Thứ bảy 19/07/2025 07:02
Hotline: 024.355.63.010
Pháp luật

Làm sao phòng ngừa rủi ro với tranh chấp chưa có luật?

12/10/2020 00:00
Các tranh chấp dân sự phát sinh hàng ngày, hàng giờ và ngày càng phức tạp. Có không ít trường hợp tranh chấp rơi vào tình huống chưa có điều luật quy định rõ ràng. Khi đó, nhà đầu tư, doanh nghiệp cần phải làm gì để lường trước rủi ro, giảm thiểu thi

Gian nan đòi vốn góp

Pháp luật không cấm rút vốn, nhưng để rút vốn góp thì nhà đầu tư phải lựa chọn: Hoặc là yêu cầu công ty mua lại cổ phần, hoặc chuyển nhượng phần vốn góp cho cổ đông sáng lập, hoặc giải thể doanh nghiệp. Nếu là những trường hợp doanh nghiệp thành lập và hoạt động thì việc xử lý được giải quyết như trên. Nhưng nếu vì một lý do nào đó mà việc thành lập doanh nghiệp chưa thành, việc đòi tiền góp vốn sẽ xử lý ra sao?

Đơn cử như trường hợp của ông Nguyễn Hữu N. góp vốn ra nước ngoài. Theo bản án sơ thẩm, năm 2009, ông N. cùng với 3 người bạn góp vốn với bà M.H. - một Việt kiều ở Úc để thành lập trường Autralia Grammar Academy (AGA) tại Sydney (Úc), tổng vốn đầu tư là 500.000 đô-la Úc. Sau này, số vốn được tăng lên 700.000 đô-la Úc. Theo thỏa thuận, ông N. góp 70.000 đô-la Úc.

Sau khi Bộ Kế hoạch và Đầu tư cấp giấy chứng nhận đầu tư ra nước ngoài, ông N. đã thực hiện việc góp vốn như trên. Từ đó đến nay, dự án không triển khai bất cứ hoạt động nào nên ông N. khởi kiện đòi lại tiền vốn và lãi tổng cộng 1,6 tỷ đồng. Bà M.H. không dự tòa, nhưng án sơ thẩm chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông N.

Sau đó, bà M.H kháng cáo cho rằng, bị đơn phải là Trường AGA, bà là người nước ngoài, nhưng tòa không tống đạt văn bản tố tụng cho bà theo đúng quy định. Người đại diện của bà M.H đề nghị hủy án sơ thẩm.

Tòa phúc thẩm cho rằng, thời điểm tòa án thụ lý và giải quyết vụ án thì bà M.H có mặt tại Việt Nam, có thời gian cư trú tại Việt Nam, nên tòa án tống đạt văn bản về địa chỉ của bà M.H tại Việt Nam là hợp lệ.

Tại biên bản họp cổ đông lần 2 (ngày 29/12/2009), các bên đã thống nhất lập trường, nhưng đến nay chưa thành lập được nên không thể xác định một pháp nhân chưa tồn tại là bị đơn. Tại biên bản này, bà M.H đã xác nhận số dư nợ thực tế của các thành viên góp vốn và thỏa thuận thành viên có quyền rút vốn ra nếu không muốn tiếp tục đầu tư. Năm 2019, tòa án đã tuyên bà M.H phải có trách nhiệm trả lại tiền cho ông Nguyễn Hữu N.

Công nhận nhà thầu: Được vạ thì má đã sưng

Trong trường hợp trên, tuy mất rất nhiều thời gian, nhưng nhà đầu tư cũng có phán quyết có lợi cho mình và có khả năng lấy lại tiền, thì câu chuyện Tổng công ty Xây dựng đường thủy - Vinawaco lại rơi vào cảnh “được vạ thì má đã sưng”.

Vừa qua, Viawaco đã khởi kiện Công ty TNHH Cảng quốc tế Thị Vải với 2 yêu cầu là buộc bị đơn phải công nhận Công ty là một trong các nhà thầu đáp ứng yêu cầu về kỹ thuật các gói thầu PK1A-1, PK1B-1 và buộc bị đơn phải mở túi hồ sơ tài chính. Vụ tranh chấp liên quan đến gói thầu thi công và nạo vét khu vực sà lan thuộc dự án đầu tư xây dựng cảng Thị Vải - giai đoạn 1.

Được biết, tháng 10/2017, Vinawaco nộp hồ sơ dự thầu để tham gia đấu thầu 2 gói thầu nói trên, hình thức tham gia đấu thầu là 1 giai đoạn 2 túi hồ sơ, đó là hồ sơ đề xuất kỹ thuật và hồ sơ tài chính.

Sau khi mở thầu, chủ đầu tư là Công ty Cảng quốc tế Thị Vải đã thông báo kết quả. Theo đó, hồ sơ tham dự thầu của Vinawaco bị loại với lý do không đáp ứng được yêu cầu về đề xuất kỹ thuật. Tuy nhiên, Vinawaco cho rằng, hồ sơ của Công ty đáp ứng được các tiêu chí của hồ sơ mời thầu.

Về lý do loại nhà thầu, chủ đầu tư cho rằng, Vinawaco không đáp ứng năng lực tài chính. Cụ thể, Vinawaco bị khởi kiện nhiều lần bởi nhà thầu phụ do không thực hiện việc thanh toán đầy đủ và đúng hạn.

Chẳng hạn, bị CTCP Đầu tư xây dựng và nạo vét đường thủy kiện đòi 53,4 tỷ đồng và lãi chậm trả. Vinawaco xảy ra vụ án hành vi đưa nhận hối lộ, thông thầu. Trong các dự án của Bộ Giao thông - Vận tải, Vinawaco nhiều lần bị nhắc nhở vì chậm tiến độ, báo cáo tài chính có nhiều điểm nghi vấn, không rõ ràng.

Liên quan đến biểu hiện thông thầu, chủ đầu tư cho biết, Vinawaco có văn bản phản đối kết quả đấu thầu khi mà chủ đầu tư chưa ban hành các văn bản công bố kết quả đấu thầu. CTCP Dịch vụ và vận tải biển Vũng Tàu - một thành viên góp vốn tại Công ty Cảng quốc tế Thị Vải, đã lấy các văn bản này từ một phó giám đốc và chuyển cho Vinawaco.

Chủ đầu tư cho rằng, Vinawaco thông đồng với các cá nhân, tổ chức có liên quan để thu thập kết quả lựa chọn nhà thầu, vi phạm Điều 89 - Luật Đấu thầu: Hành vi tiết lộ kết quả lựa chọn nhà thầu trước khi được công khai theo quy định là hành vi bị cấm.

Năm 2018, bản án sơ thẩm chấp nhận đơn khởi kiện, công nhận Vinawaco là nhà thầu đáp ứng yêu cầu về mặt kỹ thuật 2 gói thầu nói trên và buộc chủ đầu tư phải mở túi hồ sơ đề xuất về tài chính của nguyên đơn. Sau phiên tòa sơ thẩm, Công ty Cảng quốc tế Thị Vải kháng cáo.

Tòa án phúc thẩm cho rằng, nguyên tắc chấm thầu là căn cứ vào tiêu chuẩn đánh giá hồ sơ dự thầu và các yêu cầu khác có trong hồ sơ mời thầu, có nghĩa là chủ đầu tư không được căn cứ vào các tiêu chuẩn nằm ngoài hồ sơ mời thầu để chấm.

Trong đó, bao gồm các tiêu chí về không hoàn thành hợp đồng và kết quả hoạt động tài chính. Về tiêu chí không hoàn thành hợp đồng, nhà thầu chỉ bị nhắc nhở tiến độ, không phải trường hợp không hoàn thành. Về kết quả hoạt động tài chính, nhà thầu đáp ứng điều kiện tài sản ròng năm gần nhất đã qua kiểm toán có kết quả dương.

Một số vấn đề tài chính khác như chưa bàn giao vốn nhà nước hay chưa lập một số quỹ theo quy định, chủ đầu tư nghi ngờ nhưng đã không yêu cầu nhà thầu làm rõ. Do đó, tòa án xác định nhà thầu đáp ứng tiêu chuẩn của hồ sơ mời thầu. Các lý do khác chủ đầu tư nêu ra đã bị tòa án bác bỏ.

Mới đây, tòa án xác định, Vinawaco là nhà thầu đáp ứng yêu cầu về mặt kỹ thuật và Công ty Cảng quốc tế Thị Vải có trách nhiệm thực hiện quy trình đấu thầu theo đúng quy định về pháp luật đấu thầu.

Mặc dù bản án đã công nhận Vinawaco là nhà thầu, nhưng trên thực tế, dự án trên đã hoàn thành và đi vào hoạt động. Doanh nghiệp khởi kiện thành công, nhưng việc thi hành án dường như không còn nhiều ý nghĩa.

Làm sao để phòng ngừa rủi ro?

Khi nền kinh tế phát triển sẽ nảy sinh nhiều quan hệ, tranh chấp mới mà pháp luật chưa kịp điều chỉnh, dẫn đến các bên buộc phải khởi kiện nhau ra tòa án, mất nhiều thời gian và công sức để bảo vệ quyền lợi của mình. Và khi chờ cơ quan tố tụng giải quyết xong, nhà đầu tư, doanh nghiệp có thể bị mất cơ hội kinh doanh.

LS. Nguyễn Minh Đức - Công ty Luật DNAS cho biết, kế toán, tài chính, pháp lý là công cụ cho người điều hành sử dụng linh hoạt, có trường hợp sẽ phải kết hợp các yếu tố trên, có trường hợp phải bỏ qua, có trường hợp phải dùng trước hoặc sau để đạt mục đích tối ưu hóa đối với doanh nghiệp. Điều này đòi hỏi người điều hành doanh nghiệp phải có kiến thức tổng hợp, nhận định rõ những điểm chính, cốt lõi để vận dụng sao cho đúng.

Pháp luật cũng đã dự liệu và quy định trong Bộ luật Dân sự 2014, tương ứng Điều 45 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 về việc áp dụng các căn cứ để giải quyết vụ việc dân sự trong trường hợp chưa có điều luật để áp dụng thực hiện theo thứ tự sau: 1. Áp dụng tập quán; 2. Áp dụng tương tự pháp luật; 3. Áp dụng nguyên tắc cơ bản của pháp luật, án lệ, lẽ công bằng.

Tuy nhiên, một đại diện viện kiểm sát nhân dân cho biết, mặc dù pháp luật có quy định, nhưng hiện chưa áp dụng tập quán vì vấn đề này rất phức tạp. Do đó, khi thụ lý hồ sơ một vụ việc dân sự, cơ quan tố tụng thường xem xét trên phương diện tất cả các văn bản pháp luật, nghị định, hướng dẫn…, đặc biệt thời gian gần đây, việc áp dụng án lệ đã giúp tháo gỡ một số vướng mắc.

Theo cáo cáo của ngành tòa án năm 2019, tính đến ngày 30/11/2018, có hơn 300 bản án, quyết định của tòa án đã viện dẫn án lệ trong quá trình giải quyết vụ án.

Bùi Trang - Đỗ Mến

Tin bài khác
Nghị quyết 206/2025/QH15: Mở khóa điểm nghẽn pháp lý, tạo đột phá phát triển kinh tế

Nghị quyết 206/2025/QH15: Mở khóa điểm nghẽn pháp lý, tạo đột phá phát triển kinh tế

Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 206/2025/QH15 - cơ chế đặc biệt với mục tiêu xử lý những vướng mắc, khó khăn phát sinh từ các quy định pháp luật hiện hành đang cản trở tiến trình phát triển kinh tế - xã hội.
Thêm loạt chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ

Thêm loạt chính sách phát triển công nghiệp hỗ trợ

Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 205/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 111/2015/NĐ-CP về phát triển công nghiệp hỗ trợ.
Ban hành 6 thủ tục hành chính mới trong lĩnh vực nhà ở

Ban hành 6 thủ tục hành chính mới trong lĩnh vực nhà ở

Bộ Xây dựng vừa công bố 6 thủ tục hành chính mới trong lĩnh vực nhà ở, trong đó có 3 thủ tục do cấp bộ thực hiện và 3 thủ tục do cấp tỉnh triển khai. Các thủ tục này tập trung vào hoạt động chấp thuận đầu tư, giao chủ đầu tư và điều chỉnh quyết định đối với các dự án nhà ở cho lực lượng vũ trang và nhà ở xã hội.
Luật Hàng không sửa đổi: Tạo đột phá trong thu hút đầu tư và quản lý hạ tầng

Luật Hàng không sửa đổi: Tạo đột phá trong thu hút đầu tư và quản lý hạ tầng

Dự thảo Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi) được xây dựng theo hướng linh hoạt, tiệm cận mô hình quốc tế, nhằm khuyến khích mọi thành phần kinh tế tham gia đầu tư, trong khi vẫn giữ vai trò chủ đạo của doanh nghiệp nhà nước đối với lĩnh vực then chốt này.
Từ 18/8, quản lý mỹ phẩm theo chuẩn quốc tế

Từ 18/8, quản lý mỹ phẩm theo chuẩn quốc tế

Từ ngày 18/8/2025, theo Thông tư 34/2025/TT-BYT của Bộ Y tế, mỗi sản phẩm mỹ phẩm trước khi lưu hành tại thị trường Việt Nam bắt buộc phải có phiếu công bố riêng.
Bộ Tài chính đề xuất miễn thuế thu nhập doanh nghiệp cho hộ cá nhân kinh doanh chuyển đổi

Bộ Tài chính đề xuất miễn thuế thu nhập doanh nghiệp cho hộ cá nhân kinh doanh chuyển đổi

Bộ Tài chính đề xuất miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 2 năm đầu đối với doanh nghiệp thành lập từ hộ, cá nhân kinh doanh – động thái được kỳ vọng sẽ tạo đột phá trong lộ trình chuyển đổi hàng triệu hộ kinh doanh lên mô hình doanh nghiệp, góp phần thu hẹp khu vực kinh tế phi chính thức và mở rộng cơ sở thuế.
Bộ Tài chính đề xuất giảm mạnh mức truy thu tiền sử dụng đất

Bộ Tài chính đề xuất giảm mạnh mức truy thu tiền sử dụng đất

Bộ Tài chính vừa trình Chính phủ dự thảo sửa đổi Nghị định nhằm giảm mức truy thu bổ sung tiền sử dụng đất từ 5,4% xuống 3,6% mỗi năm – hoặc thậm chí có thể bỏ hoàn toàn quy định này.
Đề xuất mới về thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp

Đề xuất mới về thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp

Tại dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp, Bộ Tài chính đã đề xuất quy định về thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp.
Từ 1/8: Chính thức thu thuế VAT tự động với hàng giá trị thấp qua chuyển phát nhanh

Từ 1/8: Chính thức thu thuế VAT tự động với hàng giá trị thấp qua chuyển phát nhanh

Từ ngày 1/8/2025, Cục Hải quan chính thức áp dụng thuế giá trị gia tăng (VAT) tự động đối với hàng hóa giá trị thấp nhập khẩu qua dịch vụ chuyển phát nhanh, áp dụng cho mọi hình thức vận chuyển gồm đường hàng không, đường bộ và đường sắt.
Hà Nội đẩy mạnh hỗ trợ doanh nghiệp tái chế, tiến tới loại bỏ nhựa dùng một lần

Hà Nội đẩy mạnh hỗ trợ doanh nghiệp tái chế, tiến tới loại bỏ nhựa dùng một lần

UBND TP. Hà Nội vừa thông qua nhiều chính sách hỗ trợ mạnh mẽ cho các cá nhân, doanh nghiệp sản xuất sản phẩm tái chế từ nhựa, giấy, thủy tinh... sau thu gom.
Mua bán dữ liệu cá nhân có thể bị phạt tới 10 lần khoản thu, tối đa 3 tỷ đồng

Mua bán dữ liệu cá nhân có thể bị phạt tới 10 lần khoản thu, tối đa 3 tỷ đồng

Chiều 11/7, Văn phòng Chủ tịch nước đã tổ chức họp báo công bố Lệnh của Chủ tịch nước về các luật vừa được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 9. Trong số này có Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2026.
Luật Thuế Tiêu thụ đặc biệt 2025: Thêm đối tượng, điều chỉnh mạnh thuế suất

Luật Thuế Tiêu thụ đặc biệt 2025: Thêm đối tượng, điều chỉnh mạnh thuế suất

Một trong những điểm nhấn quan trọng của Luật Thuế Tiêu thụ đặc biệt 2025 là mở rộng đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt, bổ sung mặt hàng nước giải khát có hàm lượng đường trên 5g/100ml theo tiêu chuẩn quốc gia.
Luật mới về quản lý vốn Nhà nước: Trao quyền, dẫn nguồn lực cho doanh nghiệp Nhà nước

Luật mới về quản lý vốn Nhà nước: Trao quyền, dẫn nguồn lực cho doanh nghiệp Nhà nước

Luật Quản lý và Đầu tư vốn Nhà nước tại doanh nghiệp có hiệu lực từ ngày 1/8/2025 trao nhiều quyền tự chủ cho doanh nghiệp Nhà nước, từ chiến lược kinh doanh, quyết định đầu tư đến tiền lương, tiền thưởng.
Từ 1/1/2026, lương tối thiểu vùng sẽ tăng 7,2%

Từ 1/1/2026, lương tối thiểu vùng sẽ tăng 7,2%

Lương tối thiểu dự kiến tăng với mức 7,2%, tương ứng tăng từ 250.000 – 350.000 đồng, thực hiện từ ngày 1/1/2026, theo phương án được Hội đồng Tiền lương quốc gia thống nhất khuyến nghị với Chính phủ.
Thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu sẽ giữ nguyên đến hết năm 2026?

Thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu sẽ giữ nguyên đến hết năm 2026?

Bộ Tài chính vừa chính thức đề xuất kéo dài chính sách giảm thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu đến hết năm 2026. Nếu được thông qua, đây sẽ là năm thứ năm liên tiếp chính sách này được duy trì.