Hợp tác quốc tế – Động lực mới cho chuyển đổi xanh và phát triển bền vững của nông nghiệp Việt Nam

Phát biểu tại họp báo, đại diện Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh: “Chúng ta gặp nhau vào thời điểm đầy ý nghĩa, khi nông nghiệp Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển đổi xanh, phát triển bền vững và hội nhập quốc tế sâu rộng. Hơn bao giờ hết, hợp tác quốc tế không chỉ là chiếc cầu nối mở ra thị trường, mang lại lợi ích kinh tế, mà còn là động lực giúp Việt Nam hội nhập tiêu chuẩn toàn cầu, ứng phó biến đổi khí hậu và bảo đảm an ninh lương thực, dinh dưỡng cho chính mình và cho thế giới.”

Nông sản Việt khẳng định vị thế trong thương mại bền vững

Trong 5 năm qua, bất chấp những biến động toàn cầu, nông sản Việt Nam vẫn giữ vững đà tăng trưởng, khẳng định vị thế trên bản đồ xuất khẩu thế giới. Kim ngạch xuất nhập khẩu nông, lâm, thủy sản (NLTS) tăng liên tục, đưa Việt Nam vào nhóm 15 quốc gia xuất khẩu hàng đầu, với thị trường trải rộng trên 200 quốc gia và vùng lãnh thổ.

Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu NLTS đạt mức kỷ lục 62,6 tỷ USD, thặng dư thương mại 17,7 tỷ USD, có 7 nhóm hàng đạt trên 3 tỷ USD và 11 nhóm hàng vượt 1 tỷ USD, trong đó hồ tiêu, điều, cà phê, lúa gạo… tiếp tục giữ vững ngôi đầu thế giới.

Thành quả này có sự đóng góp quan trọng từ 16 Hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đã ký kết và triển khai hiệu quả, giúp mở cửa các thị trường cao cấp như EU, Hoa Kỳ, Nhật Bản. Trong giai đoạn tới, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục xúc tiến 6 FTA mới với các khu vực tiềm năng như Trung Đông (Halal), Mỹ Latin, châu Phi, Trung Á… nhằm mở rộng không gian thị trường và nâng cao năng lực cạnh tranh của nông sản Việt.

Song song với mở rộng thị trường, Việt Nam cũng chủ động tháo gỡ rào cản thương mại, thích ứng với các quy định mới của đối tác như EUDR (chống mất rừng của EU) hay MMPA (kiểm soát thủy sản của Hoa Kỳ). Thay vì coi đó là thách thức, Bộ xác định đây là cơ hội thúc đẩy nông nghiệp Việt phát triển theo hướng minh bạch, trách nhiệm và bền vững.

Cuộc họp báo thường kỳ của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

FDI bền vững – Hợp tác để cùng phát triển

Hiện Việt Nam là điểm đến hấp dẫn của hơn 500 dự án FDI trực tiếp trong nông nghiệp, với tổng vốn gần 4 tỷ USD. Nếu tính cả lĩnh vực chế biến và dịch vụ liên quan, con số này đã vượt 20 tỷ USD, đưa Việt Nam vào nhóm quốc gia thu hút FDI nông nghiệp hàng đầu thế giới.

Các mô hình hợp tác công – tư (PPP) được Bộ Nông nghiệp và Môi trường triển khai trong các ngành hàng chủ lực như cà phê, lúa gạo, hồ tiêu, thủy sản… đã trở thành cầu nối quan trọng giữa doanh nghiệp đa quốc gia, doanh nghiệp Việt Nam, nông dân và hiệp hội ngành hàng. Nhiều kết quả tích cực đã được ghi nhận: năng suất cà phê tăng 15–20%, chi phí giảm 10–15%, hình thành chuỗi cung ứng minh bạch, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế và hướng tới phát triển bền vững.

Cùng với đó, các sáng kiến như Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) và thị trường tín chỉ carbon trong nông nghiệp đang mở ra hướng đi mới cho kinh tế xanh. Việc giảm phát thải trong trồng lúa, chăn nuôi, trồng rừng không chỉ giúp tiến gần hơn mục tiêu Net Zero 2050, mà còn tạo nguồn thu từ tín chỉ carbon để tái đầu tư cho nông dân và cộng đồng.

Trong thời gian tới, Bộ Nông nghiệp và Môi trường kiên định với phương châm “chọn lọc FDI để phục vụ chuyển đổi xanh”, ưu tiên các dự án gắn với chuyển giao công nghệ, liên kết chuỗi giá trị và hỗ trợ nông dân địa phương. Cùng với đó, Bộ đang hoàn thiện Nghị định về trao đổi quốc tế kết quả giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon, coi đây là công cụ kinh tế mới thúc đẩy sản xuất nông nghiệp bền vững.

Hợp tác quốc tế – Động lực mới cho chuyển đổi xanh và phát triển bền vững của nông nghiệp Việt Nam

ODA – Nguồn lực quan trọng cho tương lai xanh

Nhiều năm qua, các dự án hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) đã trở thành nguồn lực không thể thiếu cho tiến trình chuyển đổi xanh của nông nghiệp Việt Nam. Tính đến nay, Bộ đang triển khai 6 dự án ODA vay vốn trị giá 651 triệu USD, tập trung vào quản lý tài nguyên nước, phục hồi rừng ngập mặn, hiện đại hóa lâm nghiệp và bảo tồn hệ sinh thái ven biển.

Ngoài ra, 9 dự án mới với tổng vốn 1,15 tỷ USD và 4 dự án quy mô 544 triệu USD đang trong giai đoạn chuẩn bị, trong đó nổi bật là Dự án hỗ trợ cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp – một cột mốc quan trọng hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng “0”.

Bên cạnh đó, hơn 160 dự án viện trợ không hoàn lại, với tổng vốn 356 triệu USD, đang được triển khai trên nhiều lĩnh vực từ nông nghiệp, thủy sản, môi trường, đến biến đổi khí hậu và bảo tồn đa dạng sinh học, trực tiếp mang lại sinh kế bền vững cho hàng triệu nông dân và cộng đồng ven biển.

Nhờ những nguồn lực này, nông nghiệp Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng thông minh, tuần hoàn, phát thải thấp – vừa tăng năng lực chống chịu thiên tai, vừa nâng cao thu nhập và chất lượng sống cho người dân nông thôn.

Hợp tác tri thức – Cùng chia sẻ để cùng phát triển

Không chỉ dừng ở thương mại và đầu tư, hợp tác quốc tế còn mở ra không gian mới cho nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong nông nghiệp.

Thời gian qua, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã triển khai Nghị quyết 57 về thúc đẩy khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo, cùng Nghị quyết 59 của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế, qua đó mở rộng mạng lưới hợp tác với nhiều quốc gia, viện nghiên cứu và tổ chức quốc tế. Hàng trăm chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước đã chung tay giải quyết những vấn đề lớn: quản lý nguồn nước sông Mekong, ứng phó thiên tai, phát triển nông nghiệp thông minh, giảm phát thải khí nhà kính…

Với sự hỗ trợ của cộng đồng quốc tế, Việt Nam đang từng bước trở thành mô hình điển hình về nông nghiệp xanh, minh bạch và trách nhiệm, thông qua nhiều sáng kiến toàn cầu như Chuyển đổi hệ thống lương thực – thực phẩm bền vững, Giảm phát thải qua trồng rừng và sử dụng đất hiệu quả, Ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo tồn thiên nhiên, giảm rác thải nhựa.

Hợp tác quốc tế – Ngọn gió lớn đưa nông nghiệp Việt Nam vươn khơi

Nếu coi chuyển đổi xanh là một hành trình, thì hợp tác quốc tế chính là “ngọn gió lớn đưa con thuyền nông nghiệp Việt Nam ra khơi xa”, giúp ngành nông nghiệp vững vàng trước sóng gió toàn cầu, tự tin tiến tới những chân trời mới.

Với tinh thần chủ động – sáng tạo – hội nhập sâu rộng, Việt Nam hướng tới mục tiêu không chỉ là quốc gia sản xuất, xuất khẩu nông sản hàng đầu, mà còn là đối tác tin cậy, có trách nhiệm, góp phần xây dựng nền nông nghiệp toàn cầu xanh hơn, sạch hơn và bền vững hơn.