Thứ tư 31/12/2025 07:06
Hotline: 024.355.63.010
Email: banbientap.dnhn@gmail.com
Cuộc xung đột đang ngày càng trầm trọng hơn giữa Israel và Iran giờ đây không còn chỉ là vấn đề căng thẳng trong khu vực Trung Đông, mà còn có khả năng tác động lớn đến nền kinh tế và tài chính toàn cầu. Do khu vực này là nơi tập trung của nhiều loại tài nguyên chiến lược, đặc biệt là dầu mỏ, và bất kỳ sự xáo trộn nào trong tình hình chính trị đều có khả năng gây ra những hệ lụy to lớn cho thị trường năng lượng, tài chính và thương mại của thế giới. Vậy cụ thể cuộc xung đột này có thể ảnh hưởng như thế nào đến kinh tế và tài chính toàn cầu?
 |
| Xung đột Israel-Iran tác động thế nào đến kinh tế tài chính toàn cầu? |
Giá dầu mỏ và năng lượng: Tác động tức thời và trực tiếp
Khu vực Trung Đông, đặc biệt là Iran, có vai trò quan trọng trong nguồn cung dầu mỏ toàn cầu. Iran hiện đứng thứ tư về trữ lượng dầu mỏ của thế giới, và là một trong những nước xuất khẩu dầu chính, với khả năng sản xuất khoảng 2.5 triệu thùng dầu/ngày (theo số liệu năm 2023). Việc xung đột kéo dài có thể dẫn đến sự phong tỏa hoặc làm gián đoạn các hoạt động sản xuất dầu, đặc biệt là tại eo biển Hormuz, tuyến đường vận chuyển chiến lược nơi 20% lượng dầu thô toàn cầu đi qua. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), nếu eo biển này bị gián đoạn, giá dầu có thể tăng vọt lên mức 100 USD/thùng, hoặc thậm chí là cao hơn nữa.
Lịch sử đã chứng minh cho những tác động tiêu cực từ các cuộc xung đột tại Trung Đông đến thị trường năng lượng. Cụ thể, trong cuộc khủng hoảng dầu mỏ năm 1973, giá dầu đã tăng hơn 400% chỉ trong vài tháng, đẩy các nước nhập khẩu dầu vào tình trạng suy thoái kinh tế. Ở thời điểm hiện tại, với cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine vẫn đang diễn ra, một cuộc xung đột khác ở Trung Đông có thể càng khiến nguồn cung dầu bị gián đoán, và giá năng lượng toàn cầu từ đó cũng leo thang mạnh mẽ. Theo ước tính của các chuyên gia, giá dầu tăng thêm 10 USD/thùng có thể khiến tăng trưởng kinh tế toàn cầu giảm từ 0,2% đến 0,3% mỗi năm.
 |
| Giá dầu thô WTI đã bật tăng ngay sau thời điểm Iran tấn công Israel bằng tên lửa, chạm mức 71,95 USD/thùng và có xu hướng tiếp tục gia tăng. |
Sự biến động trên thị trường tài chính
Trong một khu vực vốn đã bất ổn từ lâu, xung đột giữa hai quốc gia như Israel và Iran chắc chắn sẽ gây ra các tác động lớn đến thị trường tài chính thế giới. Bất ổn địa chính trị thường khiến các nhà đầu tư có xu hướng rút vốn khỏi các tài sản rủi ro như cổ phiếu và trái phiếu, đẩy dòng vốn vào các tài sản trú ẩn an toàn như vàng, đồng USD hoặc đồng yen Nhật. Thực tế, trong năm 2023, sau khi có những căng thẳng gia tăng tại Trung Đông, giá vàng đã tăng 4% chỉ trong một tuần, theo số liệu từ Bloomberg.
Trong kịch bản xảy ra xung đột nghiêm trọng, sự biến động trên các sàn giao dịch chứng khoán là điều khó tránh khỏi. Các thị trường mới nổi hoặc các nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào xuất khẩu dầu như Trung Đông, Nga hay thậm chí là các nước thuộc Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) sẽ bị ảnh hưởng nặng nề. Các chỉ số chứng khoán chủ lực như S&P 500 của Mỹ hay Nikkei 225 của Nhật Bản cũng có thể chịu áp lực giảm điểm nếu tình hình căng thẳng kéo dài.
Gián đoạn chuỗi cung ứng và nguy cơ lạm phát toàn cầu
Không chỉ có dầu mỏ, khu vực Trung Đông còn là nơi sản xuất và xuất khẩu nhiều nguyên liệu quan trọng khác, từ khí tự nhiên đến các kim loại quý hiếm. Xung đột có thể dẫn đến sự gián đoạn trong chuỗi cung ứng toàn cầu, khiến giá cả hàng hóa và chi phí sản xuất tăng vọt. Điều này càng trở nên nghiêm trọng trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu vẫn đang phục hồi sau đại dịch COVID-19, đồng thời chịu áp lực từ xung đột Nga-Ukraine.
Bên cạnh đó, giá dầu và khí đốt tăng cao có thể đẩy lạm phát tăng mạnh trở lại, vì năng lượng là yếu tố đầu vào chính cho nhiều ngành công nghiệp. Theo ước tính của IMF, nếu giá dầu tăng lên mức 120 USD/thùng, lạm phát toàn cầu có thể tăng thêm từ 1% đến 2% hàng năm. Các quốc gia nhập khẩu năng lượng như Nhật Bản, Hàn Quốc, và các nước châu Âu sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, trong khi các nước xuất khẩu dầu có thể tạm thời được hưởng lợi từ giá dầu cao, nhưng điều này cũng không thể bù đắp được những tổn thất dài hạn trong trường hợp cuộc xung đột bị kéo dài.
 |
| Bản đồ các quốc gia trong khu vực Trung Đông. (Ảnh: BBC). |
Rủi ro về chính sách, đầu tư và thương mại quốc tế
Một trong những hậu quả không thể tránh khỏi của bất kỳ cuộc xung đột lớn nào là sự sụt giảm niềm tin của các nhà đầu tư vào khu vực bị ảnh hưởng. Theo đó, các tập đoàn đa quốc gia có thể sẽ xem xét lại kế hoạch đầu tư vào Trung Đông, hoặc tạm dừng các dự án đang triển khai trong khu vực. Theo báo cáo của Liên Hợp Quốc, dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Trung Đông đã giảm 16% trong năm 2020 sau các động thái khiến xung đột leo thang tại đây.
Thêm nữa, thương mại toàn cầu cũng sẽ bị tác động nặng nề. Những nước có quan hệ thương mại chặt chẽ với Israel hoặc Iran, ví dụ như Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ hay một số nước châu Âu, có thể sẽ phải đối mặt với những gián đoạn trong nguồn cung nguyên liệu và hàng hóa. Ngoài ra, căng thẳng này có thể khiến giá cước vận tải biển tăng mạnh hơn nữa, làm tăng chi phí logistics trên toàn cầu.
Trong trường hợp giá năng lượng tăng mạnh và kéo dài, các ngân hàng trung ương trên thế giới, đặc biệt là ở các nước phát triển, có thể sẽ buộc phải tăng lãi suất để kiểm soát lạm phát. Điều này sẽ làm tăng chi phí vay vốn và kìm hãm tăng trưởng kinh tế. Hệ quả là nền kinh tế toàn cầu có thể rơi vào suy thoái nếu các quốc gia không thể kiểm soát được chi phí năng lượng và duy trì sự ổn định vĩ mô trong dài hạn.
Theo dự báo của Ngân hàng Thế giới (World Bank), nếu các cú sốc địa chính trị lớn tiếp tục xảy ra, tăng trưởng kinh tế toàn cầu trong năm 2024 có thể giảm xuống dưới 2%, so với mức dự báo tăng trưởng 2,7% trước đó.
Tóm lại, xung đột Israel-Iran không chỉ là một cuộc đối đầu về mặt quân sự mà còn kéo theo những hệ lụy nghiêm trọng về kinh tế và tài chính toàn cầu. Từ giá dầu tăng vọt, sự biến động trên các thị trường tài chính, đến lạm phát và nguy cơ suy thoái, mọi yếu tố đều cho thấy tình hình địa chính trị này có thể đẩy nền kinh tế thế giới vào một giai đoạn mới, đầy bất ổn!
