Tuyên Quang có rất nhiều ngôi đền, chùa lớn nhỏ hàng trăm năm tuổi. Nhiều đền đã được công nhận là di tích cấp Quốc gia và nổi tiếng khắp cả nước như Đền Hạ nơi phát tích của Mẫu Thoải, tức Mẫu Đệ Tam Thoải Phủ, cùng nhiều lễ hội lớn nhỏ… Du khách đến với các điểm du lịch tâm linh không chỉ được thưởng ngoạn cảnh sắc thiên nhiên, mà còn có cơ hội để tìm hiểu về truyền thống văn hóa của mảnh đất, con người Tuyên Quang.
Vài năm trở lại đây, Thiền viện Trúc lâm Chính pháp tại xã Tràng Đà, thành phố Tuyên Quang đã trở thành điểm đến ưa thích của nhiều du khách thập phương tới tham quan, lễ Phật. Thiền viện Trúc Lâm Chính pháp Tuyên Quang được xây dựng từ năm 2019 tại xã Tràng Đà, thành phố Tuyên Quang, với tòa Tam Bảo gồm 3 tầng: Tầng giảng đường, tầng thiền đường và sân lễ lộ thiên. Phía trên sân lễ là tòa tháp 3 tầng.
![]() |
Thiền viện Trúc Lâm Chính pháp Tuyên Quang thu hút du khách thập phương đến vãn cảnh, chiêm bái |
Tọa lạc tại điểm cao nhất của tòa tháp là tượng phật Thích Ca Mâu Ni tay cầm cành hoa sen cao 18m, ngang 12m, đài sen cao 4m. Từ vị trí tầng 3 của tòa tháp, phóng xa tầm mắt, du khách sẽ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp toàn cảnh của khu vực trung tâm thành phố Tuyên Quang với núi non hùng vĩ, dòng Lô lịch sử hào hùng, cùng những cây cầu thơ mộng của Thành Tuyên...
![]() |
Chùa Phú Lâm, phường Mỹ Lâm, thành phố Tuyên Quang - một trong bảy di tích chùa cổ có niên đại thời Trần được phát hiện tại tỉnh Tuyên Quang |
Tuyên Quang có rất nhiều ngôi đền, ngôi chùa lớn nhỏ hàng trăm năm tuổi, nhiều đền đã được công nhận là di tích cấp Quốc gia. Đền, chùa ở Tuyên Quang không chỉ nổi tiếng linh thiêng, có bề dày lịch sử, kiến trúc độc đáo cổ xưa mà còn nổi tiếng với phong cảnh hữu tình, nguyên sơ, như đền Cấm, đền Lâm Sơn linh từ, đền Cảnh xanh, đền Mỏ than, đền Pác Tạ, đền Thác Cái…
Đặc biệt là các ngôi đền thờ Mẫu như đền Thượng, đền Hạ, đền Mẫu Ỷ La ở thành phố Tuyên Quang nổi tiếng linh thiêng và có cảnh đẹp thu hút đông đảo khách thập phương đến chiêm bái, tham quan du lịch trong những ngày đầu năm.
![]() |
Khu di tích đền Hạ, phường Tân Quang, thành phố Tuyên Quang |
Từ ngày 10 đến 16/2 âm lịch hằng năm, khi đến với thành phố Tuyên Quang, du khách sẽ được tham dự Lễ hội rước Mẫu Đền Hạ, Đền Thượng, Đền Ỷ La. Đây là lễ hội ra đời và tồn tại từ lâu đời gắn liền với tín ngưỡng thờ Mẫu. Năm 2017, Lễ hội được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia.
Lễ hội rước mẫu Đền Hạ, Đền Thượng, Đền Ỷ La bắt đầu từ huyền thoại về các Thánh Mẫu vốn là những nàng công chúa con vua, qua du ngoạn thắng cảnh sông Lô mà hiển hóa về trời. Nhân dân lấy chỗ các nàng hiển hóa lập đền Tam Kỳ (nay là đền Hạ) thờ chị và đền Thượng là nơi thờ em. Thánh mẫu đền Mẫu Ỷ La là do sự thay đổi về vị trí thờ của người chị. Hằng năm, họ gặp nhau 2 lần vào trung tuần tháng 2 và tháng 7 (âm lịch) và cùng kính cáo lên trời.
![]() |
Khu di tích đền Hạ, phường Tân Quang, thành phố Tuyên Quang đón hàng ngàn du khách đến tham quan, chiêm bái, cầu bình an. |
Khi rước bài vị của Mẫu từ đền Thượng và đền Ỷ La về đền Hạ là biểu hiện sự gặp gỡ đoàn tụ, sum họp gia đình của hai chị em Phương Dung và Ngọc Lân công chúa (Thánh Mẫu) được thờ ở trong 3 ngôi đền. Đây là một trong những lễ hội lớn nhất năm và đã trở thành sản phẩm du lịch đặc sắc, riêng có của thành phố Tuyên Quang.
Trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang hiện có 40 ngôi chùa bao gồm cả phế tích và có 25 ngôi chùa hiện đang hoạt động. Để du khách gần xa đi lễ đầu năm an toàn, vui vẻ, Ban quản lý các đền, chùa trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang đã phối hợp với chính quyền địa phương triển khai nhiều phương án bảo đảm an toàn cho du khách. Ban trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Tuyên Quang cũng đã triển khai đến các cơ sở thờ tự Phật giáo phối hợp chính quyền địa phương lên các phương án bảo đảm an ninh trật tự, vệ sinh môi trường và phòng chống cháy, nổ. Khuyến cáo người dân hạn chế đốt vàng mã. Tuyên truyền đến người dân, phật tử chủ động nâng cao cảnh giác, bảo quản tài sản cá nhân. Trong những năm qua, chưa ghi nhận tình trạng hỗn loạn, mất cắp tài sản của du khách khi đến vãn cảnh, tham quan, chiêm bái tại các cơ sở thờ tự Phật giáo trên địa bàn.
Để du lịch tâm linh phát triển đúng hướng, mang lại những giá trị truyền thống, tinh thần, giá trị văn hóa lịch sử, bên cạnh việc bảo tồn và gìn giữ các giá trị cảnh quan nơi di sản, tỉnh Tuyên Quang đang tích cực xây dựng những tour, tuyến du lịch hợp lý, đầu tư vào các khu du lịch tâm linh để tạo ra sự đồng bộ, đóng góp vào quá trình phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh. Phê duyệt đề án phát triển du lịch tâm linh giai đoạn 2019-2025. Theo đó, tập trung phát triển du lịch tâm linh vùng trung tâm là thành phố Tuyên Quang. Xây dựng sản phẩm du lịch bổ trợ như gắn kết du lịch tâm linh với du lịch lịch sử cách mạng; du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng, du lịch nghỉ dưỡng.
Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu 4.800 tỷ đồng, tỉnh Tuyên Quang cũng cần phải giải quyết một số nội dung như: Tăng cường công tác quản lý về công tác tổ chức lễ hội, quản lý chặt chẽ hoạt động du lịch để tránh tình trạng quá tải, ô nhiễm môi trường; đảm bảo trật tự an toàn cho khách hàng; và phát triển du lịch bền vững, hài hòa với bảo tồn môi trường và văn hóa địa phương.
Đồng thời phát triển hạ tầng, nâng cấp và đầu tư hệ thống giao thông, cơ sở lưu trú, dịch vụ du lịch là điều kiện tiên quyết. Đầu tư vào các tuyến đường dẫn đến các điểm tích tích, xây dựng các khách sạn, nhà nghỉ đạt tiêu chuẩn, cùng với việc phát triển các dịch vụ ăn uống, giải quyết chất lượng cao sẽ thu hút ngày càng nhiều khách hàng.
Tuyên Quang sở hữu nhiều di lịch lịch sử, văn hóa và tín ngưỡng có giá trị lớn, như Khu di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt ATK Định Hóa, Đền Mẫu, Chùa Hang… Việc bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị của các di tích này không chỉ là nhiệm vụ mà còn là nền tảng để phát triển du lịch tâm linh kiên trì. Đảm bảo tính nguyên vẹn và hấp thụ của các di tích sẽ thu hút đông đảo người hành hương và du khách.
Xây dựng sản phẩm du lịch đa dạng thay vì chỉ tập trung vào các điểm đến truyền thống, Tuyên Quang cần phát triển các sản phẩm du lịch đa dạng, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của khách hàng. Điều này bao gồm việc tổ chức các lễ hội truyền thông, các tour du lịch kết hợp tham quan tích hợp trải nghiệm văn hóa địa phương, tạo ra các sản phẩm du lịch đặc biệt của Tuyên Quang.
Việc quảng bá hình ảnh du lịch Tuyên Quang một cách bài bản và hiệu quả là rất quan trọng. Tỉnh Tuyên Quang cần bắt đầu các chiến dịch tiếp thị trực tuyến và ngoại tuyến, tận dụng các kênh truyền thông hiện đại để tiếp cận mục tiêu khách hàng. Việc xây dựng thương hiệu du lịch riêng biệt, nổi bật và hấp dẫn cũng là một yếu tố cần được quan tâm.
Một trong những yếu tố quan trọng đó là nguồn nhân lực hoạt động trong lĩnh vực du lịch vì chất lượng dịch vụ du lịch phụ thuộc rất lớn vào nguồn nhân lực. Tuyên Quang cần tập trung đào tạo đội ngũ hướng dẫn viên du lịch chuyên nghiệp, nhân viên khách sạn, nhà hàng có kiến thức và kỹ năng phục vụ tốt.
![]() |
Vẻ đẹp của Thiền viện Trúc Lâm Chính pháp Tuyên Quang |
Tỉnh Tuyên Quang phấn đấu năm 2025, đón hơn 3 triệu lượt khách du lịch, tổng thu xã hội từ du lịch đạt hơn 4.800 tỷ đồng, đóng góp cho GRDP từ 6% trở lên; tạo việc làm cho hơn 25.000 lao động. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu 4.800 tỷ đồng, Tuyên Quang cũng cần phải giải quyết một số nội dung như: quản lý chặt chẽ hoạt động du lịch để tránh tình trạng quá tải, ô nhiễm môi trường; đảm bảo trật tự an toàn cho khách hàng; và phát triển du lịch bền vững, hài hòa với bảo tồn môi trường và văn hóa địa phương.
Mục tiêu 4.800 tỷ đồng năm 2025 là một công thức lớn nhưng cũng là động lực để Tuyên Quang phát triển du lịch tâm linh một cách mạnh mẽ và bền vững. Với nỗ lực của chính quyền địa phương, sự hỗ trợ của các doanh nghiệp và sự hỗ trợ chung của người dân, mục tiêu tiêu này hoàn toàn có thể đạt được, góp phần nâng cao đời sống kinh tế - xã hội của tỉnh.