Về làng Đông Môn, xã Vĩnh Long, huyện Vĩnh Lộc (Thanh Hóa) trong những ngày đầu xuân chúng ta được hòa mình vào tiếng trống, nhạc rộn rã của lễ hội làng. Đông Môn là ngôi làng cổ nằm ngay cửa Đông của Di sản Thành Nhà Hồ với nhiều di tích lịch sử, gắn với lịch sử xây dựng và hình thành của kinh thành Tây Đô: Đình Đông Môn, đền thờ nàng Bình Khương…
Đình Đông Môn được xem là một trong những ngôi đình cổ nhất Thanh Hóa còn giữ được nguyên trạng. Ngôi đình cách cổng thành phía Đông Thành Nhà Hồ 70m, mặt trước hướng về phía hào nước của thành đá nhà Hồ, theo luật phong thủy thì nằm đúng thế "tụ thủy" là điềm thịnh mãn cho làng, là một di tích quan trọng trong hệ thống các di tích phụ cận của di sản Thành Nhà Hồ. Hàng năm vào dịp rằm tháng Giêng, làng Đông Môn tổ chức lễ hội thành hoàng làng tại ngôi đình này với các hoạt động văn hoá, tín ngưỡng thu hút đông đảo bà con Nhân dân và khách thập phương tham gia. Các hoạt động chính trong lễ hội làng chủ yếu là nghi thức rước kiệu Thành Hoàng, thực hành nghi thức lễ tế của đội tế nam, các dòng họ trong làng dâng lễ vật cúng thành hoàng và tổ chức một số trò chơi dân gian như chọi gà, kéo co, đánh cờ…giữa các xóm trong làng.
Đội tế nam tiến hành lễ tế thần Hoàng làng Đông Môn
Thực hiện cam kết chiến lược bảo tồn, quản lý di sản Thành Nhà Hồ của UBND tỉnh Thanh Hóa với Ủy ban Di sản Thế giới về việc thực hiện công tác nghiên cứu tổng thể, bổ sung tư liệu để đưa các làng truyền thống Đông Môn, Xuân Giai và Tây Giai vào khu vực đề cử, năm nay, được sự giúp đỡ của UBND xã Vĩnh Long, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành Nhà Hồ, làng Đông Môn tổ chức lễ hội trong thời gian 2 ngày 1 đêm, từ ngày 22 đến 23 tháng 02 năm 2016 (tức ngày 15, 16 tháng Giêng năm Bính Thân). Ngoài các nghi thức lễ hội diễn ra như hàng năm thì hội làng năm nay có thêm nhiều hoạt động phong phú với phần lễ gồm: Tế yết của đội tế nữ quan, phần thi lễ vật dâng thành hoàng của các dòng họ. Phần hội gồm liên hoan nghệ thuật quần chúng của các đội văn nghệ trong làng, sự tham gia giao lưu của các Câu lạc bộ nghệ thuật: CLB Chèo (thôn Xuân Áng), CLB Tuồng (thôn Bèo), CLB Nghệ thuật vùng Di sản, biểu diễn nghệ thuật hát ca trù (xã Vĩnh Ninh)… Các hoạt động vui chơi, trò diễn dân gian: kéo co, chọi gà, chơi bài điếm, đánh cờ người. Ngoài ra, đến với hội làng năm nay Nhân dân và khách thập phương còn được thưởng thức các món ẩm thực truyền thống do chính bà con Nhân dân trong làng làm nên: Trà rau má, bánh lá răng bừa, nem chua, chè lam, kẹo lạc…
Lễ hội làng Đông Môn tháng Giêng năm 2016 tôn thêm nét đẹp tinh hoa văn hoá của một ngôi làng cổ đã và đang tồn tại bên Di sản Thành Nhà Hồ hơn 6 thế kỷ qua. Cũng là dịp để giáo dục con cháu biết ơn và tưởng nhớ công lao của những bậc thánh hiền, tiền nhân đã có công khai ấp lập làng, mang lại cuộc sống ấm no ngày nay, đồng thời góp phần phát triển kinh tế du lịch địa phương, nâng cao đời sống của Nhân dân trong vùng Di sản. Từ đó nâng cao tinh thần trách nhiệm, ý thức của người dân trong công tác bảo vệ, gìn giữ, phát huy giá trị di sản Thành Nhà Hồ và các di sản phụ cận.
Đinh Huê-Lê Thanh
