Những kiến nghị của cộng đồng doanh nghiệp trong thúc đẩy tăng trưởng xanh

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng; bà Carolyn Turk, Giám đốc quốc gia Ngân hàng Thế giới; ông Thomas Jacobs, Giám đốc Quốc gia cấp cao Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) đồng chủ trì Diễn đàn. 

Tham dự Diễn đàn có đại diện lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, đại diện ngoại giao, các tổ chức quốc tế, các Hiệp hội Doanh nghiệp nước ngoài tại Việt Nam.

Chính phủ luôn đồng hành, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, tương tác hai chiều hiệu quả

Phát biểu ý kiến tại VBF 2023 diễn ra hôm nay (ngày 19/3), Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, tăng trưởng xanh là xu thế trên thế giới. Đây là chủ đề rất thiết thực trong bối cảnh Việt Nam đang chuyển dịch cơ cấu nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng trưởng từ “nâu” sang “xanh”, phát triển dựa vào kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, kinh tế tri thức; đồng thời, xác định kinh tế xanh, chuyển đổi xanh là động lực tăng trưởng quan trọng trong dài hạn, dựa vào khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo để phát triển đất nước.

Thay mặt Chính phủ, Thủ tướng trân trọng cảm ơn và đánh giá cao đóng góp của Diễn đàn và cộng đồng doanh nghiệp, vì những đóng góp quan trọng để thúc đẩy nền kinh tế Việt Nam phát triển nhanh và bền vững, hội nhập sâu rộng, thực chất, hiệu quả với kinh tế khu vực và toàn cầu.

"Qua đây cũng cho thấy chúng ta rất hiểu nhau, rất tôn trọng, lắng nghe ý kiến của nhau để cùng vượt qua khó khăn và cùng nhau làm tốt hơn trong thời gian tới", Thủ tướng nói.

Chính phủ cùng các bộ, ngành luôn đồng hành, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, tương tác hai chiều hiệu quả. Thủ tướng nêu rõ, mặc dù còn nhiều khó khăn, nhưng cộng đồng doanh nghiệp nước ngoài vẫn tin tưởng Việt Nam, khi vốn đầu tư đạt 24 tỷ USD, khẳng định sự đồng hành của các doanh nghiệp, môi trường đầu tư kinh doanh của Việt Nam ngày càng được khẳng định; Chính phủ, các bộ, ngành và nhân dân Việt Nam luôn ủng hộ các nhà đầu tư nước ngoài.

Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu rõ, tăng trưởng xanh là xu thế trên thế giới. Ảnh: Nhật Bắc

Thủ tướng nhấn mạnh, Việt Nam đang đẩy mạnh 3 trụ cột: xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa; xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa; xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Việt Nam xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với chủ động, tích cực hội nhập quốc tế sâu rộng, thực chất, hiệu quả; đẩy mạnh 3 đột phá chiến lược gồm: xây dựng và hoàn thiện thể chế tạo môi trường pháp lý an toàn, bình đẳng, lâu dài; thúc đẩy cải cách hành chính, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; thúc đẩy hạ tầng chiến lược, nhất là hạ tầng giao thông.

Điều này góp phần giảm chi phí đầu vào cho doanh nghiệp, tạo cơ hội đầu tư; đẩy mạnh quy hoạch quốc gia, quy hoạch vùng; xây dựng thương hiệu quốc gia, xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm, cho các doanh nghiệp trong nước và nước ngoài; nâng cao quản trị doanh nghiệp; xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ dựa vào sức mình là chính, kết hợp hài hoà, hợp lý nguồn lực bên trong và bên ngoài, góp phần cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh tốt hơn.

Quá trình này có những thuận lợi đan xen khó khăn, có lúc kinh doanh thuận lợi, có lúc gặp khó khăn, thua lỗ; quan trọng nhất là doanh nghiệp phải có được lợi nhuận cao, bảo toàn vốn, mở rộng sản xuất, kinh doanh hiệu quả.

"Đây là điều mà các nhà đầu tư quan tâm. Chính phủ rất chia sẻ các khó khăn, vướng mắc mà các nhà đầu tư đang gặp phải, nhất là vướng mắc về pháp lý. Hằng tháng, Chính phủ đều rà soát các vướng mắc pháp lý, rất cầu thị, lắng nghe xuất phát từ yêu cầu của người dân, doanh nghiệp", Thủ tướng nói.

Về thủ tục hành chính, Thủ tướng cho biết, Chính phủ đang tập trung thúc đẩy chuyển đổi số để giảm thời gian, chi phí và tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, người dân; hạn chế nhũng nhiễu, tham nhũng. Về chính sách thuế, Chính phủ đang bám sát thực tiễn, tham khảo kinh nghiệm các nước, nhất là thuế tối thiểu toàn cầu, tạo cơ hội cho doanh nghiệp nước ngoài hoạt động thuận lợi, đóng góp nhiều hơn cho Việt Nam, không ảnh hưởng tới doanh nghiệp.

Về vấn đề visa, Việt Nam đang tích cực giải quyết theo hướng thuận lợi hơn. Về giấy phép lao động, Chính phủ tiếp tục đổi mới, tạo thuận lợi nhất cho người lao động nhất, không vì một vài trường hợp vi phạm mà xây dựng chính sách không cởi mở.

Liên quan đến đất đai, Việt Nam đang tập trung nghiên cứu sửa Luật Đất đai, Luật Nhà ở.

"Việt Nam đang tích cực xây dựng Luật Khám chữa bệnh, sửa đổi Luật Dược. Việt Nam đang tích cực xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức tận tuỵ, nhiệt tình với các nhà đầu tư", người đứng đầu Chính phủ nói thêm.

Về tăng trưởng xanh, chuyển đổi số, kinh tế tuần hoàn, Thủ tướng cho rằng đây là vấn đề có tính chất toàn cầu, do đó chúng ta phải đoàn kết, đề cao chủ nghĩa đa phương trên tinh thần hợp tác chân thành, tin cậy, hiệu quả.

"Tăng trưởng xanh dựa trên 3 trụ cột, không hy sinh tiến bộ, công bằng xã hội, môi trường lấy tăng trưởng đơn thuần; lấy con người là trung tâm, chủ thể, vừa là mục tiêu, động lực cho sự phát triển. Phát triển hôm nay nhưng phải nghĩ đến tương lai con cháu sau này; phát triển mang lại thu nhập cho người dân nhưng phải mang lại sức khoẻ cho họ", Thủ tướng khẳng định.

Việt Nam là nước đang phát triển, nền kinh tế đang chuyển đổi, nhưng cũng phải làm như một nước phát triển; thực hiện các cam kết quốc tế. Việt Nam đang tập trung cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, trong đó khai thác và sử dụng tiết kiệm, hiệu quả năng lượng, tài nguyên dựa trên nền tảng khoa học và công nghệ và chuyển đổi số; đẩy mạnh phát triển kết cấu hạ tầng xanh, bền vững. Phát triển kinh tế xanh cần được triển khai quyết liệt ở cấp độ quốc gia, khu vực và toàn cầu.

Thủ tướng nhấn mạnh, phương châm là chuyển đổi tư duy, phương pháp luận và cách tiếp cận thực tế từ bị động ứng phó các thách thức sang kết hợp một cách hài hòa, hợp lý, hiệu quả giữa ứng phó với chuyển đổi phát triển kinh tế xanh. Nâng cao năng lực thể chế, quy định, cơ chế, chính sách liên quan đến tăng trưởng xanh. Sớm nghiên cứu các tiêu chuẩn về công trình, dự án xanh của thế giới và áp dụng phù hợp với điều kiện của Việt Nam. Lấy con người là trung tâm, chủ thể, vừa là nguồn lực, vừa là động lực quan trọng nhất và là mục tiêu cao nhất của sự phát triển, nhất là trong phát triển xanh. Kiên quyết không chấp nhận mô hình "tăng trưởng trước, dọn dẹp sau".

Việt Nam nêu cao trách nhiệm thực hiện cam kết về giảm phát thải; đồng thời đề nghị các đối tác phát triển đẩy mạnh hỗ trợ về tài chính, chuyển giao công nghệ cho doanh nghiệp Việt Nam, nhằm thúc đẩy tăng trưởng xanh phù hợp với từng vùng miền, địa phương và mô hình doanh nghiệp. Khuyến khích sự hưởng ứng và tham gia của tất cả các chủ thể trong xã hội, nhất là doanh nghiệp và người dân, thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa các dự án theo hình thức đối tác công - tư (PPP) trong tăng trưởng xanh; thúc đẩy các mô hình sản xuất kinh doanh, hình thành các chuỗi giá trị và ngành nghề mới thông qua xanh hóa sản xuất công - nông nghiệp và dịch vụ, khuyến khích phát triển hệ thống phân phối xanh và tiêu dùng xanh.

Thủ tướng cũng nêu cao tinh thần đoàn kết, trách nhiệm, tôn trọng lẫn nhau vì lợi ích chung, thúc đẩy hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển, có lợi cho việc phục hồi kinh tế và hợp tác quốc tế; hợp tác, thúc đẩy xây dựng các điều ước quốc tế, quy tắc, tiêu chuẩn quốc tế liên quan đến tăng trưởng xanh.

"Việt Nam không muốn nhà đầu tư đến đây kinh doanh bị lỗ, bởi thành công của các bạn chính là thành công của Việt Nam", Thủ tướng kêu gọi công bằng, công lý trong chuyển đổi năng lượng ở Việt Nam. Theo đó, thời hạn các khoản vay cần kéo dài hơn và lãi suất giảm đi. Mong các nhà đầu tư chia sẻ với Việt Nam về vấn đề này.

Thủ tướng thường xuyên chỉ đạo các bộ, ngành luôn cầu thị, lắng nghe ý kiến các nhà đầu tư.

Thủ tướng cũng nêu rõ, Việt Nam triển khai đồng bộ, hiệu quả các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp về vốn, chính sách đất đai, thuế; phát triển đồng bộ các thị trường, như: chứng khoán, trái phiếu, thị trường khoa học công nghệ, thị trường lao động…; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước.

Thủ tướng đề nghị các bộ, ngành căn cứ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn chủ động xử lý các kiến nghị của doanh nghiệp.

"Tại Diễn đàn này, chúng ta chia sẻ, đồng cảm và hiểu nhau hơn, quyết tâm củng cố quan hệ tin cậy, chân thành...", Thủ tướng nói và giao các bộ, ngành khẩn trương có các phản hồi tích cực đối với doanh nghiệp; tăng cường đối thoại chính sách, truyền thông chính sách; bảo đảm thực hiện đúng các cam kết quốc tế mà Việt Nam đã tham gia.

Thủ tướng khẳng định, với phương châm của năm 2023 là "Đoàn kết kỷ cương - Bản lĩnh linh hoạt - Đổi mới sáng tạo - Kịp thời hiệu quả", Chính phủ Việt Nam nỗ lực đạt mục tiêu đề ra, tạo điều kiện thuận lợi nhất có thể để doanh nghiệp đầu tư, mở rộng làm ăn, kinh doanh, bảo đảm lợi ích đôi bên, góp phần phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời phát triển văn hóa Việt Nam ngang tầm kinh tế - xã hội, mà văn hóa ở đây là chia sẻ, đồng cảm, thấu hiểu.

Thủ tướng mong rằng, sau Diễn đàn này, VBF tiếp tục là kênh đối thoại thiết thực, hiệu quả giữa Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương Việt Nam với cộng đồng doanh nghiệp.

Tại Diễn đàn, ông Phạm Tấn Công, Chủ tịch VCCI đồng Chủ tịch liên minh VBF cho biết, đà tăng trưởng kinh tế của Việt Nam đã suy giảm rõ rệt, đồng thời trong 2 tháng đầu năm 2023 có tới 51.400 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường, trong khi chỉ có 37.900 doanh nghiệp thành lập mới hoặc quay lại thị trường...”, ông Công quan ngại.

Làm rõ hơn nhận định trên, ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký, Trưởng ban Pháp chế, VCCI đã chỉ ra 3 thách thức không nhỏ hiện nay của cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam.

Thứ nhất, mức độ hiểu biết, quy định môi trường của doanh nghiệp Việt Nam đang rất hạn chế. Khảo sát doanh nghiệp của VCCI cho thấy, mặc dù ô nhiễm môi trường ảnh hưởng lớn đến hoạt động sản xuất, kinh doanh song mức độ hiểu biết của doanh nghiệp về các quy định môi trường còn thấp. Chỉ có 31,8% doanh nghiệp tư nhân trong nước cho biết họ hiểu rõ các quy định môi trường, dù đến 68% doanh nghiệp cho biết đã bị ảnh hưởng tiêu cực bởi biến đổi khí hậu.

Thứ hai, mức độ tuân thủ quy định môi trường chưa cao dù đang được cải thiện. Nhiều doanh nghiệp chưa nhận thức được trách nhiệm với môi trường, cho rằng quy mô quá nhỏ để gây hại cho môi trường, nhiều doanh nghiệp không có nhân lực am hiểu về pháp luật môi trường, trong khi các quy định môi trường còn phức tạp. Chi phí tuân thủ các quy định môi trường còn cao, không hợp lý khiến năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp bị giảm trước mắt.

Thứ ba, mức độ đầu tư của doanh nghiệp cho đổi mới, thực hành xanh mới ở mức độ khởi đầu. Theo báo cáo năm 2021 của UNDP, ngay cả trong các lĩnh vực thâm dụng năng lượng, như: sản xuất, vận tải, xây dựng cũng chỉ có khoảng 1/2 doanh nghiệp áp dụng các giải pháp tiết kiệm năng lượng và tài nguyên.

Để đến giữa thế kỷ này trở thành quốc gia phát triển, văn minh, hiện đại, Việt Nam phải thực hiện mục tiêu kép là phát triển nhanh và xanh, với mức tăng trưởng GDP duy trì ở mức 6-7%/năm, đồng thời phải đưa công nghệ xanh vào phổ cập trong hoạt động kinh tế. Chính mục tiêu và yêu cầu phát triển này tạo ra cơ hội và không gian phát triển mới cho cộng đồng doanh nghiệp, gồm cả doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp nước ngoài, cho các nhà đầu tư quốc tế.

Tuyên bố của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại Hội nghị COP26, và quyết tâm của Chính phủ đẩy mạnh phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn là cam kết và đóng góp của Việt Nam trong giải quyết những thách thức toàn cầu về biến đổi khí hậu và vấn đề môi trường. Cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn ủng hộ, hưởng ứng và đồng hành cùng chính phủ thực hiện các mục tiêu và cam kết phát triển quan trọng này.

Các kiến nghị của cộng đồng doanh nghiệp nước ngoài

Ông Thomas Jacobs, Giám đốc Quốc gia Tổ chức Tài chính quốc tế (IFC): Diễn đàn hôm nay diễn ra trong thời khắc rất đặc biệt khi Việt Nam cùng thế giới đang đẩy mạnh việc chuyển đổi tới một nền kinh tế theo mô hình xanh hơn và bền vững hơn và mô hình này sẽ thúc đẩy tăng trường, giảm tác động tới môi trường và giải quyết các rủi ro liên quan đến biến đổi khí hậu.

Trong lịch sử, Việt Nam đã đóng góp khá ít trong phát thải khí nhà kính nhưng hai thập niên vừa qua, với tốc độ tăng trưởng nhanh, Việt Nam là một trong những nền kinh tế thâm dụng về carbon nhất ở Đông Á. Khi nhận thức được nhu cầu giảm thiểu khí nhà kính và đối phó với biến đổi khí hậu, Việt Nam đã đưa ra những cam kết tham vọng tại COP26 để có được trung hòa carbon vào năm 2050 và hiện thực hóa nỗ lực này. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045 và đạt được phát thải carbon trung hòa vào năm 2050, Việt Nam phải đẩy mạnh việc khử carbon nền kinh tế thông qua quá trình chuyển đổi năng lượng và bảo vệ môi trường. Điều này đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ hơn giữa khu vực công, tư nhân và nguồn tài chính cần có.

Báo cáo Quốc gia về Khí hậu và Phát triển cho Việt Nam của Ngân hàng Thế giới dự báo rằng lộ trình tăng trưởng phát thải ròng bền vững cần phải có thêm tới 6,8% GDP đầu tư hằng năm, tức là 368 tỷ USD cho tới năm 2040 và một nửa phần này khoảng 184 tỷ USD cần có từ khu vực tư nhân và để huy động được thì chúng ta phải vượt qua một số rào cản cơ bản như môi trường thể chế, pháp luật để khu vực tư nhân đầu tư vào những ngành chính gây phát thải như năng lượng, giao thông, nông nghiệp và sản xuất nhanh hơn, đơn giản hơn, rẻ hơn.

Thứ hai, cần có hợp đồng mua điện theo đúng chuẩn quốc tế để thu hút được các nhà đầu tư nước ngoài trong ngành rất quan trọng này.

Thứ ba, cần có thị trường vốn để có được các mô hình huy động trái phiếu bền vững và các cấu trúc này để Việt Nam đạt được những nguồn tài chính cần thiết trong lộ trình biến đổi khí hậu của mình.

Cuối cùng, cần có sự tham gia của khu vực tư nhân hơn nữa, thêm cơ hội cho họ trong thị trường carbon. Đây là thị trường mang tính tự nguyện nhưng sau này, bắt buộc chúng ta bảo đảm được môi trường đó phát triển mạnh mẽ và có được nền kinh tế xanh hơn trong việc giúp Việt Nam tăng cường khả năng cạnh tranh cũng như tiếp cận hàng hóa tốt hơn. Điều này cần sự hợp tác chặt chẽ hơn giữa khu vực tư nhân trong nước, nhà đầu tư nước ngoài để chuyển giao kiến thức, kinh nghiệm và công nghệ mới cho nền kinh tế xanh Việt Nam.

Ông Gabor Fluit, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham): 

Vấn đề đầu tiên và cũng quan trọng nhất cần thảo luận hôm nay là tăng trưởng xanh. Ngày nay, chúng ta đang trên đỉnh của một cuộc cách mạng xanh và Việt Nam có tiềm năng mở đường tới một tương lai bền vững và thịnh vượng. Ý tưởng này đã khiến EuroCham tổ chức Diễn đàn và Triển lãm Kinh tế Xanh vào cuối năm 2022. Sắp tới, chúng tôi hy vọng sẽ tổ chức sự kiện này một lần nữa vào năm 2024, và có sự hỗ trợ toàn diện từ các cơ quan chức năng của Việt Nam.

Chuẩn bị cho tương lai, việc sử dụng năng lượng tái tạo là nhiệm vụ cấp bách và có ảnh hưởng lớn của chúng ta. Để làm được điều này, Chính phủ nên khuyến khích tất cả các bên tiêu dùng điện đầu tư vào năng lượng tái tạo. Để giảm lượng khí thải carbon và thúc đẩy một tỉ lệ sử dụng năng lượng sạch hơn, điều cần thiết là hoàn thiện Quy hoạch điện VIII và đưa vào một chiến lược bù đắp cho năng lượng từ than.

Với nguồn năng lượng mặt trời và gió dồi dào của Việt Nam, điều quan trọng là phải chuẩn bị cho quá trình chuyển đổi hoàn toàn sang các nguồn năng lượng tái tạo này và việc sử dụng khí tự nhiên làm nhiên liệu chuyển đổi sẽ giúp tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình này. Các vấn đề về rác thải và thiếu nước cũng có thể được giải quyết với mô hình kinh tế tuần hoàn.

Mặc dù có tiến bộ trong việc triển khai luật về trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất, chúng tôi khuyến nghị Việt Nam nên tăng cường thực thi các quy định về chất thải và thúc đẩy việc dùng nhựa phân hủy cho đến khi nhựa được loại bỏ về cơ bản.

Để hỗ trợ mục tiêu trở thành quốc gia đi đầu trong lĩnh vực khoa học đời sống của Việt Nam, EuroCham nhấn mạnh đến việc tăng cường khả năng tiếp cận dược phẩm và thiết bị y tế thông qua các quy trình quản lý được tối ưu hóa và các thông lệ tốt nhất toàn cầu. Điều này đòi hỏi các chính sách mua sắm và tài trợ dựa trên giá trị phải được sửa đổi bởi Luật Dược. Mặc dù Nghị định 07 và Nghị quyết 30 đã loại bỏ các rào cản và cải thiện việc thanh toán bảo hiểm y tế, nhưng việc Bộ Y tế nhanh chóng phê duyệt cấp phép lưu hành cho các thiết bị y tế loại C và D là rất quan trọng để tiếp tục giảm tình trạng thiếu hụt trang thiết bị và vật tư y tế.

Trong thị trường toàn cầu ngày nay, Việt Nam cũng cần thu hút và giữ chân người tài. Để làm đươc điều đó, các thủ tục giấy phép lao động hiện tại cần được đơn giản hóa. Cần lưu ý rằng đầu tư nước ngoài chất lượng cao là điều cần thiết cho sự thành công của nền kinh tế Việt Nam. Tuy nhiên, chúng ta không thể thu hút những nhà đầu tư này nếu chúng ta không thể tuyển dụng và giữ chân những người giỏi. Sẽ không hợp lý chút nào khi những người nước ngoài đã sống, làm việc và đầu tư tại Việt Nam trong nhiều năm, đã từng được cấp nhiều giấy phép lao động lại bị từ chối gia hạn giấy phép lao động chỉ vì một số vấn đề nhỏ về thủ tục.

Để khai thác hoàn toàn tiềm năng của lực lượng lao động đa dạng và tài năng của chúng ta, cần đơn giản hóa các rào cản về thủ tục hành chính và mở đường dẫn đến thành công. Điều này có thể đạt được thông qua sửa đổi Bộ luật Lao động và Nghị định 152. Điều này cho phép Việt Nam sử dụng tối đa lực lượng lao động đa dạng, tài năng, thu hút đầu tư nước ngoài chất lượng cao

Tiếp theo, cảnh quan, thiên nhiên tươi đẹp cùng di sản văn hóa giàu có khiến Việt Nam trở thành một điểm đến hàng đầu cho khách du lịch. Để khai thác tối đa tiềm năng này, việc miễn thị thực một tháng nên được mở rộng cho tất cả các nước EU và các nước có nhiều khách du lịch khác. Hơn nữa, việc thực hiện một chương trình riêng cấp thị thực cho những người về hưu tự túc trong 3 đến 6 tháng có thể là chất xúc tác cho ngành du lịch phát triển mạnh, giống như sự thành công của các quốc gia láng giềng cạnh chúng ta.

Tiếp theo, điều quan trọng đối với Chính phủ là tiếp tục ưu tiên chuyển đổi số toàn diện. Để làm được điều này, điều quan trọng là phải tạo ra sự tương thích thực tế cho các doanh nghiệp châu Âu đang hoạt động tại Việt Nam để tuân thủ cả Luật An ninh mạng của Việt Nam và Quy định Bảo vệ dữ liệu chung của Châu Âu (GDPR). Điều này đòi hỏi có sự hài hòa giữa luật bảo vệ dữ liệu cá nhân của Việt Nam với luật pháp quốc tế để tạo điều kiện trao đổi dữ liệu giữa các công ty Việt Nam và các công ty đa quốc gia. Chúng tôi cũng khuyến nghị rằng chữ ký sống và nhận dạng cá nhân nên được thay thế bằng chứng nhận chữ ký điện tử được quốc tế công nhận.

Ngoài ra, việc áp dụng các chính sách ưu tiên đám mây đổi mới phải đi kèm với các biện pháp bảo mật, tuân thủ và xác nhận được quốc tế công nhận.

Về thuế, để khắc phục tác động của thuế suất tối thiểu toàn cầu (GMT) sắp tới, chúng tôi đề xuất các biện pháp khuyến khích đầu tư mà có thể bao gồm miễn thuế nhập khẩu, kéo dài thời gian miễn thuế đất và ưu đãi dựa trên chi phí, đặc biệt là chi phí nghiên cứu và phát triển.

Về thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB), chúng ta phải bảo đảm rằng việc xóa bỏ thuế nhập khẩu theo EVFTA không bị mất tác dụng do thuế TTĐB lại tăng để bù lại, vì nó sẽ làm suy giảm mục đích thúc đẩy thương mại song phương của hiệp định thương mại tự do.

EuroCham tự hào sát cánh cùng các đối tác Việt Nam, đoàn kết trong sứ mệnh xây dựng một tương lai tươi sáng hơn. Chúng tôi tin tưởng chắc chắn rằng bằng cách hợp tác với nhau, chúng ta có thể tạo ra một tương lai tươi sáng cho mọi người dân Việt Nam. Người xưa có câu "Một cây làm chẳng nên non, ba cây chụm lại nên hòn núi cao". Bằng cách cùng hợp tác và kết hợp các nỗ lực của mình, chúng ta có thể đạt được những điều tuyệt vời và xây dựng một tương lai bền vững cho các thế hệ mai sau. Chúng ta hãy tiếp tục làm việc cùng nhau và tạo dựng mối quan hệ đối tác bền vững với thời gian vì lợi ích của Việt Nam và người dân Việt Nam.

Ông Greg Testerman, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Hoa Kỳ tại Việt Nam (AmCham): 

Những cơ chế mà chúng tôi đưa ra về mua bán điện trực tiếp rất quan trọng để giảm được carbon cũng như có được tăng trưởng bền vững. Và điều quan trọng nữa trong việc thu hút đầu tư mới đối với năng lượng tái tạo là có được những dự án có khả năng cấp vốn ngân hàng năm 2023. Đấy là những tiêu chuẩn mà chúng tôi khuyến nghị đưa ra.

AmCham muốn có những khung pháp lý đầy đủ cho nền kinh tế số, ví dụ như sự tiếp cận đối với dịch vụ toàn cầu. Bảo vệ dữ liệu rất quan trọng để bảo đảm được tính cạnh tranh của nền kinh tế. Việt Nam cần ưu tiên phát triển cơ sở hạ tầng số, điện toán đám mây và trung tâm dữ liệu. Một số thủ tục hiện nay còn vướng mắc về thiết bị kỹ thuật số vẫn là rào cản và chúng tôi rất muốn có được sự đơn giản hóa thủ tục nhập khẩu cũng như những chứng chỉ cần thiết từ những quốc gia đáng tin cậy.

Các thành viên của chúng tôi, đặc biệt trong lĩnh vực dược, gặp phải sự trì hoãn trong việc có được những thủ tục để cấp phép lưu hành thuốc. AmCham hoan nghênh hành động gần đây của Quốc hội thông qua Nghị quyết 80 cho phép tự động gia hạn giấy đăng ký lưu hành đối với các loại thuốc và vaccine hết hạn vào đầu năm nay. Điều này đã giúp giảm thiểu sự gián đoạn trong việc cung cấp các loại thuốc và thiết bị y tế quan trọng. Vào tháng 2 vừa qua, chúng tôi rất vui mừng khi Bộ Y tế công bố và ban hành Quyết định 62/QĐ-QLD gia hạn giấy đăng ký lưu hành cho nhiều loại thuốc đến hết năm 2024. Chúng tôi khuyến nghị cần thực hiện giải pháp bền vững hơn để giải quyết những thách thức đang diễn ra này, bao gồm sửa đổi Luật Dược, dỡ bỏ các hạn chế về lưu kho và vận chuyển đối với các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, từng bước mở cửa phân phối thuốc cho các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài để tăng khả năng tiếp cận nguồn cung ứng thuốc, loại bỏ các yêu cầu đặc thù của quốc gia để hài hòa quy trình của Việt Nam với các tiêu chuẩn khu vực và toàn cầu. Các chính sách phù hợp cũng như cam kết của Chính phủ trong việc thực hiện các chính sách đó đóng vai trò rất quan trọng cho sự phát triển của ngành dược phẩm.

Các yêu cầu cấp giấy phép lao động cho người nước ngoài vẫn còn nhiều điểm chưa rõ ràng. Nhiều tổ chức nước ngoài đang có kế hoạch thành lập đại diện thương mại tại Việt Nam chưa có người bảo lãnh để xin cấp thị thực vào Việt Nam cho lao động nước ngoài của mình. Chúng tôi đề xuất đơn giản hóa các thủ tục hành chính về cấp giấy phép lao động.

Hoa Kỳ và Việt Nam đã đạt được thỏa thuận về hiệp định thuế trước những thay đổi về Luật Thuế của Hoa Kỳ vào năm 2019. Cả hai quốc gia đang trong quá trình tiến tới ký kết một thỏa thuận sửa đổi một phần nhỏ và chúng tôi hy vọng sẽ kết thúc đàm phán trong năm nay. Điều này rất quan trọng đối với công dân và các công ty Hoa Kỳ đang làm việc tại Việt Nam.

Về thuế đối với đồ uống có đường, thuế đối với nhà thầu nước ngoài hoạt động trên nền tảng kỹ thuật số, chúng tôi đánh giá cao những đối thoại từ phía Chính phủ.

Chúng tôi coi trọng quan hệ đối tác và đối thoại với Chính phủ và đánh giá cao những nỗ lực của Việt Nam trong cải cách hành chính nhằm cải thiện môi trường pháp lý trong nước. Mặc dù chúng tôi ghi nhận việc loại bỏ và đơn giản hóa một số thủ tục hành chính đang được thực hiện, các luật và quy định gần đây vẫn tiếp tục đưa ra các thủ tục hành chính mới như cấp phép, phê duyệt và các yêu cầu báo cáo cồng kềnh. Chúng tôi khuyến nghị xem xét cẩn trọng và tránh mọi gánh nặng hành chính bổ sung nào có thể trong các dự thảo luật và quy định.

Với tư cách là những nhà đầu tư lớn ở thị trường Việt Nam, các doanh nghiệp Hoa Kỳ luôn kỳ vọng Việt Nam sẽ tiếp tục thành công. Các vấn đề nêu ra trong báo cáo này nêu rõ niềm tin của chúng tôi rằng có thể hỗ trợ môi trường kinh doanh tốt nhất bằng các hành động giúp tăng năng suất và giảm chi phí cũng như rủi ro khi kinh doanh tại Việt Nam. Quan trọng hơn, việc giảm chi phí và sự phức tạp trong kinh doanh sẽ mang lại lợi ích cho các doanh nghiệp do Việt Nam làm chủ, phần đông là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, cũng như thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp kinh doanh, từ đó sẽ bảo đảm khả năng cạnh tranh và tăng trưởng trong tương lai của Việt Nam.

AmCham cam kết đạt được tăng trưởng bền vững phù hợp với các giá trị Môi trường, Xã hội và Quản trị. Chúng tôi sẽ tiếp tục đóng vai trò xây dựng, không chỉ để khiếu nại mà để xác định và thực hiện các giải pháp, đồng thời tích cực ủng hộ cho một môi trường kinh doanh tốt hơn và khu vực tư nhân phát triển mạnh hơn ở Việt Nam.

Ông Hong Sun, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp Hàn Quốc tại Việt Nam (KoCham): Kiến nghị một số vướng mắc như sau:

Thứ nhất, liên quan đến quy trình cấp Giấy phép lao động, KOCHAM đã nhận được phản ánh vướng mắc về quá trình từ lúc nộp hồ sơ đến khi được cấp giấy phép mất rất nhiều thời gian. Ngay cả sau khi nộp hồ sơ lần đầu, nhiều trường hợp phải bổ sung, sửa đổi hồ sơ dẫn đến thông thường phải mất 2-3 tháng mới được cấp Giấy phép lao động, thậm chí có những trường hợp mất hơn 6 tháng do phải thực hiện các thủ tục bổ sung. Trường hợp phải bổ sung hồ sơ, doanh nghiệp sẽ xử lý nhanh hơn nếu được hướng dẫn nhất quán ngay từ đầu.

Do đó, Hiệp hội kính đề nghị cơ quan liên quan ban hành hướng dẫn chính xác, nhất quán liên quan đến hồ sơ phải nộp. Kể từ tháng 2/2021, điều kiện cấp giấy phép lao động đã được thắt chặt hơn theo quy định của Nghị định số 152/2020/NĐ-CP. Điều này dẫn đến việc người lao động sẽ không được cấp 'Giấy phép lao động theo diện chuyên gia' nếu kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực tương ứng không đủ từ 3 năm trở lên.

Ngoài ra, liên quan đến cộng đồng Hàn Quốc, những học viên hoàn thành Khóa đào tạo nhà quản lý và nghiệp vụ trong thời gian 1 năm theo Chương trình K-Move School do Chính phủ Hàn Quốc tổ chức nhằm hỗ trợ các nhân lực trẻ không được cấp 'Giấy phép lao động diện chuyên gia' do không đáp ứng đủ số năm kinh nghiệm làm việc. Dù thời gian đào tạo của Chương trình K-Move School ngắn, nhưng những người được lựa chọn đào tạo nghiệp vụ tập trung theo Chương trình này có đầy đủ năng lực ngang tầm chuyên gia. Do đó, Chúng tôi kính đề nghị Chính phủ Việt Nam hỗ trợ cấp 'Giấy phép lao động diện chuyên gia' cho những người đã hoàn thành Chương trình này. Trường hợp việc cấp 'Giấy phép lao động diện chuyên gia' gặp khó khăn, đề nghị Chính phủ tạo điều kiện để họ được cấp 'Giấy phép lao động diện giám đốc điều hành' do đa phần họ đảm nhận vai trò Người đứng đầu trong doanh nghiệp.

Cần có hướng dẫn cụ thể về văn bản, giấy tờ xin cấp Giấy phép lao động diện nhà quản lý và chuyên gia, đồng thời cần xem xét để thống nhất các văn bản, giấy tờ ở tất cả các địa phương.

Thứ hai, liên quan đến việc thắt chặt quy định của Luận Phòng cháy, chữa cháy, thời gian qua xảy ra một số vụ hỏa hoạn tại doanh nghiệp địa phương và cơ sở kinh doanh rượu ở trung tâm thành phố, gây ra những thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản. Do đó, Chính phủ Việt Nam đã chỉ đạo quyết liệt về việc thắt chặt các quy đinh, quản lý liên quan đến phòng cháy chữa cháy. Theo đó, doanh nghiệp phải thực hiện biện pháp điều chỉnh đối với hoạt động xây dựng công trình và cấp phép phòng cháy chữa cháy được tiến hành theo các quy định và thông lệ cũ. Hiện nay, việc xây dựng mới nhà máy hoặc mở rộng nhà máy cũng phải áp dụng quy định nghiêm ngặt hơn.

KoCham đã tiếp nhận nhiều nội dung vướng mắc trong quá trình đầu tư mới và đầu tư mở rộng của doanh nghiệp do yêu cầu thực hiện quy định mới nghiêm ngặt liên quan đến cấp phép (quản lý) phòng cháy chữa cháy. Vấn đề phát sinh gần đây là khi mở rộng nhà máy đang hoạt động, giấy phép phòng cháy chữa cháy và giấy phép hoàn công đã được cấp khi xây dựng nhà máy ban đầu mâu thuẫn với quy định quản lý hiện hành đã được thắt chặt.

Thứ ba, về Thuế tối thiểu toàn cầu, chúng tôi đề nghị sớm đưa vào hoạt động lực lược biệt phái của chính phủ liên quan đến thuế tối thiểu toàn cầu, đồng thời mong muốn nhanh chóng triển khai các nghiên cứu lập pháp và thủ tục lập pháp.

Thứ tư, nâng cao tiêu chí đánh giá tác động môi trường. Theo Luật Bảo vệ Môi trường Việt Nam sửa đổi, khi cơ quan phê duyệt đánh giá tác động môi trường được thay đổi từ chính quyền cấp tỉnh hiện tại thành cơ quan chính quyền Trung ương tùy thuộc vào khả năng phát sinh chất ô nhiễm và khối lượng sản xuất, thời gian và chi phí cấp phép lập báo cáo đánh giá tác động môi trường tăng lên, tạo gánh nặng cho hoạt động kinh doanh.

Do không được phép tiến hành các hoạt động sản xuất trước khi được cấp phép nên có lo ngại rằng sẽ tốn quá nhiều thời gian và chi phí trong quá trình đánh giá tác động môi trường. Để tham khảo, chúng tôi đã tìm hiểu thấy cần xin phép lại đánh giá tác động môi trường từ chính quyền Trung ương, tư vấn của doanh nghiệp chuyên nghiệp (2-3 tháng) → Nộp hồ sơ và xem xét (2-3 tháng) → Phê duyệt (3-4 tháng). Trong quá trình đánh giá tác động môi trường, đề nghị chính quyền Trung ương điều chỉnh một cách sát thực tế các tiêu chí thẩm định.

Ông Nagaoka Teketoshi, Chủ tịch Hiệp hội Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản (JCCI) tại Việt Nam: 

Mong muốn đề xuất ba điểm để đóng góp thêm cho chủ đề "Phục hồi kinh tế và Phát triển chuỗi cung ứng trong bối cảnh bình thường mới" tại Việt Nam trong thời kỳ hậu COVID.

Trước hết, xin vui lòng xem xét vận hành hệ thống linh hoạt như cho vay ngoại tệ của các tổ chức tài chính trong Việt Nam để các công ty trong nước và các công ty liên kết nước ngoài có thể dễ dàng sử dụng các nguồn vốn trung và dài hạn chất lượng cao ở nước ngoài.

Hơn nữa, JCCI đặc biệt khuyến nghị việc triển khai các hoạt động kế toán cho ngân hàng để cải thiện tài chính và dòng tiền của các công ty tư nhân, đẩy mạnh chuyển đổi số trong các hoạt động thuế và hải quan không chỉ ở các thành phố lớn mà còn ở mỗi địa phương.

Thứ hai là phát triển của cơ sở hạ tầng năng lượng hỗ trợ tăng trưởng kinh tế cao ở Việt Nam. VBF và JCCI đã đề xuất với Bộ trưởng Bộ Công Thương về dự thảo tổng sơ đồ phát triển điện VIII. Trong đó, chúng tôi mong muốn hợp tác thông qua xúc tiến đầu tư trực tiếp nước ngoài nhằm giúp công tác điện ổn định và chuyển đổi năng lượng thực tế.

Thứ ba, tăng cường chuỗi cung ứng cần tích cực cải thiện cơ sở hạ tầng, giao thông vận tải; bao gồm: điện, đường và cảng; từ quan điểm chung đến dài hạn. Về sự phát triển này, chúng tôi mong muốn rằng cả khu vực nhà nước và tư nhân đều chia sẻ rủi ro theo cơ chế đầu tư theo phương thức đối tác công tư PPP. Tài chính được thiết lập kịp thời và đầu tư được thực hiện.

"Bên cạnh đó, chúng tôi cũng mong muốn Ngài Thủ tướng lưu tâm đến tầm quan trọng của chuyển đổi số và bảo vệ dữ liệu cá nhân phù hợp. Chuyển đổi số là chìa khóa để đẩy mạnh công nghiệp hóa và hiện đại hóa của Việt Nam.

Chúng tôi rất vui được hợp tác với Việt Nam để xây dựng khuôn khổ chính sách hợp lý theo Hiệp định đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương CPTPPP. Về vấn đề này, chúng tôi mong Thủ tướng giúp đỡ và xem xét các đề xuất của JCCI và các nhà đầu tư nước ngoài khác đối với nghị định dự thảo về bảo vệ dữ liệu cá nhân", đại diện JCCI nhấn mạnh.

Cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài nước trân trọng cảm ơn sự phối hợp và hỗ trợ của các bộ ngành, đặc biệt là vai trò điều phối của Bộ Kế hoạch và Đầu tư đối với Diễn đàn doanh nghiệp, để  lắng nghe những khó khăn, thách thức của cộng đồng doanh nghiệp, cùng nhau tháo gỡ khó khăn, thách thức để phát triển kinh tế bền vững.

Bảo Châu t/h. Ảnh Nhật Bắc