Báo cáo Đổi mới Sáng tạo và Đầu tư Công nghệ Việt Nam 2020 được phát hành trên cơ sở hợp tác giữa Do Ventures và Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC), thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Đây là dự án điển hình cho sự kết hợp thành công giữa một quỹ đầu tư mạo hiểm thuộc khối tư nhân và một cơ quan nhà nước với mục tiêu chung xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo tại Việt Nam.
Trong những năm gần đây, đổi mới sáng tạo được coi là yếu tố quan trọng trong việc đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. Vào tháng 1/2021, “Chiến lược quốc gia về Cách mạng công nghiệp lần thứ tư đến năm 2030” do Thủ tướng Chính phủ ban hành đã được thông qua với những mục tiêu rõ ràng nhằm cụ thể hoá Nghị quyết số 52-NQ/TW của Bộ Chính trị về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Đây là dấu mốc quan trọng trong nỗ lực của Chính phủ nhằm tạo ra môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi cho các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp trong nước và các nhà đầu tư nước ngoài.
Sự vào cuộc mạnh mẽ của Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các Bộ ngành liên quan đã góp phần hoàn thiện nhiều cơ chế pháp lý nhằm hỗ trợ và khuyến khích hoạt động đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp tại Việt Nam. Các chính sách hỗ trợ, ưu đãi cũng như quy trình đầu tư và thoái vốn dành cho nhà đầu tư nước ngoài cũng được quy định ngày một rõ ràng, đưa Việt Nam trở thành điểm đến đầu tư hấp dẫn bậc nhất trong khu vực. Đặc biệt, Chính phủ đang có những bước đi quyết liệt trong phát triển nền kinh tế số khi bước đầu triển khai khung pháp lý thử nghiệm (sandbox) cho các ngành nghề mới như công nghệ tài chính (Fintech). Báo cáo ghi nhận những nỗ lực từ Chính phủ Việt Nam nhằm kiến tạo một môi trường thuận lợi nhất, nơi các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp và nhà đầu tư có thể hợp lực tạo nên những đóng góp đáng kể cho nền kinh tế.
Bên cạnh đó, báo cáo mang lại bức tranh tổng quan về tình hình đầu tư vào các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp ngành công nghệ Việt Nam với những điểm chính dưới đây:
Startup Việt Nam vững vàng trước một năm nhiều thử thách
2020 là một năm thử thách nhưng ẩn chứa nhiều cơ hội đối với bối cảnh đầu tư đổi mới sáng tạo và công nghệ toàn cầu, và thị trường Việt Nam không phải ngoại lệ. Tổng số vốn đầu tư vào các startup công nghệ Việt Nam đạt 451 triệu đô la Mỹ, giảm 48% so với năm 2019, chủ yếu do sự vắng bóng của các khoản đầu tư đáng kể đã được các công ty lớn khép lại trong năm trước. Tuy nhiên, số lượng các khoản đầu tư giảm không đáng kể ở mức 17%, trong đó ghi nhận 60 thương vụ vào nửa cuối năm - con số tương đương với cùng kỳ năm trước. Sau giai đoạn sụt giảm mạnh vào quý I, hoạt động đầu tư mạo hiểm bắt đầu hồi phục từ quý II trở đi.
Quỹ nội địa đóng vai trò quan trọng
Nguồn vốn ổn định vào các startup giai đoạn đầu đặc biệt quan trọng đối với sức khỏe của toàn bộ hệ sinh thái đầu tư mạo hiểm. Do Ventures ghi nhận hơn một nửa trong tổng số lượng thương vụ đầu tư vào startup công nghệ Việt Nam được thực hiện bởi các quỹ đầu tư nội địa. Đây là chỉ dấu cho thấy vai trò quan trọng của các nhà đầu tư trong nước trong việc hỗ trợ startup giai đoạn đầu tiếp tục tiến xa hơn trong giai đoạn nhiều thử thách như hiện nay.
Nguồn vốn đổ vào các lĩnh vực đa dạng
Thanh toán và bán lẻ tiếp tục là lĩnh vực nhận được nhiều nhất những khoản đầu tư giá trị lớn nhờ vai trò chủ chốt trong sự phát triển của nền kinh tế Internet. Một số ngành như HRTech (công nghệ nhân sự), PropTech (công nghệ bất động sản) tiếp tục thu hút vốn đầu tư, trong khi các ngành như EdTech (công nghệ giáo dục), MedTech (công nghệ y tế), và SaaS (phần mềm dạng dịch vụ) đang tăng dần lên do sự thay đổi trong hành vi của người tiêu dùng và các doanh nghiệp sau Covid-19.
Thị trường Việt Nam duy trì sức hút
Trong bối cảnh khó khăn chung của các nền kinh tế toàn cầu bởi đại dịch Covid -19, số lượng nhà đầu tư nước ngoài giảm nhẹ trong năm 2020 cho thấy Việt Nam vẫn là điểm đến thu hút các nhà đầu tư. Hoạt động mạnh mẽ nhất đến từ các nhà đầu tư trong nước và các nhà đầu tư đến từ Hàn Quốc và Singapore, trong khi đó số lượng các nhà đầu tư đến từ Nhật Bản có giảm đáng kể.
Triển vọng 2021
Mặc dù thị trường đầu tư công nghệ Việt Nam có sự chững lại khó tránh khỏi do tác động của Covid-19, các nhà sáng lập tại Việt Nam đã tận dụng mọi nguồn lực có thể để trụ vững và tiếp tục phát triển. Khủng hoảng luôn là chất xúc tác mạnh mẽ để các mô hình kinh doanh đột phá xuất hiện. Chúng tôi tin rằng, với những nỗ lực từ phía Chính phủ nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế số và tạo lập môi trường kinh doanh thuận lợi nhằm thu hút đầu tư nước ngoài, startup Việt Nam sẽ có nhiều cơ hội để bứt phá khi hoạt động đầu tư dần phục hồi.
Với vai trò là cơ quan hỗ trợ, phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, ông Vũ Quốc Huy, Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia cho biết: “NIC đang nghiên cứu và đề xuất xây dựng môi trường pháp lý cho đổi mới sáng tạo Việt Nam và các chương trình, chính sách đặc thù, cơ chế thử nghiệm hỗ trợ các doanh nghiệp đổi mới sáng tạo. Sự phối hợp giữa NIC và Do Venture trong việc đồng phát hành Báo cáo Đổi mới Sáng tạo và Đầu tư Công nghệ Việt Nam 2020 nhằm cung cấp thông tin cho các nhà đầu tư về hoạt động đầu tư đổi mới sáng tạo tại Việt Nam, qua đó tăng cường thu hút vốn đầu tư trong và ngoài nước cho đổi mới sáng tạo.
Chia sẻ nhận định về kết quả của báo cáo, bà Lê Hoàng Uyên Vy, Giám đốc điều hành Do Ventures, cho biết: “Thách thức đã trải dài toàn bộ năm 2020 và có lẽ vẫn sẽ chưa dừng lại trong thời gian sắp tới. Tuy nhiên, là những người hoạt động trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo, chúng tôi luôn nhìn thấy cơ hội trong khó khăn. Do Ventures tin vào năng lực vượt lên những trở ngại để tạo ra những giá trị mới cho xã hội của các nhà sáng lập tại Việt Nam, đồng thời cam kết luôn sát cánh hỗ trợ họ trong những giai đoạn then chốt.”
Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia Việt Nam (NIC) là đơn vị trực thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư, được Thủ tướng Chính phủ thành lập tại Quyết định số 1269/QĐ-TTg ngày 02/10/2019, với chức năng hỗ trợ và phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo của Việt Nam, góp phần đổi mới mô hình tăng trưởng dựa trên khoa học và công nghệ. NIC là nơi quy tụ, dẫn dắt và kết nối nhằm xây dựng một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo hoàn chỉnh trên phạm vi toàn quốc; cung cấp cơ sở hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, chú trọng đẩy mạnh hoạt động chuyển giao, nghiên cứu phát triển và thương mại hóa sản phẩm trong một môi trường thử nghiệm thể chế thuận lợi để đảm bảo sức cạnh tranh trong khu vực và quốc tế.
Do Ventures là quỹ đầu tư mạo hiểm giai đoạn đầu có giá trị 50 triệu USD, đóng vai trò như một đối tác chiến lược cho các công ty startup. Tận dụng lợi thế về dân số ở Việt Nam hiện nay, Do Ventures tìm kiếm cơ hội đầu tư vào những startup công nghệ với năng lực thực thi xuất sắc, có thể xây dựng được những sản phẩm dịch vụ mang lại sự tiện ích và nâng cao đời sống của người tiêu dùng tại Việt Nam và Đông Nam Á. Với triết lý “Hành động để Tăng trưởng” (tiếng Anh: Grow by Doing), Do Ventures tin rằng để một startup có thể phát triển nhanh chóng và vượt lên dẫn đầu, các nhà sáng lập cần phải có khả năng thực thi xuất sắc, và phải sẵn sàng làm nhiều hơn, từ đó sẽ có nhiều cơ hội tìm ra công thức để phát triển bền vững
PV
