Ngân hàng Gen cho Liệt sĩ: Hy vọng mới cho hơn 300.000 gia đình
Việc xây dựng “Ngân hàng Gen” cho liệt sĩ và thân nhân liệt sĩ không chỉ mở ra hy vọng cho hơn 300.000 gia đình có công mà còn là niềm mong mỏi của toàn Đảng và nhân dân cả nước. Hy vọng rằng trong tương lai không xa, tất cả các liệt sĩ đã hy sinh vì sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc sẽ được quy tập và xác định danh tính.
Trong Báo cáo tri ân người có công với cách mạng toàn quốc năm 2024, Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung nhấn mạnh rằng, 77 năm qua, Đảng, Nhà nước và Nhân dân ta luôn quan tâm, chăm lo, thực hiện tốt công tác đền ơn đáp nghĩa đối với người có công với cách mạng và thân nhân. Pháp lệnh Ưu đãi người có công với cách mạng và các văn bản hướng dẫn đã kịp thời thể chế hoá quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng về ưu đãi người có công với cách mạng. Đối tượng người có công ngày càng mở rộng, chế độ ưu đãi ngày một nâng cao gắn liền với sự đảm bảo công bằng và sự đồng thuận của xã hội.
Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết: "Chính phủ đã ban hành Nghị định số 77/2024/NĐ-CP ngày 01/7/2024, quy định điều chỉnh mức chuẩn trợ cấp ưu đãi người có công với cách mạng từ 2.055.000 đồng lên 2.789.000 đồng (tăng 35,7%). Đây là mức tăng cao nhất qua các lần điều chỉnh mức chuẩn trợ cấp ưu đãi người có công với cách mạng trong nhiều thập kỷ vừa qua, được dư luận xã hội và người có công, thân nhân hoan nghênh, ủng hộ."
Theo Bộ trưởng, các hoạt động đền ơn đáp nghĩa ngày càng phát triển sâu rộng, được xã hội đồng tình hưởng ứng, cùng chăm lo, trở thành nét đẹp truyền thống của dân tộc. Trong 10 năm qua (2013 - 2023), cả nước đã vận động gần 7.900 tỷ đồng để hỗ trợ hộ gia đình người có công; xây dựng mới 67.700 căn nhà và sửa chữa gần 45.900 căn nhà tình nghĩa với tổng kinh phí hỗ trợ trên 12.700 tỷ đồng; tặng hơn 110.000 sổ tiết kiệm cho gia đình chính sách với trên 403 tỷ đồng và hỗ trợ một số trường hợp đặc biệt khó khăn. Đến nay, 2.412 Bà mẹ Việt Nam anh hùng còn sống được các tổ chức nhận chăm sóc, phụng dưỡng suốt đời.
Các công trình ghi công liệt sĩ thường xuyên được quan tâm, chăm sóc, tu bổ. Cả nước đã tôn tạo, nâng cấp, sửa chữa, chỉnh trang trên 3.000 nghĩa trang liệt sĩ và trên 4.000 công trình ghi công liệt sĩ. Tiến hành chuẩn hoá thông tin bia mộ liệt sĩ, trong 2 năm qua đã điều chỉnh 20.000 bia mộ ghi "Liệt sĩ vô danh", đến nay cả nước thống nhất ghi “mộ liệt sĩ chưa xác định được thông tin” theo quy định.
Qua 6 năm, ngành Lao động - Thương binh và Xã hội đã giải quyết căn bản trên 7.000 hồ sơ, trình Thủ tướng Chính phủ công nhận và cấp bằng Tổ quốc ghi công đối với hơn 2.400 liệt sĩ, phần lớn là liệt sĩ trong thời kỳ chống Pháp và giai đoạn đầu của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cùng hơn 2.700 thương binh và người hưởng chính sách như thương binh.
Bộ trưởng chia sẻ: “Đây là việc làm vô cùng khó khăn do thời gian đã quá lâu, hồ sơ thất lạc, người giao nhiệm vụ không còn sống, đồng đội, người làm chứng đều đã mất… Điển hình như trường hợp cụ Phạm Khánh, chiến sĩ cách mạng Xô viết Nghệ Tĩnh hy sinh năm 1931, sau 92 năm mới tìm được dữ liệu và được công nhận là liệt sĩ.”
"Ngân hàng Gen" - mở ra hy vọng xác định danh tính liệt sĩ
Các công tác đền ơn đáp nghĩa đã được Đảng và Nhà nước ta luôn đặt lên vị trí hàng đầu. Tuy nhiên, một trong những điều khiến nhiều người trăn trở là công tác tìm kiếm và xác định danh tính liệt sĩ. Đất nước ta kết thúc chiến tranh gần 50 năm, có 1,2 triệu liệt sĩ đã ngã xuống nhưng vẫn còn hàng trăm nghìn liệt sĩ chưa được quy tập hoặc chưa xác định danh tính; trong đó có hơn 23.000 hài cốt liệt sĩ còn nằm lại trong rừng sâu, khe lạnh. Vì vậy, từ nhiều năm qua, công tác quy tập và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ luôn được Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm và ưu tiên triển khai thực hiện.
Năm 2013, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt hai đề án liên quan đến việc quy tập và xác minh hài cốt, danh tính liệt sĩ: Đề án tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ từ nay đến năm 2020 và các năm tiếp theo (Đề án 1237) do Bộ Quốc phòng triển khai; Đề án xác định hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin (Đề án 150) do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐTBXH) triển khai. Theo Bộ trưởng Đào Ngọc Dung, Đề án 150 được thực hiện chủ yếu với phương pháp giám định ADN và thực chứng. Phương pháp giám định ADN đã triển khai gần 10.000 mẫu hài cốt liệt sĩ và hơn 3.000 mẫu sinh phẩm từ thân nhân liệt sĩ. Kết quả, đã so sánh và đối khớp được hơn 1.000 danh tính liệt sĩ để báo tin về cho thân nhân.
Thực hiện kế hoạch tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin đến năm 2030, cũng như chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về chuyển đổi số quốc gia và Đề án 06 của Chính phủ, các đơn vị đã lưu trữ được số liệu của trên 25.000 dữ liệu ADN hài cốt liệt sĩ và thân nhân. Tại Hội nghị, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội phối hợp với Bộ Công an đề xuất Chính phủ xây dựng Ngân hàng Gen (ADN) cho các liệt sĩ chưa xác định được thông tin và thân nhân liệt sĩ.
Việc thực hiện lấy mẫu ADN từ hài cốt chưa xác định được thông tin và toàn bộ thân nhân trực tiếp của các liệt sĩ để giám định và lưu trữ trong Ngân hàng Gen sẽ là bước chuẩn bị tốt nhất cho hành trình dài tìm kiếm và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin.
"Đây là việc làm rất có ý nghĩa, rất linh thiêng, phải chạy đua với thời gian, càng làm nhanh càng tốt vì thời gian không cho phép chúng ta kéo dài. Song đây cũng là nhiệm vụ nặng nề, gian nan. Chúng ta làm bằng mệnh lệnh của trái tim trong hành trình tìm kiếm và trả lại tên cho các anh hùng liệt sĩ. Việc kết nối Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và công nghệ ADN sẽ đem lại hy vọng đoàn tụ cho nhiều gia đình, góp phần xoa dịu những mất mát và hy sinh của các thân nhân liệt sĩ," Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nhấn mạnh.
Tại Hội nghị "Tri ân người có công với cách mạng năm 2024 và ra mắt Ngân hàng Gen (ADN) liệt sĩ chưa xác định được thông tin và thân nhân liệt sĩ", Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước; lãnh đạo các bộ, ngành Trung ương và đại diện người có công đã thực hiện nghi thức ra mắt “Ngân hàng Gen (ADN) cho các liệt sĩ và thân nhân liệt sĩ chưa xác định được thông tin.”
Trong bối cảnh công tác giám định gen còn nhiều khó khăn, không ít gia đình liệt sĩ đã đón nhận niềm vui vỡ òa sau nửa thế kỷ chờ đợi: nhờ kết quả giám định ADN mà tìm được mộ người thân.
Tiếp đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính và Bộ trưởng Đào Ngọc Dung đã trao kết quả giám định Gen tới 10 gia đình liệt sĩ, trong đó, có 4 gia đình đã hoàn thành việc xác định hài cốt, đưa liệt sĩ về quê hương.
Là một trong 4 gia đình tìm được thân nhân của mình thông qua giám định gen, bà Phạm Thị Vinh, em gái liệt sĩ Phạm Văn Phước, vui mừng và xúc động suốt 2 tuần nay khi xác định được chính xác thông tin của người anh trai. "Nhiều năm nay, gia đình tôi đi tìm anh rất vất vả. Nay cuối cùng đã tìm được anh trở về. Tôi rất biết ơn Đảng, Nhà nước, các cơ quan, bộ, ngành đã giúp đỡ gia đình tôi tìm và đưa anh về," bà Vinh xúc động chia sẻ.
An Thảo