Sang tháng 5/2025, nợ thuế nội địa còn 222,7 nghìn tỷ đồng

Sang tháng 5/2025, nợ thuế nội địa còn 222,7 nghìn tỷ đồng

Tình trạng nợ đọng thuế gia tăng, tiến độ cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước chậm, giải ngân vốn đầu tư công ì ạch và chất lượng dự toán thu – chi chưa sát thực tiễn đang là những điểm nghẽn lớn trong công tác quản lý ngân sách nhà nước, được Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội chỉ rõ trong báo cáo thẩm tra kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước năm 2024, cũng như những tháng đầu năm 2025.

Một trong những vấn đề đáng chú ý là nợ thuế nội địa đang gia tăng đáng kể. Tính đến ngày 30/4/2025, tổng số nợ thuế nội địa ước đạt khoảng 222.700 tỷ đồng, tăng tới 12,3% so với thời điểm cuối năm 2024. Đây là mức tăng đáng lo ngại, không chỉ gây áp lực lên nguồn thu ngân sách mà còn phản ánh những hạn chế trong công tác quản lý thuế, đôn đốc và cưỡng chế nợ thuế. Trước thực trạng này, Quốc hội yêu cầu Chính phủ sớm triển khai các giải pháp đồng bộ, hiệu quả hơn nhằm thu hồi nợ thuế, đảm bảo kỷ cương ngân sách và nguồn lực cho chi tiêu công.

Mặc dù các khoản thu nội địa trong những tháng đầu năm 2025 đạt khá so với dự toán, song theo đánh giá của cơ quan thẩm tra, việc lập dự toán ngân sách trong thời gian qua vẫn chưa bám sát thực tế, ảnh hưởng đến chất lượng điều hành ngân sách và phân bổ nguồn lực. Đặc biệt, công tác hoàn thuế giá trị gia tăng cần được báo cáo đầy đủ, chính xác và kịp thời hơn, tránh gây bất ổn cho doanh nghiệp và thị trường.

Bên cạnh đó, tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước tại doanh nghiệp vẫn ì ạch, chưa có giải pháp đột phá để khai thác hiệu quả nguồn thu từ tài sản công. Việc chậm triển khai hoạt động này không chỉ hạn chế khả năng tăng thu ngân sách mà còn làm chậm quá trình tái cơ cấu khu vực doanh nghiệp nhà nước – một trong những trụ cột cải cách kinh tế hiện nay.

Ở chiều ngược lại, công tác chi ngân sách năm 2024 cũng bộc lộ nhiều bất cập cần được Chính phủ làm rõ và khắc phục. Trước hết, tình trạng giải ngân vốn vay nước ngoài tiếp tục là điểm nghẽn lớn trong đầu tư công. Nhiều dự án trọng điểm không thể triển khai hoặc bị chậm tiến độ do ách tắc trong thủ tục, dẫn đến hiệu quả sử dụng vốn thấp, làm lãng phí nguồn lực và kìm hãm phát triển. Bên cạnh đó, việc thực hiện chủ trương cắt giảm các nhiệm vụ chi chưa thật sự cần thiết vẫn còn chậm chạp, đòi hỏi làm rõ trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị và người đứng đầu trong tổ chức thực hiện.

Một vấn đề khác được lưu ý là chi trả nợ gốc có xu hướng giảm so với dự toán, gây lo ngại về khả năng thực hiện nghĩa vụ tài chính của Nhà nước trong dài hạn. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc bố trí đầy đủ, đúng hạn nguồn lực cho việc trả nợ gốc, nhằm giữ vững uy tín tài chính quốc gia và đảm bảo an toàn nợ công.

Về tổng thể, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng việc giảm bội chi ngân sách nhà nước trong năm 2024 chủ yếu do hủy dự toán vốn vay nước ngoài, cắt giảm kế hoạch vốn và không chuyển nguồn các khoản chi chưa thực hiện sang năm sau. Mặc dù điều này góp phần làm giảm tỷ lệ bội chi trên giấy tờ, song không phản ánh hiệu quả thực chất của việc quản lý tài khóa. Thậm chí, nếu việc giảm bội chi không đi kèm với nâng cao hiệu quả chi đầu tư phát triển thì có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế trong trung và dài hạn.

Trước bối cảnh đó, Quốc hội yêu cầu Chính phủ phải có giải pháp điều hành ngân sách vừa linh hoạt, thích ứng với tình hình kinh tế, vừa đảm bảo kỷ luật tài chính và tối ưu hóa hiệu quả sử dụng nguồn lực công. Việc nâng cao tính minh bạch, dựa trên dữ liệu thực tiễn trong lập và điều hành ngân sách, đẩy mạnh cổ phần hóa và xử lý dứt điểm nợ đọng thuế sẽ là những yếu tố then chốt để củng cố nền tài chính quốc gia trong giai đoạn tới.