| Thu thuế "tiểu thương" trên facebook: Khó như "mò đống rơm" |
Khi “vùng an toàn” bị lay động
Ngay trong tháng 6/2025, thời điểm Nghị định 70/2025/NĐ-CP có hiệu lực, nhiều hình ảnh về các tiểu thương treo biển “nghỉ bán đi du lịch” xuất hiện trên mạng xã hội. Thực tế, không ít hộ kinh doanh ở TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội và các đô thị lớn đã chủ động đóng cửa, tạm ngưng bán hàng vì lo ngại rủi ro khi chính sách mới đi vào thực thi.
 |
| Thời gian qua, không ít hộ kinh doanh tạm đóng cửa để "nghe ngóng" |
Nghị định 70/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số quy định về hóa đơn, chứng từ, đặc biệt mở rộng diện áp dụng hóa đơn điện tử đối với hộ kinh doanh cá thể với mục tiêu minh bạch hóa giao dịch, chống thất thu thuế và thúc đẩy chuyển đổi số. Nhưng cũng chính điều này khiến “vùng an toàn” phi chính thức của nhiều hộ buôn bán nhỏ bị lung lay.
 |
| Bà Lê Thị Duyên Hải, Phó Tổng Thư ký Hội Tư vấn Thuế Việt Nam |
Bà Lê Thị Duyên Hải - Phó Tổng Thư ký Hội Tư vấn Thuế Việt Nam - chia sẻ: “Nhiều hộ gọi điện hỏi tôi: ‘Bán rau có cần máy tính tiền không?’, ‘Tôi bán bún ngoài chợ có phải nộp thêm thuế gì không?’. Họ rất lo, nhưng phần lớn là hiểu sai. Những người đó không thuộc diện bắt buộc.”
Theo thống kê từ cơ quan thuế, hiện cả nước có khoảng 31.000 hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm, được coi là hộ khoán lớn thuộc diện thí điểm áp dụng hóa đơn điện tử có mã xác thực (đồng nghĩa với việc cần dùng máy tính tiền).
Cụ thể, TP. Hồ Chí Minh có khoảng 16.000 hộ, Hà Nội khoảng 9.000 hộ, số còn lại ở các đô thị lớn như Đà Nẵng, Hải Phòng... Ở các vùng sâu vùng xa – nơi tập trung phần lớn các hộ bán lẻ nhỏ gần như không có đối tượng nào thuộc diện này.
Bà Lê Thị Duyên Hải nhấn mạnh: “Nhiều hộ đang kinh doanh trong trạng thái ‘phi chính thức’, không đăng ký, không hóa đơn, không kiểm tra. Khi họ thấy môi trường thay đổi, vùng an toàn bị chạm tới, họ phản ứng tiêu cực. Cần truyền thông rõ ràng để họ hiểu đúng chính sách và không bị hoảng sợ".
Tuyên truyền đúng, tránh tâm lý “tháo chạy”
Một bất cập lớn được các chuyên gia chỉ ra: Hiện chưa có một hệ thống pháp lý riêng, đầy đủ và rõ ràng cho hộ kinh doanh. Trong khi đó, lực lượng này đang đóng vai trò rất lớn trong nền kinh tế.
 |
| Tiến sĩ Võ Trí Thành - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược thương hiệu và cạnh tranh |
Thông tin tại Tọa đàm “Hộ kinh doanh trước vấn nạn hàng giả và tuân thủ thuế”, do Tạp chí Doanh nghiệp và Hội nhập tổ chức mới đây, TS. Võ Trí Thành - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược thương hiệu và cạnh tranh - cho rằng: “Hộ kinh doanh hiện không chỉ là tiểu thương bán lẻ, mà còn là freelancer (làm nghề tự do), lập trình viên, đào tiền số, influencer (người có ảnh hưởng trên mạng xã hội)… Họ có doanh thu, có giao dịch nhưng không nằm trong khuôn khổ pháp luật hiện hành. Nếu không có chính sách phù hợp, nhóm này sẽ tiếp tục ở ngoài lề nền kinh tế chính thức”.
Đồng quan điểm, bà Lê Thị Duyên Hải đề xuất cần sớm xây dựng một luật riêng cho hộ kinh doanh, bởi hiện nay các quy định liên quan mới chỉ xuất hiện rải rác trong Luật Quản lý thuế, Luật Doanh nghiệp và một vài nghị quyết, thiếu tính hệ thống, thiếu ổn định và thiếu tính thực thi.
Về mặt triển khai chính sách, bà Đặng Thị Bình An - Chủ tịch Công ty TNHH Tư vấn thuế C&A - chia sẻ, ngay cả người trong ngành cũng gặp khó khi đọc Nghị định 70/2025/NĐ-CP. Vì vậy, cơ quan thuế cần xây dựng tài liệu hướng dẫn rõ ràng, chia theo nhóm đối tượng: Ai bắt buộc dùng, ai không; đồng thời phổ biến qua báo chí, truyền hình, mạng xã hội với ngôn ngữ dễ hiểu, gần gũi.
Ngoài ra, tình trạng hàng hóa không có hóa đơn đầu vào thay vì xử phạt cứng nhắc, nên chấp nhận thực trạng kinh doanh nhỏ lẻ, cho phép tự kê khai, đóng phí một lần hoặc áp dụng cơ chế quản lý tồn kho có điều kiện, tránh gây gián đoạn chuỗi cung ứng hàng hóa.
