Những năm gần đây, ngành nông sản-thực phẩm Việt Nam đang trên đà phát triển mạnh mẽ, đưa Việt Nam trở thành nguồn cung lớn nhất tại thị trường Nhật Bản nói riêng và châu Á nói chung với nhiều mặt hàng được thị trường thế giới quan tâm tiêu thụ như gạo, chè, cà phê, hạt điều, đồ ăn liền và một số loại trái cây nhiệt đới.
Nhật Bản là thị trường có nhu cầu nhập khẩu và tiêu thụ lớn đối với các sản phẩm nông sản, thủy sản mà Việt Nam có khả năng cung ứng tốt như: Cá và sản phẩm chế biến từ cá, tôm, rau quả tươi... Hiện nay, Nhật Bản chiếm khoảng 6,4% tổng kim ngạch xuất khẩu nông - thủy sản của cả nước.
Năm 2021, kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm nông - thủy sản Việt Nam sang thị trường Nhật Bản đạt 1,8 tỷ USD. Tổng kim ngạch thương mại song phương giữa Việt Nam và Nhật Bản năm 2021 đạt 42,7 tỷ USD, tăng 7,8% so với năm 2020; trong đó xuất khẩu của Việt Nam và Nhật Bản đạt 20,1% tỷ USD, tăng 4,4%; nhập khẩu của Việt Nam từ Nhật Bản đạt 22,6 tỷ USD, tăng 11,3%.
Trong 2 tháng đầu năm 2022, tình hình xuất khẩu nông sản sang thị trường Nhật Bản có mức tăng trưởng tốt với 19,6% so với cùng kỳ năm 2021, đạt 294,8 triệu USD. Trong đó, hầu hết các mặt hàng đều có mức tăng trưởng mạnh mẽ như: Hạt tiêu tăng 174,8% so với cùng kỳ năm 2021; sắn và sản phẩm từ sắn tăng 82,7%; cà phê tăng 47,4%, hạt điều tăng 23,6%....
Việt Nam và Nhật Bản đã ký kết 4 Hiệp định Thương mại tự do bao gồm Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam – Nhật Bản (VJEPA), Hiệp định Đối tác Toàn diện khu vực (RCEP), Hiệp định Thương mại tự do ASEAN – Nhật Bản (AJCEP) và Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), mở ra nhiều lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp Việt Nam tại thị trường Nhật Bản.
Chia sẻ thêm về thị trường Nhật Bản, ông Tạ Đức Minh, Tham tán thương mại tại thị trường này cho hay, Nhật Bản là thị trường có nhu cầu nhập khẩu và tiêu thụ lớn với các sản phẩm nông thuỷ sản-thực phẩm nước ngoài như cá và sản phẩm chế biến từ cá, tôm, lươn, thịt, các sản phẩm chế biến từ thịt, đậu nành, ngũ cốc, rau quả tươi và chế biến, cà phê...
Đặc biệt, Việt Nam được đánh giá là quốc gia có thế mạnh về những mặt hàng này và có khả năng cung ứng tốt cho thị trường Nhật Bản.
Tuy nhiên, theo ông Tạ Đức Minh, mặc dù theo đuổi chính sách thương mại tự do là cắt giảm thuế quan theo tinh thần của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) nhưng Nhật Bản vẫn áp dụng cơ chế phi thuế quan nhằm bảo hộ ngành sản xuất trong nước.
Ngoài ra, hàng hoá nước ngoài muốn nhập khẩu vào Nhật Bản bắt buộc phải có giấy chứng nhận việc đáp ứng các tiêu chuẩn đã đặt ra.
Đơn cử như hàng nông lâm thuỷ sản cần đảm bảo tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, kiểm dịch động thực vật và đòi hỏi phải được sản xuất, nuôi trồng theo các tiêu chuẩn GAP, HACCP hay JAS-tiêu chuẩn nông nghiệp Nhật.
Cùng với đó chi phí ăn ở, đi lại cũng như vận tải hàng hoá, gửi hàng mẫu tại thị trường này tương đối tốn kém. Mặt khác, người tiêu dùng rất quan tâm chất lượng, tiếp đến là giá cả, mẫu mã, kích thước, màu sắc, công dụng của sản phẩm.
Đáng lưu ý, văn hoá đặc thù của người Nhật Bản là khi gặp gỡ đối tác lần đầu tiên cần mang theo danh thiếp, catalogue, hồ sơ giới thiệu công ty, hàng mẫu nhằm giới thiệu bản thân và tạo niềm tin cho đối tác.
Hơn nữa, hầu hết nhân viên của các công ty tại Nhật Bản không làm việc vào cuối tuần và ngày nghỉ, công việc cũng thường liên lạc qua email hoặc điện thoại công ty chứ không phải bằng điện thoại di động.
Chính vì vậy, ông Tạ Đức Minh khuyến cáo doanh nghiệp xuất khẩu khi trao đổi với Thương vụ hoặc đối tác cần có sự chuẩn bị chu đáo về hồ sơ công ty, catalogue... để tạo sự tin cậy với đối tác.
Doanh nghiệp Việt trong thời gian tới cần nâng cao năng lực sản xuất, đảm bảo nguồn cung, chất lượng sản phẩm để đáp ứng yêu cầu về ổn định nguồn cung, chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm của thị trường Nhật Bản.
Mặt khác, doanh nghiệp cần chủ động thông tin và tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại, hội chợ giới thiệu sản phẩm, kết nối doanh nghiệp do Bộ Công Thương, Thương vụ Việt Nam tại Nhật Bản phối hợp với đơn vị liên quan tổ chức nhằm mở rộng kinh doanh nông sản nói riêng và mặt hàng Việt Nam có tiềm năng nói chung tại Nhật Bản.
Cùng với đó, cần cập nhật thông tin phân tích, dự báo như chủng loại được ưa chuộng, yêu cầu chất lượng từng mặt hàng, mức giá phù hợp... cũng như văn hoá người dân bản địa để đảm bảo tiêu thụ sản phẩm đáp ứng nhu cầu thị trường.
Minh Châu
