Trong vài năm qua, thị trường smartphone đang tiếp bước theo những gì đã từng xảy ra ở thị trường ôtô cũ. Nhiều người dùng hiện nay có xu hướng nâng cấp điện thoại của mình theo chu kỳ 2 hoặc 3 năm một lần và coi những chiếc cũ chỉ là đồ dùng một lần.
Tuy nhiên, thực tế là những chiếc điện thoại cũ vẫn tồn tại tốt và có tuổi thọ lâu dài. Nói cách khác, điện thoại cũng giống như phương tiện. Chúng đắt tiền, bền bỉ và đối với phần lớn người dùng, thiết bị cũ là quá đủ tốt.
Thậm chí, chính sách với thiết bị cũ đã phần nào hé lộ cách mà những ông lớn trong ngành kiếm được phần lớn lợi nhuận mà không cần phụ thuộc vào doanh số bán phần cứng.
Một ví dụ điển hình được tờ Wall Street Journal đưa ra: khi một hộ gia đình có con đến tuổi được sử dụng smartphone, họ lựa chọn mua mẫu iPhone SE có giá không đến 200 USD một chiếc – trong khi đủ tính năng sử dụng. Thêm nữa, khi cặp cha mẹ muốn đưa cho con họ một thiết bị để thỉnh thoảng chơi game, họ sử dụng chiếc iPhone 8 cũ – vẫn sinh ra doanh thu cho Apple, bởi Apple Arcade có mức phí 5 USD/tháng.
Theo dữ liệu trong ngành smartphone, người dân Mỹ ngày càng sử dụng nhiều hơn những chiếc điện thoại di động đã qua sử dụng, hoặc được tân trang lại.
Thị trường smartphone cũ này tồn tại được một phần là nhờ những chiếc iPhone đặc biệt bền, trong khi các mẫu mới gần như khó phân biệt được so với các mẫu trước đó.
Các mẫu iPhone thường có tuổi thọ cao hơn cũng như không quá khác biệt với các sản phẩm mới nhất trên thị trường. Sự bền bỉ của iPhone đến một phần không nhỏ từ việc “Nhà Táo” vẫn hỗ trợ nâng cấp phần mềm cho những sản phẩm có tuổi đời lên đến 5 năm. Do đó, những chiếc điện thoại này có thể sang tay chủ sở hữu thứ hai, thậm chí thứ ba trước khi bị loại bỏ hoàn toàn.
Bên cạnh đó, việc các nhà mạng tung ra nhiều chương trình thu cũ - đổi mới càng khiến những thiết bị cũ trở thành món hàng giá hời.
Việc những nhà mạng có dịch vụ giảm giá điện thoại mới khi khách hàng trao đổi điện thoại cũ, giống như thị trường xe hơi, những thiết bị cũ lại được nhiều bên săn đón.
Tầm tác động của xu hướng này khá lớn, và tạo nên một kẻ ăn to – Apple. Dường như phần lớn những chiếc smartphone được sử dụng ở Mỹ cuối cùng sẽ là iPhone – kết quả của thị phần tăng dần của Apple trên thị trường Mỹ.
Tính đến tháng 12 năm ngoái, iPhone chiếm 52,5% số smartphone được sử dụng ở Mỹ. Hanish Bhatia, nhà phân tích tại Counterpoint cho biết, tỷ lệ này sẽ tiếp tục tăng lên cho đến khi các nhà sản xuất smartphone chạy Android tìm ra cách ngăn chặn sự suy giảm lượng người dùng cơ sở của họ.
Thúc đẩy quá trình “nâng cấp thương hiệu”
Việc Apple xâm chiếm thị trường smartphone là hệ quả tất yếu của một loạt yếu tố đã thúc đẩy trong thời gian dài. Chẳng hạn như sự phổ biến của iPhone trong giới trẻ, hay hệ sinh thái gồm các sản phẩm phụ thuộc lẫn nhau như AirPods, Mac và Apple Watch để “khóa chặt” khách hàng trong đó.
Giá các mẫu điện thoại mới tăng cao cũng đóng một vai trò. Cũng giống như nhiều khu vực khác của nền kinh tế - từ thực phẩm cho thú cưng, phương tiện, nhà ở cho tới giày thể thao – điện tử tiêu dùng cũng trải qua một quá trình “nâng cấp thương hiệu” (premiumization) nhằm mục tiêu tối ưu hoá số tiền mà khách hàng sẵn sàng chi ra cho sản phẩm.
Apple chính là động cơ chính của xu hướng này trong lĩnh vực điện tử tiêu dùng, trong đó phải kể đến mẫu cao cấp nhất iPhone 14 Pro Max, có giá 1.599 USD. Bằng cách đưa ra những thiết bị đắt đỏ, đi kèm những đặc tính như màn hình lớn hơn và camera độ phân giải cao hơn, Apple cố gắng đẩy mức giá trung bình của tất cả những chiếc iPhone mới được bán ra lên trên 900 USD, tính đến mùa nghỉ lễ 2022-2023. Đây là mức giá cao nhất, và cao hơn gần 10% so với trước đó một năm. Tuy nhiên, người dùng không hề khó chịu mà ngược lại còn có xu hướng ưa chuộng những chiếc điện thoại như vậy.
Nguyên nhân bởi đi kèm với việc giới thiệu những thiết bị cực kỳ đắt tiền, Apple cũng khéo léo bổ sung một số tính năng công nghệ đáng chú ý như màn hình lớn và camera tốt hơn.
Tính đến mùa hè 2022, chuyên gia phân tích Ming-Chi Kuo của TF International Securities cho biết iPhone 14 Pro Max là mẫu điện thoại phổ biến nhất trong số các thiết bị cao cấp của hãng. 
Thị trường điện thoại cũ vẫn tiếp tục phát triển
Theo ước tính của Công ty nghiên cứu thị trường IDC, có tổng cộng 283 triệu smartphone cũ hoặc tân trang được bán trên toàn cầu vào năm 2022, chiếm gần 1/5 tổng số điện thoại bán ra trong năm đó.
Đến năm 2026, IDC dự đoán số lượng điện thoại đã qua sử dụng được bán sẽ đạt 415 triệu chiếc, tương ứng với tốc độ tăng trưởng hàng năm gần 14%, hoặc gấp 4 lần tốc độ dự kiến tăng trưởng hàng năm doanh số bán điện thoại mới.
Những chiếc điện thoại của Apple chiếm tới hơn 80% thị trường điện thoại đã qua sử dụng, xét về giá trị, theo hãng phân tích công nghệ CCS.
Apple hiện có chương trình điện thoại cũ của riêng mình. Có một số lượng các công ty khác đang tiếp cận thị trường thiết bị đã qua sử dụng như vậy, bao gồm Amazon, Best Buy, Back Market và Gazelle, ngoài ra còn có các nhà mạng như AT&T, Verizon và T-Mobile.
“Đặc biệt trong 3 hoặc 4 năm trở lại đây, Apple đã tập trung vào thị trường sau phát hành dành cho những chiếc điện thoại của họ”, Chetan Sharma, chuyên gia phân tích ngành viễn thông, nói.
Tạo ra doanh thu từ dịch vụ
Nhiểu người có thể nghĩ rằng việc doanh số bán thiết bị đã qua sử dụng sẽ là mối đe dọa đối với doanh thu của Apple thông qua việc đe dọa doanh số bán điện thoại mới.
Tuy nhiên, "Táo khuyết" đã tìm ra cách để kiếm tiền trên gần như mọi chiếc iPhone mà không cần lo lắng đến việc bị giảm doanh số do thị trường điện thoại cũ.
Theo đó, Apple đã tạo ra doanh thu dịch vụ kỷ lục 20,8 tỷ USD cho công ty vào quý trước.
Phần lớn trong doanh thu ấn tượng này là nhờ vào 935 triệu thuê bao đăng ký trả phí cho các dịch vụ của chính Apple, bao gồm iCloud và Apple Music.
Con số này chiếm gần 17% doanh thu của "Táo khuyết" trong giai đoạn này. Thậm chí, trong tổng lợi nhuận của Apple, tỷ suất lợi nhuận trên dịch vụ đã cao hơn nhiều so với việc bán phần cứng.
Xét cho cùng, xu hướng sử dụng thiết bị của Apple đang diễn ra ở Mỹ cũng có thể trở thành xu hướng ở bất cứ đâu có bán iPhone. Và khi thị trường sau phát hành của những thiết bị đã qua sử dụng đang tăng trưởng nhanh chóng, sẽ có thêm nhiều quốc gia bị kéo theo xu hướng này.
Chetan Sharma, chuyên gia phân tích ngành viễn thông nhận định xu hướng như ở Mỹ sẽ lặp lại trên toàn cầu.
Từ châu Âu đến châu Á, ở các nền kinh tế thịnh vượng, người tiêu dùng dưới 29 tuổi có xu hướng ưa chuộng iPhone hơn, ngay cả ở quê hương của Samsung là Hàn Quốc. Việc chuyển sang iPhone có thể chậm hơn ở châu Âu và các nơi khác, do một số yếu tố, chẳng hạn như các loại smartphone chạy Android của các nhà sản xuất từ Trung Quốc sẵn có hơn.
Dù vậy, thị trường điện thoại từng chứng kiến nhiều trường hợp sự đảo chiều chóng vánh. Dường như không ai có thể lật đổ Nokia và BlackBerry trước khi iPhone của Apple trở nên phổ biến. Không có gì đảm bảo rằng sự thống trị của Apple cả trong thị trường thiết bị cao cấp và thiết bị đã qua sử dụng sẽ tiếp tục được giữ vững trong tương lai. Ví dụ, công ty này vẫn chưa cho ra mắt mẫu điện thoại gập, một hạng mục đã giúp Samsung giành được thêm thị phần từ các hãng sản xuất điện thoại Android khác.
Phương Linh (t/h)
