Thứ ba 08/07/2025 15:51
Hotline: 024.355.63.010
Tài chính

Cả thế giới cắt giảm lãi suất, các ngân hàng "méo mặt"

12/10/2020 00:00
Gia tăng các chính sách tiền tệ khác thường có thể gây ra những phản ứng khó đoán.

Triển vọng kinh tế ảm đạm cùng áp lực chính trị leo thang hiện nay khiến các ngân hàng trung ương lựa chọn các chính sách tiền tệ khác thường và hiếu chiến hơn. Nhiều người lo ngại rằng những chính sách này, đặc biệt là chính sách lãi suất âm, sẽ đe doạ trạng thái cân bằng của hệ thống tài chính. Cụ thể, lãi suất âm có thể gây ra những phản ứng nguy hiểm trên thị trường tín dụng và nền kinh tế thực.

Ảnh minh họa

Tương tự như kinh nghiệm từ Nhật Bản và châu Âu, quá trình trên thường diễn biến theo lối mòn: tăng trưởng thấp, lạm phát thấp, giảm sản lượng, thất nghiệp và thiếu việc làm – kết hợp cùng tình hình tài chính bất ổn, đặc biệt là giá của các loại tài sản dễ biến động. Tất cả những yếu tố này buộc các ngân hàng trung ương phải giảm lãi suất xuống dưới mức 0 nhằm kích thích vay, thúc đẩy tiêu dùng và đầu tư, từ đó, tạo ra một chu kỳ tăng trưởng tự duy trì.

Tuy nhiên, thông thường, lãi suất âm không hoàn toàn phản ánh tỉ lệ vay và cho vay thực tế. Theo luật định, các ngân hàng phải đảm bảo duy trì lượng tiền gửi cơ bản của khách hàng. Lo sợ mất khách hàng, các ngân hàng thường khá do dự khi phải giảm sâu lãi suất huy động. Tại châu Âu, tính tới thời điểm hiện tại, chỉ có những doanh nghiệp lớn mới có đủ khả năng ứng phó với lãi suất âm.

Khi biên lãi suất và lợi nhuận giảm, các ngân hàng tăng phí hoặc tìm tới các biện pháp sinh lời khác nhằm tăng thu nhập. Điều này khiến giá trị cho vay thực tế cao hơn, đi ngược lại trọng tâm của chính sách lãi suất âm.

Khi nền kinh tế khủng hoảng, các nhà hoạch định chính sách cố gắng vớt vát tình thế bằng cách tiếp tục cắt giảm lãi suất. Lãi suất trái phiếu chính phủ giảm sâu xuống mức âm, đường cong lãi suất chạy ngang hay thậm chí là đảo ngược. Lợi nhuận của các ngân hàng sở hữu nợ chính phủ lớn sẽ giảm mạnh.

Lợi nhuận giảm ảnh hưởng tới giá cổ phiếu của các ngân hàng và gia tăng lo ngại về tương lai của cổ tức, mua lại nợ và hoàn vốn. Những ngân hàng yếu hơn sẽ gặp vấn đề khi gọi vốn. Hệ quả là chi phí đi vay của mọi ngân hàng đều tăng.

Tình trạng này khiến lượng tín dụng sẵn có giảm, gây giảm tiêu dùng và đầu tư. Ngay cả nếu ngân hàng trả lợi tức cho các nhà đầu tư, thì tình hình cũng sẽ không khởi sắc do động thái này sẽ khiến lo ngại cổ tức sụt giảm tăng cao. Thay vì kích thích nền kinh tế, lãi suất âm sẽ khiến tình trạng bất ổn tăng trong tương lai, chi tiêu hộ gia đình cũng sẽ giảm do lo ngại về tiền tiết kiệm sau khi về hưu và những vấn đề khác.

Tăng trưởng chậm cũng làm gia tăng nợ xấu, ảnh hưởng xấu đến lợi nhuận của ngân hàng, giảm hoạt động cho vay và tăng chi phí đi vay, khiến biên tín dụng cho người vay tăng lên.

Lãi suất âm còn phá huỷ nhiều ưu đãi từ ngân hàng. Trước tình hình lợi nhuận sụt giảm, các ngân hàng sẽ kéo dài vòng đời của các doanh nghiệp "xác sống" nhằm thanh toán các khoản nợ khi lãi suất xuống quá thấp và ngân hàng không có khả năng hoàn trả số tiền gốc. Tuy nhiên, đây không phải là một cách sử dụng vốn hiệu quả bởi nó làm giảm khả năng tăng trưởng tiềm năng và làm suy yếu nền kinh tế trong dài hạn.

Những ngân hàng đang gặp khó khăn thường ít có nhu cầu mua trái phiếu chính phủ, do đó, hạn chế khả năng cấp tiền cho các hoạt động của quốc gia. Trong trường hợp xấu nhất, khi các ngân hàng cần giúp đỡ để giải quyết nợ, các chính phủ, vốn đã đang trong tình trạng nợ nần chồng chất, sẽ phải tiếp tục đi vay để tái cấp vốn cho ngân hàng hoặc đảm bảo tiền gửi của khách hàng. Mức nợ tăng cùng trách nhiệm trả nợ tăng khiến quốc gia không thể thoát khỏi tình trạng lãi suất thấp hoặc âm.

Ban đầu, tác động tiêu cực của những diễn tiến trên sẽ khá đa dạng, tuỳ thuộc vào khả năng sinh lời của các ngân hàng trong nước, cũng như biên lãi suất và danh mục cho vay của họ. Các ngân hàng châu Âu và Nhật Bản với biên lợi nhuận thấp và nợ xấu cao thường rất dễ bị tổn thương. Cuối cùng, rắc rối sẽ lan rộng. Các ngân hàng Mỹ đã bắt đầu giảm dự đoán thu nhập do lãi suất thấp.

Có hai kênh giao dịch lãi suất âm cơ bản giữa các quốc gia. Tại châu Âu và Nhật Bản, các ngân hàng có lãi suất âm thường rất tích cực xuất vốn và giảm các sinh lời nhuận khác. Ngoài ra, lãi suất tương đối tăng thường đẩy giá tiền tệ tăng, khiến các quốc gia phải điều chỉnh hoạt động cho phù hợp với lãi suất cắt giảm nhằm duy trì năng lực cạnh tranh.

Tuy nhiên, vẫn có một vài lựa chọn khác. Ví dụ, hiện nay, Đức đang rà soát nhằm xem xét có nên dừng hoạt động tính phí khách hàng lẻ khi gửi tiền tại các ngân hàng. Ngoài ra, tạo ra tài sản an toàn đặc biệt hoặc tài khoản tiết kiệm cũng là những biện pháp hiệu quả nhằm đảm bảo lãi suất dương, và hạn chế chính sách lãi suất âm.

Một lựa chọn khác là các ngân hàng trung ương cho vay trực tiếp hoặc thông qua ngân hàng (ví dụ như tổ chức tái cấp vốn dài hạn của Ngân hàng Trung ương châu Âu) với lãi suất ưu đãi. Tuy nhiên, có thể sẽ không có nhiều nhu cầu vay vốn, do vậy, hiệu quả của những biện pháp này chỉ ở mức trung bình.

Trên thực tế, thế giới vẫn chưa rút ra bài học từ năm 2008: mô hình kinh tế phụ thuộc vào tiêu dùng và đầu tư do các khoản vay vượt mức không hề bền vững. Lãi suất thấp không đem lại hiệu quả, mà chỉ làm suy yếu hệ thống tài chính và cả nền kinh tế. Do vậy, hạ lãi suất không phải là cơ chế duy trì mức độ nợ vượt mức trong dài hạn.

Một người nông dân từng khuyên một khách du lịch lạc lối: "Nếu muốn đến đó, tôi sẽ không xuất phát từ đây." Các nhà hoạch định chính sách đã bỏ lỡ cơ hội tiến hành những thay đổi căn bản khi khủng hoảng mới bắt đầu. Vì vậy, chẳng bất ngờ gì khi họ đang lang thang vô định.

Quỳnh Mai

Tin bài khác
Ngân hàng Nhà nước: Tín dụng toàn nền kinh tế vượt 17,2 triệu tỉ đồng trong 6 tháng đầu năm 2025

Ngân hàng Nhà nước: Tín dụng toàn nền kinh tế vượt 17,2 triệu tỉ đồng trong 6 tháng đầu năm 2025

Ngân hàng Nhà nước công bố tín dụng đạt 17,2 triệu tỉ đồng sau 6 tháng đầu 2025, tiếp tục điều hành linh hoạt để ổn định kinh tế vĩ mô và kiểm soát lạm phát.
Ngân hàng Nhà nước hoàn tất xác thực sinh trắc học cho 119 triệu tài khoản, giúp giảm 57% lừa đảo tài chính

Ngân hàng Nhà nước hoàn tất xác thực sinh trắc học cho 119 triệu tài khoản, giúp giảm 57% lừa đảo tài chính

Ngân hàng Nhà nước hoàn tất xác thực sinh trắc học cho 119 triệu tài khoản, giúp giảm 57% lừa đảo tài chính, thúc đẩy mạnh chuyển đổi số ngân hàng.
VIB Business Card: Lời giải cho bài toán khấu trừ VAT đầu vào của Hộ kinh doanh và SME

VIB Business Card: Lời giải cho bài toán khấu trừ VAT đầu vào của Hộ kinh doanh và SME

Từ 1/7, Nghị định của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT) chính thức có hiệu lực. Theo đó, để được khấu trừ thuế giá trị gia tăng (VAT) đầu vào, cơ sở kinh doanh phải có hóa đơn giá trị gia tăng và chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt với hàng hóa, dịch vụ mua vào từ 5 triệu đồng đã bao gồm VAT.
Ông Võ Minh Tuấn làm Giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Khu vực 2

Ông Võ Minh Tuấn làm Giám đốc Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Khu vực 2

Ngân hàng Nhà nước Khu vực 2 gồm có 1 giám đốc, 7 Phó giám đốc phụ trách khu vực TP. Hồ Chí Minh và tỉnh Đồng Nai sau sáp nhập.
Lãi suất ngân hàng ngày 8/7/2025: Kỳ hạn 13 tháng vượt 7,5%, nhiều ưu đãi

Lãi suất ngân hàng ngày 8/7/2025: Kỳ hạn 13 tháng vượt 7,5%, nhiều ưu đãi

Lãi suất ngân hàng ngày 8/7/2025, tiếp tục có nhiều biến động tích cực, đặc biệt ở kỳ hạn 13 tháng với mức cao nhất vượt 7,5%.
Ngành ngân hàng bứt tốc nửa cuối năm: Tín dụng tăng mạnh, lợi nhuận khởi sắc

Ngành ngân hàng bứt tốc nửa cuối năm: Tín dụng tăng mạnh, lợi nhuận khởi sắc

Trong báo cáo mới công bố, Công ty Chứng khoán Vietcombank (VCBS) đánh giá ngành ngân hàng sẽ có nhiều chuyển biến tích cực trong nửa cuối năm 2025.
Ngân hàng Nhà nước đề xuất mới về xếp hạng tổ chức tín dụng

Ngân hàng Nhà nước đề xuất mới về xếp hạng tổ chức tín dụng

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đang lấy ý kiến cho Dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung Thông tư số 52/2018, trong đó điều chỉnh một loạt tiêu chí quan trọng trong việc xếp hạng các tổ chức tín dụng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài.
Ngân hàng Nhà nước bơm ròng gần 9.500 tỷ đồng, lãi suất hạ nhiệt

Ngân hàng Nhà nước bơm ròng gần 9.500 tỷ đồng, lãi suất hạ nhiệt

Trong bối cảnh áp lực tỷ giá vẫn hiện hữu, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã tăng cường bơm ròng gần 9.400 tỷ đồng vào hệ thống ngân hàng trong tuần đầu tháng 7.
Lãi suất ngân hàng ngày 7/7/2025: Những nhà băng nào vượt  mốc 7%?

Lãi suất ngân hàng ngày 7/7/2025: Những nhà băng nào vượt mốc 7%?

Lãi suất ngân hàngngày 7/7/2025 chứng kiến sự xuất hiện của những mức lãi suất huy động "khủng", vượt ngưỡng 7%, thậm chí tiệm cận 10%. Tuy nhiên, để hưởng được những ưu đãi này, khách hàng buộc phải sở hữu những khoản tiền gửi khổng lồ, lên tới hàng nghìn tỷ đồng.
Lãi suất ngân hàng ngày 5/7/2025: Kỳ hạn dài vẫn hấp dẫn nhà đầu tư

Lãi suất ngân hàng ngày 5/7/2025: Kỳ hạn dài vẫn hấp dẫn nhà đầu tư

Lãi suất ngân hàng ngày 5/7/2025, tiếp tục duy trì ổn định, kỳ hạn dài tiếp tục dẫn dắt. BVBank nổi bật với mức cạnh tranh, thu hút dòng tiền hiệu quả.
Lãi suất ngân hàng ngày 4/7/2025: Tám ngân hàng vượt mốc 6%

Lãi suất ngân hàng ngày 4/7/2025: Tám ngân hàng vượt mốc 6%

Lãi suất ngân hàng ngày 4/7/2025 sôi động khi 8 ngân hàng niêm yết mức trên 6%. Nhiều cơ hội hấp dẫn cho người gửi tiền, đặc biệt ở các kỳ hạn dài.
Để ngoại tệ không còn là trở ngại cho mỗi chuyến xuất ngoại

Để ngoại tệ không còn là trở ngại cho mỗi chuyến xuất ngoại

Với mạng lưới chi nhánh rộng khắp, chính sách tỷ giá cạnh tranh và công nghệ hiện đại, BIDV mang đến giải pháp giao dịch ngoại tệ hiệu quả, đáp ứng nhu cầu của khách hàng cá nhân cũng như doanh nghiệp.
Lãi suất ngân hàng ngày 3/7/2025: Bac A Bank giảm, Techcombank tăng nhẹ

Lãi suất ngân hàng ngày 3/7/2025: Bac A Bank giảm, Techcombank tăng nhẹ

Lãi suất ngân hàng ngày 3/7/2025, Bac A Bank điều chỉnh giảm lãi suất huy động, trong khi Techcombank lại tăng nhẹ trước đó. Thị trường lãi suất cho thấy sự phân hóa rõ rệt.
Ông Trần Tấn Lộc giữ chức Quyền Tổng giám đốc Eximbank

Ông Trần Tấn Lộc giữ chức Quyền Tổng giám đốc Eximbank

Hội đồng quản trị Eximbank đã bổ nhiệm ông Trần Tấn Lộc - Phó tổng giám đốc ngân hàng này giữ vị trí Quyền Tổng giám đốc, thay ông Nguyễn Hoàng Hải, kể từ ngày 01/7/2025.
Vai trò, cơ hội và chiến lược đổi mới sáng tạo trong hệ sinh thái tài chính số

Vai trò, cơ hội và chiến lược đổi mới sáng tạo trong hệ sinh thái tài chính số

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chính thức công bố triển khai Nghị định 94/2025/NĐ-CP – văn bản đầu tiên đặt nền móng cho một sandbox tài chính có kiểm soát tại Việt Nam.