân thủ quy định gây cản trở quá trình thoát nước tự nhiên và làm tăng khả năng ngập úng trong các khu vực đô thị.
Ngoài ra, hệ thống thoát nước thường không đáp ứng được nhu cầu của các đô thị đang phát triển nhanh chóng. Các công trình cống, hố ga và hệ thống thoát nước bị hư hỏng, tắc nghẽn do không được bảo dưỡng đúng cách hoặc không đủ để xử lý lượng nước lớn trong mùa mưa. Điều này gây ra sự tắc nghẽn và tràn ngập nhanh chóng khi có mưa to.
Biến đổi khí hậu là một yếu tố quan trọng gây ngập úng tại các đô thị. Sự gia tăng của cường độ và tần suất mưa lớn, cùng với sự tăng cao của mực nước biển, làm tăng nguy cơ ngập úng. Hiện tượng này có thể được liên kết với biến đổi khí hậu toàn cầu và sự tác động của El Nino hoặc La Nina.
Phản hồi về vấn đề ngập úng đô thị tại phiên chất vấn của Quốc hội mới đây, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị đã chỉ ra một số nguyên nhân, bao gồm tác động của tự nhiên và biến đổi khí hậu ngày càng trầm trọng. Đồng thời, ông cũng nhấn mạnh rằng, đô thị hóa diễn ra nhanh chóng, dẫn đến sự giảm sút của khả năng tiêu thoát nước. Công tác quy hoạch chưa đáp ứng được nhu cầu và dự báo, cũng như không đủ để đối phó với tình trạng ngập úng đô thị.
Bộ trưởng cho rằng, việc triển khai và thực hiện quy hoạch, cũng như các dự án đầu tư theo quy hoạch vẫn còn nhiều thiếu sót. Ý thức của cộng đồng vẫn còn thấp, đặc biệt là trong việc xử lý rác thải, gây cản trở cho quá trình thoát nước.
Để giải quyết vấn đề này, Bộ Xây dựng đưa ra một số giải pháp. Đầu tiên, là tiếp tục hoàn thiện pháp luật về cơ chế, chính sách liên quan đến công tác thoát nước và xử lý nước thải. Điều này bao gồm việc xây dựng và hoàn thiện các luật như Luật Quy hoạch đô thị, Luật Cấp thoát nước, Luật Quản lý phát triển đô thị và hệ thống các tiêu chuẩn, quy chuẩn liên quan đến xử lý nước thải.
Hai là, là nâng cao chất lượng quản lý quy hoạch xây dựng và đô thị. Thứ ba là tập trung nguồn lực để xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật đô thị một cách đồng bộ, nhằm đảm bảo hiệu quả công tác thoát nước và xử lý nước thải. Cuối cùng là tiếp tục rà soát, hướng dẫn và kiểm tra các địa phương để đảm bảo triển khai thực hiện các quy hoạch và quy định pháp luật liên quan đến công tác xử lý nước thải và thoát nước.
Theo các chuyên gia, để giảm thiểu tình trạng ngập úng tại các đô thị, cần thực hiện các biện pháp như, đầu tư vào hệ thống thoát nước bền vững, bao gồm việc xây dựng và bảo dưỡng hệ thống cống thoát nước, hố ga và các công trình liên quan.
Một là, tăng cường quy hoạch đô thị bền vững, đảm bảo hệ thống thoát nước hiệu quả và không cho phép xây dựng trái phép.
Hai là, thúc đẩy việc sử dụng công nghệ và phương pháp xanh trong xây dựng để giảm thiểu tác động đến hệ thống thoát nước tự nhiên.
Ba là, nâng cao nhận thức của cộng đồng về việc bảo vệ môi trường và quản lý nước, thông qua chương trình giáo dục và tuyên truyền.
Bốn là, hợp tác với các tổ chức và cộng đồng quốc tế để chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ kỹ thuật trong việc ứng phó với ngập úng.
Như vậy, ngập úng tại các đô thị ở Việt Nam có nguyên nhân phức tạp, từ sự tăng cường xây dựng và quy hoạch không hợp lý đến hệ thống thoát nước kém và biến đổi khí hậu. Để giải quyết vấn đề này, cần thực hiện các biện pháp ứng phó nhằm nâng cao khả năng chống ngập và bảo vệ môi trường sống của người dân.
Nghệ Nhân
