Lí giải xu hướng nghỉ hưu sớm của các nhà sáng lập trẻ

Xu hướng nghỉ hưu ngày càng trẻ hóa

Ngày 20 tháng 5 vừa qua, Zhang Yiming đã thông báo quyết định sẽ từ chức Giám đốc điều hành của Bytedance trong một lá thư nội bộ và người kế nhiệm là Liang Rubo, người đồng sáng lập công ty. Trong bức thư này, Zhang Yiming cho biết: “Chúng tôi may mắn nắm bắt cơ hội phát triển của thời đại, dựa trên công nghệ máy học trong thiết bị đầu cuối tương ứng, đổi mới và thực hành. Công ty đã đạt được mố số thành tựu nhất định, mặc dù hoạt động kinh doanh đang phát triển tốt nhưng chúng tôi càng hy vọng có thể tiếp tục đổi mới hơn nữa, trở nên sáng tạo và có ý nghĩa hơn”. Vì vậy, Zhang Yiming quyết định gác lại công việc quản lý hàng ngày của công ty và tập trung vào các vấn đề quan trọng dài hạn như chiến lược dài hạn, văn hóa doanh nghiệp và trách nhiệm xã hội.

Tuyên bố này tương tự như Huang Zheng, người vừa từ chức Chủ tịch Pinduoduo cách đây hai tháng: “Nếu muốn đảm bảo sự phát triển chất lượng và tốc độ của Pinduoduo trong 10 năm tới thì đây là thời điểm để khám phá. Với tư cách là nhà sáng lập, tôi quyết định rút về để có thể đạt mục tiêu trên con đường 10 năm sau”.

Bên cạnh nhưng gương mặt mới, nhiều CEO lão làng cũng có quyết định lui về hậu phương. Chẳng hạn như người sáng lập BBK đã nghỉ hưu ở tuổi 40 đã đến Mỹ để “hưởng thụ cuộc sống”, Liu Qiangdong rời vị trí Chủ tịch năm 46 tuổi, Jack Ma không còn giữ chức vị Chủ tịch hội đồng quản trị của Alibaba ở tuổi 55.

Đối với độ tuổi 40 đến 50, đây là lúc thích hợp nhất để thực hiện các quyết định sau nhiều năm tích lũy kinh nghiệm nhưng những nhà sáng lập Internet đã lựa chọn rút lui. Điều này hoàn toàn trái ngược với trường hợp của các công ty truyền thống. He Xiangjian từ bỏ chức vụ Chủ tịch Midea năm 70 tuổi, Liu Chuanzhi rời Lenovo năm 75 tuổi. Ngoài ra, còn có các doanh nhân như Ren Zhengfei (77 tuổi), Zong Qinghou (76 tuổi), Cao Dewang (75 tuổi), Zhang Ruimin (72 tuổi), những người vẫn đang giữ các vị trí chóp bu và chưa có dấu hiệu nghỉ hưu.

“Ngay cả khi không làm gì sai, lỗi là do bạn đã quá già”

Năm 2013, Ma Huateng đã có một phát biểu để đời trong lễ khai trương Công ty bảo hiểm Zhong An: “Ngay cả khi không làm gì sai, lỗi là do bạn đã quá già”. Ông chia sẻ: “Tôi lo lắng nhất là không hiểu thói quen của người dùng Internet chính thống sẽ thay đổi như thế nào trong tương lai, bao gồm cả QQ hay WeChat. Không ai đảm bảo rằng mọi thứ sẽ là mãi mãi bởi bản chất con người luôn cập nhật cái mới”. Đây có lẽ là câu trả lời xác đáng nhất cho nguyên nhân tại sao các nhà sáng lập trẻ ngày càng có xu hướng nghỉ hưu sớm, ngược lại các CEO lão làng vẫn đầy tham vọng.

Đối mặt với vấn đề nghỉ hưu, thế hệ các nhà lãnh đạo mới và các doanh nhân truyền thống cũng cho thấy thái độ khác nhau, chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như môi trường cạnh tranh, đặc điểm ngành,... Lei Jun của Xiaomi cho biết, các công ty Internet cần phải liên tục thay đổi tư duy để nắm bắt thị trường, thậm chí là tạo ra xu hướng vì vậy ưu tiên hàng đầu là các cuộc “thay máu”. Vào năm 2019, Robin Li đã đề cập trong một bài phát biểu: “Xu hướng lớn hiện nay là như thế này, công nghệ và thị trường thay đổi nhanh chóng. Chúng tôi buộc phải trẻ hóa nội dung phục vụ đối tượng 20 đến 30 tuổi. Về cơ chế cũng cần hỗ trợ và thúc đẩy các gương mặt cán bộ trẻ ưu tú”. Có thể thấy, các “gã khổng lồ internet” cần duy trì tính chất “trẻ” trên mọi mặt, cá nhân hóa nhu cầu người dùng, liên tục cập nhật các phương pháp và công nghệ tiên tiến, thâm nhập sâu rộng vào đời sống con người. Nhạy bén và nhạy cảm trở thành những yếu tố then chốt trong cuộc cạnh tranh Internet ngày nay.

Ngược lại, những người sáng lập các công ty truyền thống và lâu đời sẽ chú ý nhiều hơn đến người kế vị có khả năng lãnh đạo hay không. Chủ tịch của Gree, Dong Mingzhu, 67 tuổi cho hay: “Mọi người đều thấy rằng, không ai ở Gree có thể thay thế tôi. Tôi đã tự nhủ sẽ nghỉ hưu từ vài năm trước nhưng vấn đề người kế vị khiến tôi lo lắng. Tôi không thể rút lui vì như vậy doanh nghiệp sẽ sụp đổ”. Đây không chỉ là vấn đề của riêng Gree mà các công ty như Lenovo, Huawei, Haier, Evergrande cũng rơi vào tình trạng tương tự. Một khó khăn khác đối với các công ty này là do tên tuổi người sáng lập quá nổi bật. Họ không chỉ sở hữu quyền hành tuyệt đối mà hình ảnh công ty còn gắn liền với hình tượng cá nhân, hòa nhập với văn hóa doanh nghiệp. Trong mắt của công chúng, Huawei là Ren Zhengfei và ngược lại, hoặc, khi nói đến Fuyao, chắc chắn ta sẽ nghĩ đến Cao Dewang. Do đó, ở một chừng mực nhất định, mọi động thái của nhà sáng lập đều liên quan đến sự thăng trầm của doanh nghiệp.

Ngoài ra, thái độ của người sáng lập đối với việc nghỉ hưu cũng rất quan trọng. Bởi vì nghỉ hưu đồng nghĩa với người sáng lập bắt đầu lại từ đầu nhưng điều khó khăn nhất mà họ phải đối mặt là loại bỏ chính mình khỏi công ty. Cao Dewang đã từng phát biểu: “Cái giá mà đất nước phải trả để ươm mầm một doanh nhân là quá lớn. Tôi nghĩ việc rút lui không dễ dàng gì, hãy kiên định nơi tiền tuyến, như vậy mới gọi là cống hiến... 75 tuổi thì sao? Tôi tin là mình sẽ làm việc đến 100 tuổi”.

Nhận xét về lý do rút lui của Zhang Yiming, Niw Wenwen, Chủ tịch Dark Horse đồng tình: “Thế hệ doanh nhân ngày nay thực sự khác với trước đây. Họ tin rằng công nghệ sẽ làm thay đổi thế giới, bao gồm kinh doanh. Sức mạnh xã hội sẵn sàng khám phá tương lai với khả năng vô hạn chứ không đơn thuần chỉ theo đuổi một doanh nghiệp hay đế chế kinh doanh hàng thế kỷ”.

TL